توکنهای غیرقابل تعویض یا NFT طی سال ۲۰۲۱ بهشدت پیشرفت کرده و تیتر اکثر رسانههای جهانی را تصاحب کردند. تداوم این محبوبیت در سال جاری موجب شد تا سرمایهگذاری در NFTها به یکی از اصلیترین راهکارهای پذیرش فناوری بلاکچین ازسوی کاربران تبدیل شود. از NFTها میتوان برای ارتقای کارآمدی بازیهای ویدیویی، بهبود عملکرد شبکههای اجتماعی و خلق مجموعههای دیجیتالی بهره برد. درنتیجه هر روز به شمار افرادی که میخواهند علاوهبر شناخت کامل NFTها سرمایهگذاری امنی در آنها انجام دهند افزوده میشود.
در مقالۀ پیش رو میخواهیم با شیوههای مختلف سرمایهگذاری در NFTها آشنا شده و نکاتی که برای انجام موفقیتآمیز آنها لازم است را باهم مرور کنیم. علاوهبر این سعی خواهیم کرد تا کاربردها و پلتفرمهای مخلتف سرمایهگذاری در توکنهای غیرقابل تعویض را به شما معرفی کنیم.
پیشنهاد مطالعه: ضرب کردن یا مینت NFT چیست؟ راهنمای گامبهگام ساخت NFT
توکن غیرقابل تعویض (NFT) چیست؟
پیش از هر چیز لازم است تا به شرح NFTها بپردازیم. بدون شک شما نیز این واژۀ محبوب را شنیدهاید. ازآنجاکه هنوز ماهیت این توکنها بهشکل کامل شفافسازی نشدهاند و ابهامات گوناگونی پیرامون آنها وجود دارد، سرمایهگذاری در این توکنها با پیچیدگیهایی همراه است. رمز ارزها و تمام ارزهای فیات و کاغذی از انواع تعویضپذیر (fungible) داراییها محسوب میشوند، بهطوریکه یک واحد BTC در کیفپول شما ارزش یکسانی با یک واحد BTC در کیفپول دوستِ شما داشته و میتواند با آن معاوضه شود، اما داراییهای غیرقابل تعویض معرف دادههای منحصربهفرد هستند. بخش عمدهای از سرمایهگذاری در NFTها در حال حاضر در حوزۀ موسیقی و آثار هنری انجام میشود؛ با اینحال باید دانست که این توکنها کارایی ارزشمندی در طیف وسیعی از صنایع دارند.
مانند رمز ارزها، NFTها نیز با استفاده از علوم رمزنگاری، ریاضیات و کامپیوتر اعتبار و مالکیت دادهها را تایید میکنند. بهعلاوه NFTها به ثبت داراییهای دنیای واقعی بر بلاکچین و توکنیزه کردن آنها کمک میکنند که این فرآیند فرصتهای سرمایهگذاری فراوانی دراختیار حوزههایی همچون املاک، سلامت و درمان، آموزش، منابع انرژی و تغییرات جوی قرار میدهند. انافتیها میتوانند معرف طیف وسیعی از موضوعاتی باشند که مدیومهای دیگر نتوانستهاند تاکنون در ارائۀ آنها موفق شوند؛ برای مثال هنرمندان فعال در عرصۀ موسیقی درصورت تمایل میتوانند نسخههای انحصاری آلبومهای خود را به همراه امتیازات ویژه با فرمت NFT به بازار عرضه کنند. توکنیزه کردن آیتمهای زندگی روزمره بر بلاکچینها شفافسازی بینظیری به همراه داشته و در حوزههایی همچون زنجیرۀ تامین، به ارتقای کارایی و صداقت کاری یاری میرساند.
NFTها را نیز مانند رمز ارزها میتوان به راحتی ایجاد کرد. رمز ارزشمندی این توکنها در نوع کاربردی است که به دارندۀ خود ارائه میکنند. برای نمونه، قیمت NFTها سقف مشخصی نداشته و تا حدی که خریداران مایل به پرداخت باشند ارزشگذاری میشوند.
پیشنهاد مطالعه: کاربرد NFT در زندگی واقعی: استفاده در سینما، موسیقی، مُد، بازی
سرمایهگذاری در NFTها
حال که به شرح مفاهیم اولیه و نحوۀ عملکرد NFTها پرداختیم وقت آن است که روش سرمایهگذاری در آنها را بدانیم. با توجه به ویژگیها مختلف بازار، سرمایهگذاری در NFTها متفاوت است؛ همچنین میتوان بدون خرید آنها از تغییرات قیمتی بهره برد. مالکیت اشتراکی (Fractional ownership) نیز یکی دیگر از روشهای خریداری NFTها است. فارغ از روش انتخابی، توصیه میکنیم همواره دربارۀ پلتفرم یا اپلیکیشن ارائهدهندۀ خدمات سرمایهگذاری و تراکنشی، تحقیقات خود را به عمل آورید.
بازارهای NFT
بازارهای NFT از محبوبیت بالایی در روشهای سرمایهگذاری برخوردارند. این بازارها را میتوان نوعی اپلیکیشن غیرمتمرکز (dApp) تلقی کرد که توسط شبکهای از کامپیوترهای توزیعشده در سراسر جهان بر بستر بلاکچین عمل میکنند. در علم یارانه به این کامپیوترها نود (node) میگویند. با این روش احتمال نقاط آسیب یا ریسک محدودسازی از میان برداشته شده و شفافیت کامل تمام تراکنشهای NFT تامین میشود. بهعلاوه در این راهکار مالکیتِ رمزنگاریشده و اصالت توکنها تضمین خواهد گشت.
بازارهای NFT انواع مختلفی دارند که هر یک دارای ویژگیهای منحصربهفردی است. OpenSea که خود را eBay جهان NFTها مینامد بزرگترین بازار همتا-به-همتای حاضر است که مجموعۀ فراگیری از توکنهای دیجیتالی، کلکسیونها، آثار هنری، اسامی دامنهها و قطعه زمینهای مجازی را پوشش میدهد. OpenSea بهحدی وسعت دارد که سایر بازارهای دیگر مانند Rarible را نیز میزبانی میکند و به پلتفرمی یکپارچه برای خرید-فروش NFTها بدل گشته است. شاید یکی از مهمترین نقطه ضعفهای OpenSea پشتیبانی انحصاری آن از بلاکچین اتریوم باشد؛ درنتیجه بازارهای دیگری همچون Curate و Verlux با بهرهگیری از بلاکچینهای متنوع، قابلیت سرمایهگذاری بینزنجیرهای را به کاربران خواهند داد. بلاکچینِ پشتیبانیشده توسط یک بازار NFT نکتۀ مهمی است که هنگام سرمایهگذاری باید مدنظر قرار داد.
در هنگام استفاده از بازارهای NFT برای سرمایهگذاری همواره به هزینۀ گس توجه داشته باشید. این هزینه پیشنیازهای لازم برای انرژی مورداستفاده در فرآیند محاسباتی تراکنشها را پوشش داده و متناسب با فعالیت بازار در نوسان است. در شرایطی که کاربران زیادی مشغول پردازش تراکنشهای شبکۀ اتریوم باشند ممکن است هزینۀ گس به مراتب از ارزش NFT فراتر رود. با این وجود مکانیسم برخی از بازارها مانند Curate نیازی به هزینۀ گس نداشته و برخی دیگر مانند GhostMarket (مبتنی بر بلاکچین فنتوم) و SolSea (مبتنی بر بلاکچین سولانا) هزینۀ گس بسیار اندکی (کمتر از یک سنت) برای تراکنشها دریافت میکنند. این قبیل بازارها طیف محدودتری از مجموعههای NFT را پوشش داده و قابل رقابت با تنوع بینظیر توکنهای فعال بر بلاکچین اتریوم نیستند.
پیشنهاد مطالعه: NFT موزیک چیست؟ (Music NFT) + بازارهای خرید و فروش NFT موزیک
بلاکچین و راهکارهای لایه-۲
توسعهدهنگان اتریوم راهکار لایه-۲ را برای کاهش هزینۀ سرسامآور گس و ازدحام شبکه طراحی کردند. در این روش بهجای آنکه تنها از زنجیرۀ اصلی اتریوم برای پردازش تراکنشها استفاده شود، زنجیرههای جانبی (side chain) به یاری شبکه آمده و علاوهبر تسریع زمان اجرای تراکنشها، کارمزد آنها را نیز تا حد قابلتوجهی کاهش میدهند. این روش بهحدی موثر بوده که بازار بزرگ OpenSea نیز اقدام به استفاده از آن کرده است.
امیوتبل اکس (Immutable X) نیز از دیگر شبکههایی است که به لطف برخورداری از فناوری اثبات آگاهی صفر (zero-knowledge)، نبود هزینۀ گس، تایید لحظهای تراکنشها و پشتیبانی از داراییهای کربنخنثی (carbon neutral) مورد استقبال گستردۀ بازارهای NFT واقع شده است.
کربنخنثی به دستیابی به انتشار صفر خالص دیاکسید کربن اشاره دارد. این هدف میتواند با ایجاد تعادل بین انتشار دیاکسید کربن با جبران آن یا زدودن انتشار آن از سوی جامعه انجام شود. این اصطلاح کربنخنثی در زمینهٔ فرآیندهای انتشار دیاکسید کربن در رابطه با حمل و نقل، تولید انرژی، کشاورزی و صنعت استفاده میشود.
بعضی از بلاکچینها، مانند Flow و WAX، با هدف پشتیبانی از تعامل و فعالیتهای مربوط به NFTها طراحی شدهاند. در نتیجه کاربران میتوانند بهجای خرید NFT از اپلیکیشنها و بازارهای مبتنی بر بلاکچین، مستقیما آنها را از این نوع بلاکچینها خریداری کنند.
پیشنهاد مطالعه: NFT دینامیک چیست؟ کاربردهای Dynamic NFT
متاورس و بازیهای بلاکچین
پلتفرمهای بازیهای بلاکچینی مبتنی بر متاورس یکی دیگر از فرصتهای سرمایهگذاری در انافتیها هستند. این بازیها اصولا بر پایۀ NFT عمل کرده و تمام مجموعهها و آیتمهای کمیاب و منحصربهفرد آنها با فرمت NFT بر بلاکچین ثبت شدهاند. در نتیجه تمام حرکات و تصمیمات بازیکنان با شفافیت کامل قابل مشاهده بوده و تغییرناپذیر است. ویژگی فوق موجب انتقال حقیقی مالکیت آیتمهای بازی به بازیکنان شده و امکان فروش یا مبادلۀ آنها را فراهم میسازد.
نخستین کاری که بازیکنان هنگام ورود به یک جهان مجازی یا آغاز یک بازی جدید، ملزم به انجام آن هستند ساخت یک آواتار براساس شخصیت واقعی خودشان است. این امر ممکن است به کمک استاندارد توکنهای NFT صورت گرفته و یا با خرید NFTهای موجود از بازارها، اقدام به استفادۀ آن بهعنوان آواتار خود نمایند. در بین گزینههای موجود، آیتمهایی همچون اکسسوریها یا البسه از محبوبیت بالایی برخوردار بوده و حتی به تازگی برخی از پلتفرمها، حیوانات خانگی NFT را نیز به محصولات خود افزودهاند.
برای شروع سرمایهگذاری در دنیای مجازی NFTها نخست باید مقداری توکن بومی پلتفرم موردنظر را خریداری کنید. برای مثال متاورس سندباکس (The Sandbox) متشکل از جهانهای متنوعی است که بازیکنان با استفاده از توکن بومی SAND میتوانند علاوهبر گشتوگذار در آنها، داراییهای بازی یا قطعه زمینهای موجود را خرید-فروش کنند. متاورس دیسنترالند (Decentraland) و سامنیوم اسپیس (Somnium Space) نیز امکاناتی مشابه را به کاربران ارائه میدهند که با داشتن توکنهای بومی MANA و CUBE دسترسی به آنها ممکن خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: گیم فای (GameFi) چیست؟ چگونه از بازیهای Play to Earn کسب درآمد کنیم؟
مالکیت اشتراکی (Fractional Ownership)
مالکیت اشتراکی از ویژگیهای مفید سرمایهگذاری در NFTها است. در این روش یک گروه از افراد همعقیده در سطح جهانی با هم ارتباط برقرار کرده و به کمک فناوری بلاکچین بهسوی تحقق اهداف مشترک خود گام برمیدارند. در علم بلاکچین این گروه «سازمان خودمختار غیرمتمرکز یا DAO» نام داشته که بهشکل گروهی بر پروژهها حکمرانی میکنند. تعدادی از DAOهای جدید با ارائۀ طرحهای سرمایهگذاری، دسترسی به انافتیها در پورتفولیوی داراییهای دیجیتال را تسهیل میکنند.
برای نمونه میتوان HEAD DAO را درنظر گرفت که به جامعۀ کاربری خود در ازای نمایش مجموعههای NFT در حساب کاربری توکن بومی HEAD پاداش میدهد. کاربرانی که این توکنها را دراختیار داشته باشند میتوانند در فرآیند رایگیری برخی از شاخصها یا بهروزرسانیهای پروژه حضور یابند. در مثالی دیگر پلتفرم Fractional.art اماکن خرید، فروش و مینت NFTهای اشتراکی یا f-NFT را به کاربران خود میدهد.
توکنهای کاربردی NFT
توکنهای کاربردی یک پروژۀ NFT از دیگر گزینههایی است که باید هنگام سرمایهگذاری درنظر داشت. در این روش کاربران بهجای خرید یک NFT گران، در توکن بومی آن، که کاربردهای ارزشمندی به دارندۀ خود اعطا میکند، سرمایهگذاری خواهند کرد. خرید این توکنها دسترسی به امتیازات ویژهای را ممکن ساخته و با افزایش پذیرش آن از سوی کاربران قیمت آن نیز بهتدریج بهبود خواهد یافت.
لازم به ذکر است که برخی از توکنهای NFT انحصارا جنبۀ کاربردی داشته و نباید بهعنوان واحد مبادلاتی یا سرمایهگذاری بلندمدت تلقی شوند. با اینحال خرید آنها سود ناشی از موفقیت یک پروژه را به دارندگان اهدا کرده و روند سرمایهگذاری در NFTها را برای افراد عادی یا کسبوکارهای کوچک تسهیل میکند.
بورس سهام
با افزایش محبوبیت توکنهای غیرقابل تعویض در بین کاربران شبکههای مجازی، برخی از سرمایهگذاران سنتی نیز به خرید این داراییها تمایل نشان داده و اقدام به خرید سهام شرکتهای بزرگی کردهاند که درحال استفاده از NFT هستند. سهام شرکتهای بزرگ فناوری همچون توییتر (TWTR) پینترست (PINS) و فیسبوک (META) از بارزترین نمونههای حضور سهام NFT در بورس کالا هستند.
این جریان تنها به غولهای حاضر در سیلیکون ولی (Silicon Valley) محدود نشده، زیرا شرکتهای اسباببازی Mattel (MAT) و Funko (FNKO) نیز مشغول عرضۀ مجموعههای دیجیتالی خود با بهرهگیری از فناوری بلاکچین هستند.
توجه به کاربرد NFTها هنگام سرمایهگذاری در آنها
توکنهای غیرقابل تعویض به شکلی امن، شفاف و غیرامانی دادهها را بر شبکههای بلاکچین ذخیره میکنند. از این فرآیند میتوان در طیف گستردهای از صنایع بهره برد و با این کار سبک زندگی بسیاری از افراد را متحول کرد. برای نمونه NFTهای موسیقی یا هنری بخشی از درآمد فروش را به هنرمند و خالق اثر انتقال میدهند. در مقایسه با روشهای سنتی، دیگر خبری از اشخاص واسطه و دریافت بخش عمدۀ هر قرارداد بهچشم نمیخورد.
این مدل درآمدزایی، دوطرفه بوده و برخی از پلتفرمهای پخش آنلاین موسیقی، پاداشهایی در قالب رمز ارز به شنوندگان میدهند. درمقایسه با پلتفرمهای سنتی و متداول که حقامتیاز هنرمندان را بهطور سالانه یا دوسالانه پرداخت میکند، در این مدل هنرمندان بلافاصله کمیسیون خود را دریافت خواهند کرد.
ادغام NFTها در زنجیرۀ تامین، حوزۀ گردشگری و سلامت، بهطرز شگرفی بر شفافیت و بهینهسازی امور کمک خواهد کرد. با پیشرفت روند توکنی کردن داراییها بر بلاکچین، امکان خرید بیواسطۀ خانه و ملک تجاری در سراسر جهان فراهم شده است.
جمعبندی
در مقالۀ فوق سعی شده تا چشمانداز فراگیری از ماهیت NFTها و روشهای سرمایهگذاری در آنها را به شما اراده دهیم. این توکنهای غیرقابل تعویض اغلب با حوزۀ موسیقی، هنر و کلکسیونها مرتبط هستند اما بهتدریج شاهد افزایش استفاده از آنها در بازیهای بلاکچین و آیتمهای متاورس هستیم. گسترش هرچه بیشتر راهکارهای سرمایهگذاری در NFTها به معنای کسب سود بهتر و بیشتر از این داراییهای دیجیتال است.
در حال حاضر بازارها، بازیهای بلاکچینی (P2E)، توکنهای کاربردی و متاورسها از گزینههای پیشِ روی علاقهمندان برای آغاز سرمایهگذاری در NFTها است. آن دسته از افرادی که علاقهای به پیچیدگیهای بازار کریپتو نداشته و روشهای سنتی را ترجیح میدهند نیز میتوانند با خرید سهام شرکتهای حاضر در بورس، از سود این توکنهای دیجیتال بهرهمند شوند. از آنجا که NFTها از انواع داراییهای غیرمتمرکز هستند، ریسک دستکاری قیمتی آنها توسط شخص، اشخاص و سازمانهای متمرکز وجود نخواهد داشت.
این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید بهعنوان مشاورهٔ تجاری و سرمایهگذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.
