ارز دیجیتال سولانا چیست؟ معرفی و بررسی آینده پروژه سولانا

اکوسیستم سولانا به‌سرعت در حال رشد است چراکه تاکنون خود را به عنوان یک پلتفرم قرارداد هوشمند قابل اطمینان و سریع نشان داده است. این پروژه درسال ۲۰۱۷ پایه‌ریزی و توکن بومی آن، رمزارز SOL، سه سال بعد در مارس ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد.

بلاک چین عمومی به هر فردِ متصل به اینترنت اجازه‌ی ساختن و دسترسی به بازارهای دیجیتال را می‌دهد. با این فناوری، سیستم‌های جهانی موجود، با نوآوری، کارایی و دموکراسی بیشتری کار خواهند کرد. اما یک مشکل اساسی وجود دارد: تاکنون، بلاک چین‌های لایه یک، مثل اتریوم، دارای ضعف‌هایی در طراحی بوده‌اند که موجب زمان تأخیر زیاد و کندی برنامه‌ها و حتی در مواقعی بروز اختلال در قابلیت استفاده از شبکه می‌شوند.

سیستم‌های اثبات کار بیت کوین و اتریوم در هر ثانیه از ۱۰ تا ۲۰ تراکنش پشتیبانی می‌کنند. شبکه‌های اثبات سهام مبتنی بر تحمل نقص بیزانتین عملی (PBFT) از حداکثر ۱۰۰۰ تراکنش در ثانیه پشتیبانی می‌کنند. شبکه سولانا نوعی از الگوریتم تحمل نقص بیزانتین را دارد؛ اما در حال حاضر با بیش از ۱۱۰۰ گره در سرتاسر دنیا (بیش از ۱۱۱ شهر و ۲۸ کشور)، در اوج عملکرد خود قادر به انجام بیش از ۶۵هزار تراکنش در ثانیه است. این رقم به مراتب از ظرفیت ۱۷۰۰ تراکنش در ثانیه‌ی شرکت ویزا و ۵۰۰۰ تراکنش بر ثانیه برای راه‌کارهای پرداخت مسترکارت بیشتر است.

پلتفرم سولانا، از ابتدا با هدف فراهم‌کردن یک شبکه توزیع‌شده ایجاد شد که بتواند به لحاظ توان عملیاتی با عملکرد یک گره واحد به رقابت بپردازد. به عبارت دیگر، این پروژه به دنبال راهی برای ارتقای عملکرد شبکه سولانا بدون قربانی‌کردن امنیت یا غیرمتمرکز بودنِ شبکه بوده است. در واقع این بلاک چین توانسته با ابتکارهای مختص به خود، هر سه عامل را در اصل سه‌گانه‌ی (trilemma) بلاک چین (امنیت، عملکرد، عدم تمرکز) به‌صورت همزمان، بهینه کند؛ اما چگونه؟

برای دست‌یابی به عملکرد یک گره واحد، پلتفرم سولانا با استفاده از چندین نوآوری، نحوه ارتباط میان گره‌های شبکه را بهینه می‌کند. در ادامه، پس از معرفی یک تاریخچه از پروژه سولانا، با هشت راه‌حل ابتکاری این شبکه آشنا خواهیم شد که از آن یک بلاک چین عمومی امن، سریع و غیرمتمرکز ساخته‌اند.

پیشنهاد مطالعه: مقایسه الگوریتم اثبات کار و اثبات سهام: کدامیک بهتر است؟

پیدایش و تکامل پروژه سولانا

ایده اصلی ایجاد بلاک چین سولانا در سال ۲۰۱۷ به رهبری آناتولی یاکُوِنکو و راج گوکال پایه‌ریزی شد. آن‌ها با تکیه بر سابقه حرفه‌ای تیم خود در شرکت‌هایی نظیر کوالکوم، اینتل، گوگل و دراپ باکس به‌دنبال حل مشکل مقیاس‌پذیری در بلاک‌چین‌های لایه یک موجود بودند.

کلید موفقیت آن‌ها یک راه‌حل مبتکرانه برای رفع مشکل زمان‌بندی و اجماع درمورد ترتیب رویدادهای شبکه بود که اثبات پیشینه (proof of history) نام دارد. آن‌ها نسخه ابتدایی سپیدنامه پروژه خود را در فوریه ۲۰۱۸ منتشر کردند. یک کارمند سابق شرکت کوالکام (Qualcomm)، استیفن آکریج پیشنهاد داد که با واگذاری فرآیند امضای دیجیتال حساب‌ها به دستگاه‌های GPU، می‌توان مقیاس‌پذیری را بهبود بخشید. آناتولی به سرعت تیم Solana Labs را بنیان‌گذاری کرد و پروژه را با نام Loom آغاز کردند. در ادامه‌ی کار، به دلیل مشابهت با نام راه‌حل لایه دو اتریوم، شبکه loom، نام خود را به سولانا (Solana) تغییر دادند.

پیشنهاد مطالعه: اتریوم ۲.۰ چیست؟ (Ethereum 2.0) تاریخ عرضه اتریوم ۲

به دنبال این اثرگذاری بر فناوری و پیاده‌سازی شبکه آزمایشی، سولانا توانست توجه سرمایه‌گذاران بزرگی چون Multicoin Capital، Foundation Capital  و CMCC را به‌خود جلب کند. در این سال‌ها بر تعداد گره‌های اعتبارسنج این شبکه افزوده شده و موج عظیمی از برنامه‌نویسان به این شبکه مهاجرت کرده‌اند.

همه‌ی این عوامل دست به دست هم دادند تا این شبکه به عنوان «اولین بلاک چین عمومی در مقیاس وب» شناخته شود. بلومبرگ در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۹، پلتفرم قرارداد هوشمند سولانا را جدی‌ترین رقیب اتریوم ‌دانست. علاوه بر این، سولانا یک بستر جذاب را برای کاربردهای فناوری توکن غیرقابل‌تعویض (NFT) فراهم آورده است.

سولانا چیست؟ معرفی فناوری پلتفرم سولانا

پلتفرم سولانا با بیت کوین تفاوت بسیاری دارد اما با وجود شباهت برای رسیدن به هدف اصلی خود، یعنی ارائه یک بلاکچین عمومی با مقیاس‌پذیری یک گره واحد، پلتفرم سولانا ترکیبی از چند راه‌حل را به‌کار می‌گیرد که مهم‌ترین آن‌ها، یک ساعت غیرمتمرکز و سراسری است. در ادامه یک به یک آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.

اثبات پیشینه (Proof of History) – یک ساعت سراسری پیش از اجماع

با این نام، شاید تصور کرده باشید که یک مکانیزم اجماع است، اما این‌طور نیست. در واقع، اثبات پیشینه، یک راه‌حل ابتکاری برای بهینه‌سازی نحوه ارتباط گره‌های شبکه است. یکی از چالش‌های اصلی در طراحی سیستم‌های توزیع‌شده (برای مثال، بلاک چین)، چگونگی اجماع بر سر زمان و توالی رویدادها در فرآیندهای آن سیستم است. شبکه سولانا نیاز به محاسبه و ذخیره‌سازی مهر زمانی تراکنش‌های قبلی ندارد. در بلاک چین‌های دیگر، گره‌ها باید بر سر محاسبات مهر زمانی در کنار الزامات دیگر به اجماع برسند.

پیشنهاد مطالعه: انواع الگوریتم اجماع در دنیای بلاک چین و ارز دیجیتال (consensus algorithm)

به زبان ساده، گره‌های شبکه نمی‌توانند به یک منبع بیرونی از زمان اعتماد کنند. این یعنی برای تأیید یا رد یک پیام، تضمینی وجود ندارد که همه گره‌‎های دیگر نیز انتخاب یکسانی داشته باشند. در حال حاضر بسیاری از شبکه‌های مبتنی بر بلاک چین دارای مشکل ساعت هستند؛ زمان‌بندی آن‌ها با برنامه تولید بلاک (در شبکه اتریوم هر ۱۵ ثانیه) انجام می‌شود که حجم زیادی از اطلاعات در این مدت انتقال می‌یابد.

شبکه سولانا با ایجاد یک منبع غیرمتمرکز و قابل تأیید از زمان، این مشکل مهم را از میان برداشته است. در بلاک‌چین‌های دیگر گره‌ها باید پیش از اجماع، پیام‌هایی را برای توافق درباره زمان سپری‌شده و ترتیب وقوع رویدادها بین یکدیگر تبادل کنند. با استفاده از راه‌حل اثبات پیشینه (PoH) یک سابقه تاریخی ایجاد می‌شود که اثبات می‌کند یک رویداد در زمان مشخصی رخ داده است. تمام گره‌ها به‌طور پیوسته یک تابع تأخیر قابل تأیید (VDF) مبتنی بر تابع هش SHA-256 را اجرا می‌کنند.

چون هر گره مدام یک ساعت بدون مجوز و رمز‌نگاری‌شده را حفظ می‌کند، فرآیند انتخاب رهبر (leader) برای ایجاد بلاک بعدیِ زنجیره، می‌تواند از قبل برای کل یک دوره (epoch) انجام شود که به مدت هزاران بلاک به‌طول می‌انجامد. ایده اصلی این ابتکار از آخرین تلاش‌ها برای بهینه‌سازی ارتباطات در شبکه‌های سلولار گرفته شد. در شبکه‌های سلولار، برج‌های رادیویی پهنای باند کافی را برای تخصیص فرکانس رادیویی خود به عنوان وسیله انتقال به تلفن‌های همراه ندارد.

یکی از فناوری‌های ارتقادهنده مقیاس‌پذیری شبکه‌های سلولار، دسترسی چندگانه تقسیم زمانی (TDMA) نام دارد. براساس این روش، برج‌های رادیویی، هر فرکانس را به بازه‌های زمانی تقسیم می‌کنند که هر یک مخصوص یک تماس است. از این منظر، برج سلولار مانند یک ساعت سراسری و قابل دسترسی است که اجازه می‌دهد هر فرکانس از چندین کانال داده همزمان، پشتیبانی کند و از تداخل تماس‌های همزمان در یک فرکانس بکاهد. با این راه‌حل، مقیاس‌پذیریِ یک پهنای باند محدود به‌شدت افزایش می‌یابد.

معادل فناوری TDMA در حوزه بلاک چین می‌تواند یک ساعت رمزنگاری‌شده، با درجه حساسیت کسری از ثانیه باشد که گره‌های شبکه بر سر آن توافق دارند و از راه‌های مختلفی، نحوه پردازش داده‌ها و چگونگی ارتباط اعضای شبکه را بهبود می‌دهد.

همان‌طور که گفتیم، پلتفرم سولانا همواره به‌دنبال ارائه یک شبکه توزیع‌شده بدون مجوز بوده که عملکرد یک گره واحد را داشته باشد. اثبات پیشینه (PoH) علاوه بر ایجاد یک ساعت برای استفاده به عنوان مهر زمانی، راه‌حلی است که زمان بلاک (۴۰۰ میلی‌ثانیه)، انتشار بلاک، توان عملیاتی (۵۰ تا ۸۰هزار تراکنش در ثانیه) و فضای ذخیره دفتر کل را بهینه‌سازی کرده است.

به هر حال، اثبات پیشینه با همه سودمندی‌ها، تنها عامل تبدیل شدن سولانا به «اولین بلاک چین در مقیاس وب» نیست. ترکیب این نوآوری با ۷ راه‌حل مبتکرانه دیگر، این شبکه غیرمتمرکز را تا این حد مقیاس‌پذیر کرده است.

پیشنهاد مطالعه: نود یا گره چیست؟ (Node) آشنایی با انواع نود در بلاک چین

اجماع تحمل نقص بیزانتین برج (TBFT) – یک نسخه بهینه‌شده براساس PoH

مکانیزم BFT یک پروتکل اجماع بر اساس تکرار محاسبات بین اعضاست که می‌تواند نقص حداکثر یک‌سوم اعضای شبکه را تحمل کند. یک رهبر انتخابی، لیستی مرتب از تراکنش‌ها را ایجاد و بین اعضای اعتبارسنج انتشار می‌دهد. گره‌های اعتبارسنج مقدار هش را برای بلاک جدید محاسبه می‌کنند و اگر دو سوم مقادیر هش دریافت‌شده، یکسان باشند، بلاک موردنظر به دفترکل توزیع‌شده افزوده می‌شود. مکانیزم BFT، تحمل نقص را در شبکه‌های توزیع‌شده تضمین می‌کند. البته به علت حجم بالای محاسبات موردنیاز، پیاده‌سازی این الگوریتم در عمل دشوار است.  شبکه‌های Tendermint، Diem (لیبرا سابق)، زیلیکا (Zilliqa)، هایپرلجر (Hyperledger) و هش گراف (Hashgraph) از این الگوریتم برای دست‌یابی به اجماع استفاده می‌کنند.

همان‌طور که می‌دانید مکانیزم اثبات سهام بیت کوین، محدودیت‌هایی نظیر مصرف انرژی بالا، تمرکز استخراج و عدم وجود مکانیزم جریمه دارد. مکانیزم اثبات سهام (PoS) به عنوان جایگزینی برای آن معرفی شد که کارایی انرژی را بهبود می‌بخشد، تمرکز را با حذف صرفه‌های مقیاس از بین می‌برد و با برقراری مکانیزم‌های جریمه، امنیت و پایداری اقتصادی را برای شبکه به ارمغان می‌آورد. مکانیزم‌های اثبات سهام به لحاظ برنامه عرضه اولیه، فرآیند پاداش و فرآیند انتخاب رهبر بلاک، با یکدیگر متفاوت هستند. در مکانیزم BFT، چند مرحله از رأی‌گیری برای تعیین رهبرهای تولید بلاک و همچنین افزودن بلاک جدید به زنجیره انجام می‌شود. در کل، مکانیزم BFT سازگاری شبکه را به سرزندگی (Liveliness) ترجیح می‌دهد.

در پلتفرم سولانا، مکانیزم اجماع، از نوع BFT است که به‌گونه‌ای طراحی شده تا بتواند از وجود ساعت سراسری PoH نهایت استفاده را ببرد. چون در اینجا، دفترکل یک منبع بدون‌اعتماد (trustless) از زمان نیز هست، گره‌ها می‌توانند وقفه‌های تمام گره‌های دیگر را مشاهده کنند. هر گره می‌تواند تعداد گره‌های موجود، وضعیت هر گره و وقفه‌ی هرکدام از آن‌ها را محاسبه کند. بر اساس این معماری داده، یک اعتبارسنج می‌تواند بدون پیام‌های فرد به فرد، تصمیم خود را بگیرد و شبکه به اجماع می‌رسد.

درمجموع می‌توان گفت که مکانیزم اجماع در شبکه سولانا علاوه بر قابلیت تحمل نقص، به‌گونه‌ای است که بسیاری از مشکلات شبکه‌های اثبات کار را نداشته و از طرف دیگر با استفاده از نوآوری خود، مشکل تأخیر زیاد و پیام‌های پرتعداد گره‌ها را که در الگوریتم‌های BFT رایج‌اند، رفع کرده است.

توربین (Turbine) – یک پروتکل انتشار بلاک

باتوجه به عدم وابستگی لایه اجماع سولانا به پیام‌های فرد به فرد، این پلتفرم قادر به بهینه‌سازی نحوه انتقال و انتشار بلاک‌ها است. در یک شبکه بلاک چین معمول، افزایش تعداد گره‌ها زمان وقفه و زمان لازم برای انتشار بلاک را افزایش می‌دهد. توربین، راه‌حل سولانا برای بهبود فرآیند انتشار بلاک است که در اصل از پروژه BitTorrent گرفته شده است.

درهمان حال که بلاک‌ها انتشار می‌یابند، به قطعات کوچکی تقسیم شده و سپس به همراه دستورهای پاک‌سازی در سطح یک مجموعه گسترده از گره‌های تصادفی پخش می‌شوند.

جریان خلیج (Gulf Stream) – یک پروتکل ارسال تراکنش بدون استخر حافظه

پلتفرم سولانا از این راه‌حل برای حذف نیاز به یک استخر حافظه استفاده می‌کند. در یک شبکه با مقیاس‌پذیری بالا، مدیریت استخر حافظه (Mempool) یک نوع دیگر از مشکل‌هاست که اغلبِ بلاک چین‌های دیگر نیز درگیر آن هستند. استخر حافظه یک مجموعه از تراکنش‌هاست که ارسال شده اما هنوز توسط شبکه مورد پردازش قرار نگرفته‌اند. جریان خلیج با هل دادن مخزن تراکنش‌ها به سمت لبه‌های شبکه، کار می‌کند. چون در شبکه سولانا، هر گره اعتبارسنج از ترتیب رهبر دوره بعدی برای تولید بلاک مطلع است، تراکنش‌ها را از قبل برای آن‌ها ارسال می‌کند. با این راه‌حل، زمان تأیید کاهش می‌یابد و فشار حافظه واردشده از ناحیه تراکنش‌های تأییدنشده به‌شدت تقلیل می‌یابد. اما این امر چگونه انجام می‌شود؟

مشتریان، برای مثال کیف پول‌های شخصی یا حتی برنامه‌های غیرمتمرکز، تراکنش‌ها را امضا می‌کنند که هر یک را به بلاک- هش مخصوصی نسبت می‌دهند. آن‌ها مجبورند یک بلاک- هش تازه را انتخاب کنند که به‌صورت تمام و کمال توسط شبکه مورد تأیید قرار گرفته است. این را می‌دانیم که زمان وقفه با اضافه شدن تعداد بلاک، به‌طور نمایی رشد می‌کند. در بدترین حالت، بلاک- هش تأییدشده ۳۲ بلاک عمر دارد و با زمان بلاک ۸۰۰ میلی‌ثانیه، ۲۵.۶ ثانیه به‌طول می‌انجامد.

حالا آن‌ها می‌توانند روی تأییدهای تراکنش توسط اعتبارسنج‌ها حساب کنند. آن‌ها می‌دانند که در حداکثر حدود ۲۵ ثانیه، تراکنش موردنظر به تأیید شبکه می‌رسد و یا این‌که منقضی خواهد شد. درواقع آن‌ها تراکنش‌هایی را امضا می‌کنند که به‌زودی یا انجام می‌شود و یا ناموفق است. زمانی که شبکه به نقطه‌ای برسد که بلاک- هش موردنظر منقضی شود، آن‌ها مطمئن هستند که تراکنش نامعتبر است و هرگز در شبکه اجرا نخواهد شد.

پیشنهاد تماشا: ویدیوی مفاهیم اولیه بلاکچین – قسمت اول – مکانیزم هش

سطح دریا (Sealevel) – اولین اجرا‌کننده موازی قرارداد هوشمند

یک موتور پردازش موازی‌شده است که برای مقیاس‌پذیری افقی دستگاه‌های GPU و SSD کاربرد دارد. به عبارت دیگر سولانا تنها پلتفرم قرارداد هوشمند است که از انجام موازی تراکنش‌ها پشتیبانی می‌کند. این امر امکان‌پذیر است زیرا تراکنش‌های سولانا تمام وضعیت‌هایی را که یک تراکنش ممکن است در هنگام اجرا، بخواند یا بنویسد، در خود دارند و توصیف می‌کنند. با این راه‌حل، امکان اجرای همزمان قراردادهای هوشمند بدون اثر معکوس بر سرعت شبکه، ایجاد می‌شود.

لوله‌کشی (Pipelining) – واحد پردازش تراکنش برای اعتبارسنجی

فرآیند اعتبارسنجی تراکنش در شبکه سولانا به‌طور گسترده از یک راه‌حل بهینه‌سازی رایج در طراحی CPU استفاده می‌کند. این فرآیند برای وضعیتی مناسب است که یک جریان از داده ورودی باید در طی یک سری از مراحل پردازش شود که هرکدام از آن‌ها برعهده نوع مختلفی از سخت‌افزار هستند.

Cloudbreak – پایگاه داده حساب‌ها با مقیاس‌پذیری افقی

کافی نیست که فقط مقیاس‌پذیری محاسبات را بالا ببرید. حافظه‌ای که برای ردگیری حساب‌ها استفاده می‌شود به‌زودی به لحاظ اندازه و سرعت دسترسی تبدیل به یک گلوگاه می‌شود. برای مثال، معروف است که LevelDB، موتور پایگاه داده محلی که بسیاری از بلاک‌چین‌ها از آن استفاده می‌کنند، نمی‌تواند بیش از ۵هزار تراکنش در ثانیه را پشتیبانی کند.

یک راه‌حل مرسوم، حفظ وضعیت سراسری در حافظه RAM است. به‌هرحال نمی‌توان انتظار داشت که کامپیوترهای سطح مصرف‌کنندگان، فضای RAM کافی برای حفظ وضعیت سراسری زنجیره را داشته باشند. در پلتفرم سولانا، راه‌حل Cloudbreak به‌عنوان یک معماری وضعیت است که برای خواندن و نوشتن همزمان در سطح پیکربندی RAID 0 حافظه‌های SSD بهینه‌سازی شده است. هر دیسک اضافه، ظرفیت ذخیره‌سازی موجود در برنامه‌های آنچین و همین‌طور تعداد خواندن و نوشتن همزمان را که برنامه‌ها قادر به اجرای آن هستند، افزایش می‌دهد.

این راه‌حل در کنار ساختار تراکنش پلتفرم سولانا، از اجرای پیش از موعد تراکنش‌ها پشتیبانی می‌کند. زمانی که یک تراکنش توسط یک اعتبارسنج مشاهده می‌شود، راه‌حل Sealevel فرآیند گرفتن همه حساب‌ها از دیسک را شروع کرده و Runtime را برای اجرا آماده می‌کند. گره‌های اعتبارسنج و تولیدکنندگان بلاک، اجرای تراکنش‌ها را پیش از کدگذاری آن‌ها در قالب یک بلاک آغاز می‌کنند که اجازه می‌دهد زمان بلاک و تأخیرهای تأیید، بیش از پیش کمینه شود.

گره‌های بایگانی (Archivers) – ذخیره دفترکل توزیع‌شده

در یک شبکه GB/S1 یک بلاکچین سالانه بیش از ۴ پتابایت داده را برای دفترکل (ledger) تولید می‌کند. ذخیره‌سازی داده به‌سرعت تبدیل به قوی‌ترین عامل تمرکز در شبکه می‌شود. در این فرآیند هدف اولیه پیاده‌سازی بلاک‌چین، یعنی غیرمتمرکز بودن، با شکست مواجه می‌شود.

در پلتفرم سولانا، ذخیره‌سازی داده از دوش گره‌های اعتبارسنج برداشته شده و برعهده‌ی یک شبکه از گر‌ه‌های بایگانی (Archivers) گذاشته شده است. این گره‌ها در مکانیزم اجماع نقشی ندارند. سابقه وضعیت به تکه‌های متعدد به همراه دستورهای پاک‌کننده تقسیم می‌شود. گره‌های بایگانی قطعات کوچک وضعیت را نگه‌داری می‌کنند. هر چندگاه، شبکه از گره‌های بایگانی درخواست می‌کند که اثبات کنند داده‌ها را به شکل موردنظر، ذخیره‌سازی کرده‌اند. شبکه سولانا برای این کار از الگوریتم اثبات تکرار استفاده می‌کند که آن را وام‌دار پروژه فایل‌کوین (Filecoin) کرده است.

یک کاربرد دیگر اثبات پیشینه (PoH) نیز در بهینه‌سازیِ نحوه ایجاد اثبات تکرار است. گره‌های بایگانی که در مکانیزم اجماع مشارکتی ندارند، از این ساعت سراسری شبکه استفاده می‌کنند تا اثبات‌های سبکی ارائه کنند که با آن‌ها قطعات دفترکل تکرار شده و گره‌های اعتبارسنج می‌توانند آن‌ها را در دسته‌های عظیم در سطح دستگاه‌های GPU تأیید کنند.

گره‌های بایگانی می‌توانند سبک باشند، مثل یک لپ‌تاپ ساده، که با استفاده از کدهای پاک‌‌کننده و افزونگی (redundancy) قادر هستند سطحی از قابلیت دست‌یابی به داده‌ها را تأمین کنند که خدمات وب آمازون (AWS) و موتور محاسبات گوگل (GCE) آرزوی آن را دارند.

درنتیجه‌ی این ۸ نوآوری، پلتفرم سولانا یک فناوری دفترکل توزیع‌شده امن و سریع است که هیچ‌گاه از کار نمی‌ایستد. این شبکه به‌خاطر اجماع به تأخیر نمی‌افتد. همچنین در این اکوسیستم، فرآیندهای انتشار داده، پردازش تراکنش و ذخیره‌سازی وضعیت زنجیره، بهینه‌سازی شده است.

بلاک چین سولانا چیست و چگونه کار می‌کند؟

بلاک چین سولانا به‌گونه‌ای طراحی شده تا یک اقتصاد خود-پایدار را فراهم آورد که انگیزه مشارکت‌کنندگان در آن با امنیت و غیرمتمرکز بودن شبکه جور درمی‌آید. شبکه از طریق دو کانال پاداش پروتکل و کارمزد، به مشارکت‌کنندگان رمز ارز SOL پرداخت می‌کند. پاداش‌های پروتکل برای هر دوره محاسبه می‌شوند و در بین مجموعه گره‌های اعتبارسنج و استیک‌های واگذارشده توزیع می‌شود. نحوه توزیع پاداش در پلتفرم سولانا به‌شکلی است که موجب قابلیت پیش‌بینی عرضه می‌شود که برای امنیت و پایداری بلندمدت شبکه، حیاتی است.

توجه کنید که در بلاک چین عمومی، کاربران باید سهم خود را در حفظ امنیت و برقراری شبکه ایفا کنند. این اقدام، به‌ویژه در هنگام اعتبارسنجی تراکنش‌ها ضروری است. شبکه‌های بلاک چین عمومی با مکانیزم‌های اجماع انگیزشی (incentivized consensus) از کاربران می‌خواهند تا به‌صورت جمعی اعتبار تراکنش‌ها را تأیید کنند. به عبارتی، کاربران باید نقش اعتبارسنج داشته باشند. برای مثال، در یک شبکه اثبات کار (PoH) مثل بیت کوین، کاربرانِ علاقه‌مند باید در دستگاه‌های تک‌منظوره‌ی استخراج، سرمایه‌گذاری کنند و به‌طور پیوسته محاسبات هش را انجام دهند.

نرم‌افزار پلتفرم سولانا به‌شکلی طراحی شده تا خود را از میانه راه سخت‌افزار برای یک عملکرد با حداکثر ظرفیت بردارد. برای همین می‌بینیم که این اکوسیستم، مقیاس‌پذیری خود را با استفاده‌ی گسترده از هسته‌های GPU و SSD و بهبود پهنای باند، به این سطح بالا رسانده است. مسئله حائز اهمیت این است که شبکه پرتوان سولانا بدون فدا کردن امنیت یا غیر متمرکز بودن خود، به این مهم دست پیدا کرده است.

همان‌طور که در بخش قبل عنوان شد، راه‌حل PoH برای اولین‌ بار توسط تیم پروژه سولانا به‌وجود آمد که برای حل مشکل زمان در شبکه‌های توزیع‌شده که منبع واحد و قابل‌اطمینانی از زمان ندارند، طراحی شد. وقتی مکانیزم تحمل نقص بیزانتین عملی برای استفاده از این ساعت توزیع‌شده در شبکه اصلاح شد، نتیجه چیزی جز قطعیت‌پذیری تراکنش‌ها در کسری از ثانیه نبود. این شبکه با زمان تولید بلاک ۴۰۰ میلی‌ثانیه، نه‌تنها سریع‌ترین بلاک چین عمومی موجود است که هزینه‌های تراکنش در آن چیزی بیشتر از چند سنت نیست. در جدول زیر، زمان بلاک برخی از پلتفرم‌های قرارداد هوشمند و dApp را ملاحظه می‌کنید.

پلتفرم سولانا این امکان را می‌دهد که به‌صورت آزادانه برنامه‌های غیرمتمرکز را با استفاده از زبان برنامه‌نویسی Rust پیاده‌سازی کرد. ویژگی‌های این شبکه، ازجمله پیوستگی عملکرد، زمان تأخیر کم، هزینه‌های تراکنش مقرون‌به‌‎صرفه و زبان برنامه‌نویسی مناسب، به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد که مدام برنامه‌های خود را در یک قالب قابل تعامل، مورد آزمایش و پیاده‌سازی قرار دهند بدون این‌که بخواهند با سختی ایجادشده توسط راه‌حل‌های لایه دوم و یا شاردینگ (sharding) مواجه شوند.

پیشنهاد مطالعه: نودهای اتریوم و شاردینگ – شاردینگ چیست؟

رمز ارز SOL چیست و چه کاربردی دارد؟

رمز ارز SOL یک توکن بومی برای بلاک چین سولانا است و از مکانیزم اجماع اثبات سهام واگذارشده (Delegated PoS) استفاده می‌کند که به دارندگان توکن انگیزه مشارکت در اعتبارسنجی تراکنش‌ها را می‌دهد. توکن‌های SOL چند کاربرد دارند:

• استیک کردن
• کارمزد تراکنش‌ها
• حکم‌رانی پروتکل

برنامه عرضه توکن‌های SOL به این‌گونه است که حدود ۴۵درصد از آن به جامعه و فروش‌های تأمین سرمایه، ۱۲درصد به فروش اولیه و نزدیک به ۲۵درصد از آن به تیم اصلی و بنیاد سولانا اختصاص می‌یابد. قیمت SOL از ابتدای سال با نرخ متحیرکننده‌ای رشد کرده و از حدود ۱.۸ دلار به ۱۸۶ دلار در لحظه نگارش این مقاله رسیده است. ارزش بازاری این کوین در این مدت از حدود ۹۰ میلیون دلار به ۵۶ میلیارد دلار افزایش یافته است. این رشد خیره‌کننده، سولانا را به رتبه ششم به لحاظ ارزش بازاری رسانده است.

در حال حاضر، عرضه در گردش SOL بیش از ۳۰۰ میلیون توکن است و سقف عرضه این رمز ارز چیزی بیش از ۵۰۶ میلیون توکن در نظر گرفته شده است.

کیف پول‌ سولانا

انواع کیف پول وب، دسکتاپ و سخت‌افزاری از توکن SOL پشتیبانی می‌کنند. اسناد رسمی مربوط به کیف پول‌های سولانا را می‌توانید در وب‌سایت رسمی آن مطالعه کنید.

کیف پول فانتوم (Phantom)، یک کیف پول دیجیتال برای دریافت و ارسال رمز ارز SOL است که قابلیت تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز این پلتفرم را دارد. کیف پول وب Sollet یک مورد دیگر است که توسط تیم بزرگترین پروژه پلتفرم سولانا، پروژه Serum توسعه یافته است. این کیف پول از رمز ارز SOL و تمام رمزارزهای استاندارد SPL پشتیبانی می‌کند. کیف پول Solflare نیز مشابه با Sollet است با این تفاوت که اولین کیف پول دارای قابلیت استیک رمز ارز SOL بود. از کیف پول‌های دسکتاپ و موبایل پشتیبان رمز ارز SOL نیز می‌توان کیف پول‌های Exodus، تراست ولت و اتمیک ولت را نام برد.

پیشنهاد مطالعه: معرفی کیف پول تراست ولت Trust Wallet + لینک دانلود

اکوسیستم سولانا

اکوسیستم سولانا از بیش از ۴۰۰ برنامه و پروزه مختلف تشکیل شده است. بازارگردانان خودکار (AMM)، صرافی‌های غیرمتمرکز، برنامه‌های دیفای، استیبل کوین‌ها (Terra، USDT، USDC، و چند مورد دیگر)، برنامه‌های NFT، اوراکل‌ها، زیرساخت‌های برنامه‌نویسی، راه‌حل‌های هویتی و حکم‌رانی و برنامه‌های جذب سرمایه، از انواع این پروژه‌ها هستند.

پروژه صرافی غیرمتمرکز سِرام (Serum) که بنیان‌گذار آن شرکت‌های Alameda Research  و FTX هستند، دفتر سفارش خود را بر شبکه اصلی بلاک چین سولانا راه‌اندازی کرده است.

استیبل کوین USDC که توسط کنسرسیوم centre با عضویت شرکت‌هایی چون Coinbase و تولیدکننده غول دستگاه‌های استخراج، Bitmain، علاوه بر چند بلاک چین دیگر مثل اتریوم، الگوراند (Algorand)، ترون و هدرا هش‌گراف (Hedera Hashgraph)، در پلتفرم سولانا نیز پشتیبانی می‌شود و تاکنون ۲.۱ میلیارد دلار از آن در این شبکه صادر شده است.

متاپلکس (Metaplex)، پروتکل ایجاد و صدور توکن‌های غیرقابل‌تعویض است که بر بستر سولانا ساخته شده است. هزینه متوسط صدور توکن NFT در این برنامه فقط ۰.۳ دلار است.

یک پروژه محبوب دیگر Wormhole است که یک پل رابط برای توکن‌های NFT در سه پلتفرم سولانا، اتریوم و بلاک چین BSC است. کاربران با استفاده از این برنامه می‌توانند توکن‌های NFT خود را به‌صورت آنچین بین این دو شبکه منتقل کنند. علاوه بر توکن‌ها، کاربران و برنامه‌ها می‌توانند داده‌های اوراکل، نقدینگی، آرا و تصمیم‌های حکم‌رانی و یا دارایی‌های فیزیکی توکن‌شده را به صورت سریع و ارزان بین بلاک چین‌ها منتقل کنند. کاربران به آسانی می‌توانند برنامه‌های خود را با استفاده از این پل رابط (bridge) توسعه دهند. این پروژه اثر شبکه (network effect) بسیاری به همراه دارد و به استفاده کارا از منابع می‌انجامد. باوجود چنین پروژه‌هایی، به نظر می‌رسد که پلتفرم سولانا در جهت درستی هدایت می‌شود.

پیشنهاد تماشا: ویدیوی آموزش گام به گام ساخت توکن NFT

کلام آخر

پلتفرم سولانا بسیاری از مشکلات موجود در بلاک چین‌های کنونی را حل کرده است. با وجود چنین زیرساختی، پلتفرم سولانا یک بستر پربار برای برنامه‌نویسان است تا در آن شروع به ساختن برنامه‌های خود کنند. در حال حاضر بیش از ۴۰۰ پروژه شامل صرافی‌های غیرمتمرکز و برنامه‌های مختلف دیفای و NFT در این پلتفرم وجود دارند. پلتفرم سولانا باتوجه به مقیاس‌پذیری بی‌نظیرش، در موقعیت مناسبی برای جذب پروژه‌ها و کاربران دیفای قرار دارد.

اتریوم درحال‌حاضر با ارزش بازاری ۵۸۳ میلیارد دلار، بزرگترین پلتفرم غیرمتمرکز قرارداد هوشمند است. حتی با وجود رشد چشمگیر قیمت اتر، ارزش بازاری رمز ارز SOL هم‌اکنون حدود ۱۱درصد ارزش اتر است. توجه کنید که کمتر از یک‌سال پیش این رقم از یک‌درصد کمتر بود.

به هر حال، تنها زمان مشخص می‌کند که کدام بلاک چین توجه بیشتری را به خود جلب می‌کند؛ این مسئله تنها به فناوری بستگی ندارد؛ عوامل بسیاری، مثل کم‌یابی، کاربرد گسترده، استاندارد صنعت، بازاریابی، تیم‌های پشتیبان، همکاری‌ها و حضور اجتماعی، در موفقیت یک پروژه نقش دارند.

این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاورهٔ تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.

منابع: ۱، ۲، ۳