زمان آن رسیده که واسطهها را حذف کنیم. چرا باید برای اینکه یک کمپانی شرایط مبادلات اشتراکی را برای شما فراهم کند، پول پرداخت کنید؛ در صورتی که میتوانید بدون پرداخت هیچ هزینهای این مبادلات را انجام دهید. این پیشنهادی است که Dappها یا اپلیکیشنهای غیرمتمرکز مطرح میکنند. در ادامه درباره اینکه Dapp چیست، چطور کار میکند و چالشهای پیش روی اپلیکیشن غیرمتمرکز کدامند، به اجمال اطلاعاتی را در اختیار شما قرار میدهیم.
اپلیکیشن غیرمتمرکز یا Dapp چیست؟
Dapp (Application Decentralized) اپلیکیشن غیرمتمرکز است. دپها همانند دیگر اپلیکیشنهای استاندارد قابلیتهای مشابهی را در اختیار کاربر قرار میدهند اما تفاوت اصلی آنها اینجاست که Dappها بر روی یک شبکه همتا-به-همتا (peer-to-peer)، مثل بلاک چین، اجرا میشوند.
به منظور ایجاد اطمینان از کارکرد صحیح و امنیت آنها، این اپلیکیشنها الزاما باید منبع-باز باشند و بدون نظارت و کنترل هیچ فرد یا نهاد خاصی اجرا شوند.
اطلاعات و اسناد این اپلیکیشنها باید به شکل عمومی قابل دسترس باشند و همچنین باید برای حفظ امنیت شبکه از توکنهای رمزنگاری شده استفاده کنند.
پیشنهاد مطالعه: اپلیکیشنهای غیرمتمرکز ساختهشده بر بستر Ethereum یا Dapps
اپلیکیشنهای استاندارد مانند twitter و uber بر روی سیستمهای کامپیوتری مالک آن اجرا و توسط یک کمپانی خاص اداره میشوند. به عبارتی یک کمپانی بر هر آنچه در اپلیکیشن رخ میدهد نظارت و کنترل کامل دارد. این اپلیکیشنها ممکن است تعداد زیادی کاربر داشته باشند اما توسط یک سازمان کنترل میشوند.
اما Dappها میتوانند بر روی یک شبکه P2P، یا یک بلاک چین اجرا شوند. به عنوان مثال BitTorrent، Tor و Popcorn Time جزو اپلیکیشنهایی هستند که روی کامپیوترهایی که هر کدام بخشی از شبکه P2P هستند، اجرا میشوند. در این سیستم افراد میتوانند مخاطب محتوا یا تولیدکننده آن باشند و یا به طور همزمان نقش مخاطب و تولیدکننده را ایفا کنند.
در حوزه رمز ارزها، Dappها بر روی شبکه بلاک چین به شکل عمومی، منبع باز و غیر متمرکز اجرا میشوند و از هرگونه تسلط و دسترسی یکطرفه توسط یک نهاد خاص مصون هستند. به عنوان مثال طراحان میتوانند یک Dapp شبیه توییتر بر روی شبکه P2P بسازند که افراد بتوانند مطالب خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و هیچکس، حتی سازنده آن، نتواند پست کاربران را حذف کند.
ساختار Dapp ها
ظاهر Dappها هیچ تفاوتی با اپلیکیشنها ندارند. هسته مرکزی تفاوت آنها قراداد هوشمندیست که پشتوانه یک Dapp است. این قراردادهای هوشمند سازوکار اصلی پردازش اطلاعات و دیگر برنامههای یک Dapp را بهعهده دارند. تمام افراد حاضر در شبکه P2P یا بلاک چین بر اساس مسیری که توسط کدهای پشتوانه (backend) طراحی شدهاند، اطلاعات یا توان پردازش خود را در شبکه به اشتراک میگذارند. از طرفی این کدهای پشتوانه باید بر اساس قراردادهای هوشمند پایهریزی شوند.
پیشنهاد مطالعه: قرارداد هوشمند چیست؟ (Smart Contract)
مزایای Dapp ها چیست؟
- مقاومت در برابر سانسور: بدون شک کنترل این شبکه برای حکومتها و افراد بانفوذ بسیار مشکل است و بنابراین راهی است برای فرار از سانسور.
- بدون توقف عملکرد: قرار گرفتن بر روی شبکه P2P باعث میشود حتی اگر کامپیوترهای شخصی خاموش باشند یا به عبارتی بخشی از شبکه غیرفعال شود، سیستم همواره به کار خودش ادامه دهد.
- مبتنی بر بلاک چین: از آنجایی که Dappها بر پایه قرارداد هوشمند (smart contract) طراحی میشوند، میتوانند به راحتی مبادله رمز ارزها را نیز بهعنوان کاربردهای Dapp ارائه دهند.
- منبع باز: این قابلیت طراحان را ترغیب میکند تا نسخه کاملتر و بهتر Dapp را با عملکردی جالبتر طراحی کنند.
معایب Dapp ها چیست؟
- خطر هک شدن: از آنجایی که Dappها بر اساس یک قرارداد هوشمند منبع باز طراحی و اجرا میشوند، فرصت خوبی را در اختیار هکرها قرار میدهند تا به دنبال نقاط ضعف شبکه بگردند و از آن استفاده کنند. این موضوع چندین بار باعث هجوم هکرها به Dappهای محبوب شده است.
- سهولت استفاده: بسیاری از Dappها منوی کاربری ضعیفی دارند که میتواند بخش قابل توجهی از کاربران را از کار کردن با Dapp منصرف کند. اما پیشبینی میشود با گذر زمان این وضعیت بهبود یابد.
- تعداد کاربران: یکی از عناصر مهم برای یک اپلیکیشن سرعت خدماتدهی آن است. Dappهایی که کاربران زیادی ندارند کندتر عمل کرده و حتی امنیت دادهها را به خوبی تامین نمیکنند؛ چرا که در Dappها هرچقدر تعداد اعضای شبکه بیشتر باشد کیفیت خدمات آن بهبود پیدا میکند.
Dappهای شاخص
یکی از بهترین مراجع، سایت State Of The Dapps است که لیست بیش از ۲۰۰۰ Dapp را که بر روی شبکههای Ethereum، Tron، EOS و NEO ساخته شدهاند را نمایش میدهد. در حال حاضر محبوبترین Dappها، دپهای مبادلات رمز ارزی یا DEXها هستند. این دپها این قابلیت را در اختیار شما قرار میدهد که رمزارزهای خود را به راحتی با دیگر رمزارزها معاوضه کنید بدون اینکه مثل Binance یا Coinbase نیاز به کنترلکننده تراکنشها (gatekeeper) داشته باشید.
بهترین Dappهای اتریوم
MakerDAO
دپی است که در صدر لیست State Of The Dapps قرار گرفته است. یک قرارداد هوشمند که به کاربران اجازه میدهد تا در گسترش و تولید Dai Stablecoin System (یک سیستم رمزارزی وابسته به دلار است که تغییرات قیمت را به حداقل میرساند و زمینه را برای تبدیل شدن رمزارز به پول رایج فراهم میکند) سهمی داشته باشند. در زمان نوشتن این مقاله MakerDAO روزانه بیش از پنج هزار کاربر فعال دارد و ارزشی معادل ۱.۹ میلیارد دلار را برای خود ثبت کرده است.
Cryptokitties
Cryptokitties یک بازی آنلاین است که در آن بازیکنان به خرید و فروش و ساختن گربههای دیجیتالی میپردازند. اما کریپتوکیتی یک مشخصهی بارز دارد و آن هم منحصر به فرد بودن گربهها است. هر کدام از این گربههای دیجیتال و منحصر به فرد در ساختار بلاک چین و بر اساس استاندارد توکنهای غیرقابل تعویض (non fungible tokens) بازنمایی میشوند.
پیشنهاد مطالعه: با کریپتوکیتیز و نحوه خرید آنها آشنا شوید (CryptoKitties)
در واقع کریپتوکیتی یک توکن غیرقابل تعویض است که در شبکه بلاک چین اتریوم و تحت استاندارد ERC-721 اجرا میشود. پیش از پیدایش ERC-720 تمام توکنهای بلاک چین قابل تعویض بودند. به عنوان نمونه هر بیت کوین با بیت کوین دیگر مشابه و برابر است و به همین دلیل قابل تعویض (fungible) هستند. اما ERC-721 به کاربران اجازه میدهد توکن منحصر به فرد خود را خلق کنند. هر Cryptokitties دارای یک کد ژنتیکی دیجیتال مخصوص به خود است که در قرارداد هوشمند ذخیره میشود.
برای خرید این گربهها صرفا نیازمند یک کامپیوتر یا گوشی، یک کیف پول رمز ارزی مثل متامسک و مقداری اتریوم هستید. بعد از ساخت اکانت میتوانید یک گربه را مطابق با سلیقه خودتان انتخاب و شروع به پرورش آن کنید. همچنین اگر مقدار کافی اتریوم در کیف پول خود دارید میتوانید گربههایی که در معرض فروش قرار گرفتهاند را بخرید. گرانترین گربهی دیجیتال چیزی در حدود ۱۱۴ هزار دلار فروخته شده است (خیلی بیشتر از گرانترین گربه واقعی جهان، که به قیمت ۴۱ هزار دلار به فروش رفت).
پیشنهاد مطالعه: آموزش کامل کیف پول متامسک MetaMask + ویدیو
Cryptokitiies بر پایه بلاک چین اتریوم ساخته شد و یک هفته پس از آغاز به کار بازی، ۱۳درصد از مبادلات شبکه اتریوم را به خود اختصاص داد و در مجموع تا اکتبر ۲۰۲۰ حدود ۶۱ هزار اتریوم، معادل ۲۱ میلیون دلار، صرف خرید گربههای دیجیتال این Dapp شد. اشغال حجم بالایی از تراکنشها در شبکه اتریوم باعث شد بسیاری از کاربران اتریوم و دپهای وابسته به آن نتوانند به سرعت تراکنشهای خود را به انجام برسانند و در اصل cryptokitties عامل کند شدن شبکه اتریوم محسوب میشد. به عبارتی محبوبیت بالای Cryptokitties به سرعت تبدیل به یک مشکل برای شبکه اتریوم شد؛ چراکه باید در هر لحظه حجم بالایی از تراکنشها انجام میگرفت. به همین خاطر Cryptokitties تصمیم گرفت شبکه بلاک چین خودش با نام Flow را راهاندازی کند.
