DeFi 2.0 پروژهای در جهت ارتقا، بهینهسازی و رفع مشکلات DeFi 1.0 است. هدف پروژه DeFi 1.0 ارائه خدمات مالی و تجاری به تمام افراد است و در همین راستا با چالشهای مختلفی از قبیل امنیت شبکه، توانایی پاسخگویی به حجم بالای درخواستها، مسئله متمرکزبودن، نقدینگی کافی و دسترسی به اطلاعات، مواجه بوده است. پروژه DeFi 2.0 قصد دارد مسائل و چالشهای مذکور را حل کند و خدماتی متفاوت و باکیفیت را در اختیار کاربران قرار دهد. اگر پروژه دیفای ۲.۰ با موفقیت پیادهسازی شود میتواند خطرات و عوارض استفاده از شبکههای مالی اینچنینی را کاهش دهد و کاربران را در ورود به بازار رمز ارزها ترغیب کند؛ چراکه بسیاری از افراد بهخاطر ریسکهای حاصل از مبادلات رمز ارزی به این حوزه ورود نمیکنند.
پیشنهاد مطالعه: هرآنچه که برای سرمایهگذاری در دیفای باید بدانید!
امکانات DeFi 2.0 چیست؟
درحالحاضر استفادههای گوناگونی از امکانات DeFi 2.0 میشود. برخی از پلتفرمها به شما این امکان را میدهند که از توکنهای LP خود بهعنوان وثیقه برای دریافت وامهای رمز ارزی استفاده کنید. چنین امکاناتی علاوهبر منافع مالی معمول مثل پاداش استخرها، منافع دیگری نیز در اختیارتان قرار خواهد داد. وامگرفتن تنها یک نمونه از امکانات مختلف پروژه DeFi 2.0 است.
علاوهبراین میتوانید از امکان بازپرداخت خودکار وام، براساس سود حاصل از وثیقه استفاده کنید. در این روش اگر وثیقه رمز ارزی شما شامل سود باشد، بازپرداخت وام از طریق خود وثیقه تامین خواهد شد. امکانات دیگری که میتوان به آن اشاره کرد، بیمه است. این بیمهها سرمایه شما را در مقابل خطرات احتمالی مرتبط با قرارداد هوشمند یا نوسانات ناگهانی، محافظت میکنند.
پیشنهاد مطالعه: بازده وامدهی دیفای در مقایسه با بازده سرمایهگذاری در طبقات مختلف داراییهای سنتی
یکی از حوزههای روبهرشد در زمینه DeFi 2.0 سازمانهای غیرمتمرکز (DAO) هستند. البته دولتها و قانونگذاران نیز قاعدتا بر گسترده شدن و پیادهسازی چنین سازمانهایی نظارت دارند و میتوانند مانعی در جهت گسترش حداکثری آنها باشند. در هنگام سرمایهگذاری بر روی سازمانهای غیرمتمرکز، به یاد داشته باشید که قوانین حکومتی ممکن است نحوه ارائه برخی از خدمات را تحتتاثیر قرار داده و تغییر دهد.
تاریخچه DeFi 2.0
تقریبا دو سال از مطرح شدن پروژه DeFi (مبادلات مالی غیرمتمرکز) میگذرد. از آن تاریخ تا به امروز شاهد رشد و پیشرفت فوقالعاده این پروژه بودهایم. Uniswap یکی از نمونههای موفق این پروژه است که امکان تبادلات مالی و کسب سود در جهان رمز ارزها را بهشکل تماما غیرمتمرکز فراهم کرده است. اما همانطور که درباره بیت کوین نیز تجربه کردیم، این پروژه و نمونههای موفق آن مثل Uniswap نیز در ارتباط با مسائل جدید حوزه رمز ارزها با مشکلاتی مواجه هستند که باید بهتدریج مرتفع شود. در این میان پروژه DeFi 2.0 با استقبال فراوانی مواجه شده و قصد دارد اپلیکیشنهای غیرمتمرکز مبادلات مالی (DApps) را بیش از پیش گسترش دهد.
پیشنهاد مطالعه: آموزش کار با صرافی یونی سواپ (Uniswap) + ویدیو
جامعه کاربران شبکههای رمز ارزی از دسامبر ۲۰۲۱ در انتظار پیادهسازی کامل پروژه دیفای ۲.۰ هستند، اما همچنان در نقطه شروع اجرای پروژه قرار داریم؛ بااینحال نشانههای آن را میتوان در پلتفرمهای مختلف مشاهده کرد. به همین خاطر قصد داریم در مقاله پیشرو به توصیف بیشتر پروژه دیفای ۲.۰ و علت اهمیت و لزوم اجرای آن بپردازیم.
ساختار DeFi 2.0
DeFi 2.0 پروژهای است در راستای ارتقا و ترمیم مشکلات طرح اصلی DeFiها. دیفای یک انقلاب اساسی در حوزه مبادلات مالی به شمار میآید. این پروژه با هدف ارائه خدمات مالی غیرمتمرکز به تمام افراد بهوجود آمده است. هر فردی که دارای یک کیفپول رمز ارزی است میتواند از خدمات جهانی و گسترده پروژه DeFi جهت مبادلات مالی در حوزه رمز ارزها استفاده کند. صنعت رمز ارزها پیش از این، چنین پیشرفتی را در زمان توسعه شبکههای بلاکچین تجربه کرده است. ظهور بلاکچین اتریوم نیز به همین میزان به گستردگی صنعت رمز ارزها کمک کرد. DeFi نیز یک انقلاب بزرگ در گسترش خدمات مالی غیرمتمرکز محسوب میشود، اما باید با قوانین مالی دولتها مثل KYC و AML نیز انطباق پیدا کند.
اجازه دهید تا به بررسی یک نمونه در این حوزه بپردازیم. استخرهای نقدینگی (LP)، موفقیت قابلتوجهی در زمینه مبادلات مالی رمز ارزی بهدست آوردند. این استخرها از طریق تکنولوژی DeFi نقدینگی لازم را فراهم میکنند و با دریافت کارمزد از تبادلات انجامشده مابین جفت رمز ارزها، کسب درآمد میکنند. با این حال اگر نسبت قیمت توکنها شدیدا تغییر کند ممکن است متضرر شوند. پروتکل دیفای ۲.۰ با مبلغ اندکی جلوی این ضررها را گرفته و سرمایه سهامداران استخرهای نقدینگی را بیمه میکند. چنین راهحلهایی میتواند استقبال سرمایهگذاران به سهیم شدن در اکوسیستم اقتصادی جهان رمز ارزها را افزایش دهد و بهطورکلی موجب گسترش اقتصاد مبتنی بر ساختارهای غیرمتمرکز شود.
پیشنهاد مطالعه: سرمایهگذاری غیرمتمرکز: ۵ نکته در مورد دیفای که باید بدانید
محدودیتهای DeFi چیست؟
پیش از اینکه بیشتر به کاربردهای پروژه دیفای ۲.۰ بپردازیم، قصد داریم محدودیتها و مشکلاتی را که باید در این پروژه ترمیم شود، ارزیابی کنیم. اکثر مسائل پیشرو مشابه مسائلی است که گسترش تکنولوژی بلاکچین و صنعت رمز ارزها با آن مواجه هستند.
۱. مقیاس پذیری: اجرای پروتکلهای DeFi بر روی شبکههای بلاکچین، به علت ایجاد حجم ترافیک بالا و پردازش فرآیند کارمزدها، معمولا خدماتی گران و کند محسوب میشوند. ممکن است انجام یک عملیات ساده در این پروتکل مدتزمان زیادی طول بکشد و هزینه انجام آن بالا باشد.
۲. ارتباط با جهان بیرونی (Oracles): خدمات و محصولات مالی پروژه DeFi بسته به جزئیات آن، نیازمند یک رابطه مستحکم با واقعیات جهان اقتصاد در خارج از شبکه بلاکچین است که این امر نیز مستلزم کیفیت بالای طراحی پروتکلها است (به ارتباطات پروتکل با افراد و قوانین بیرونی، در اصطلاح «منشاء سوم اطلاعات» گفته میشود).
۳. تمرکز: افزایش میزان تمرکززدایی یکی از اهداف پروژه DeFi است. اما همچنان بسیاری از پروژههای مبتنی بر تکنولوژی DeFi نتوانستند یک پروتکل کاملا غیرمتمرکز برای ارائه خدمات طراحی کنند.
۴. امنیت: بسیاری از کاربران با ریسک استفاده از تکنولوژی DeFi آشنا نیستند. آنها ممکن است میلیونها دلار از سرمایههای خود را در یک قرارداد هوشمند که از امنیت آن آگاه نیستند، سرمایهگذاری کنند. البته استانداردهای امنیتی مختلفی برای تایید قراردادها وجود دارد. ناظران پس از بررسی پروتکل، امنیت آن را تایید میکنند؛ اما تایید امنیت یک پروتکل پس از آپدیت شدن آن، فاقد اعتبار است.
۵. نقدینگی: نقدینگی بازارها و استخرها در میان بلاکچینها و پلتفرمهای مختلف تقسیم شده است. علاوهبراین، تامین نقدینگی کافی ارزش سرمایهها را حفظ میکند. در اکثر مواقع توکنهای یک استخر را نمیتوان در هیچ جای دیگری مورداستفاده قرار داد و درعمل این توکنها به یک سرمایه کمارزش وغیرموثر تبدیل میشوند.
پیشنهاد مطالعه: دیفای (DeFi) و سرمایهگذاری مبتنی بر توکن
چرا دیفای مهم است؟
فهم دیفای و درک اهمیت آن ممکن برای سرمایهگذاران و کاربران باتجربهی بازار کریپتو نیز سخت باشد؛ بااینحال هدف تکنولوژی دیفای تا حد زیادی روشن است. DeFi قصد دارد موانع و خطرات ورود به بازار رمز ارزها را کاهش دهد و موقعیت جدیدی برای درآمدزایی ایجاد کند. به عنوان نمونه شاید افرادی وجود داشته باشند که به یک سازمان بانکی متمرکز درخواست وام ندهند، اما با پیشرفت تکنولوژی DeFi و ارائه وام بهشکل غیرمتمرکز، افراد مذکور وارد حوزه رمز ارزها شده و از خدمات آن استفاده کنند.
DeFi 2.0 مهم است چراکه امکان مبادلات تجاری را در یک سطح جهانی و برابر برای همه افراد فراهم میکند، بدون آنکه خطرات و ریسکهای معمول یک سیستم غیرمتمرکز را داشته باشد. علاوهبراین DeFi 2.0 قصد دارد تمام مسائلی را که در بخش قبل به آنها اشاره شد، برطرف کند و درنهایت تجربه جدیدی از مبادلات تجاری را به کاربران ارائه دهد. اگر این پروژه با موفقیت تحقق یابد، بستر مناسبی را برای ورود هرچه بیشتر افراد و صنایع مختلف به حوزه رمز ارزها فراهم میکند و میتوان گفت در چنین شرایطی همه برندهاند.
کاربردهای DeFi 2.0
نیازی نیست تا اجرای کامل تکنولوژی دیفای ۲.۰ منتظر بمانیم تا بتوانیم اثرات و کاربردهای آن را شناسایی کنیم. واقعیت این است که در حال حاضر بسیاری از شبکههای بلاکچین مثل Ethereum، Binance Smart Chain، Solana و بسیاری دیگر، برای ارائه خدمات خود از تکنولوژی DeFi 2.0 استفاده میکنند. در این بخش قصد داریم به برخی از کاربردهای این تکنولوژی در شبکههای مختلف، بپردازیم.
افزایش بهرهوری سرمایهها در استخرهای نقدینگی
اگر بر روی یک جفت توکن در استخرهای نقدینگی سرمایهگذاری کنید، سود حاصل از آن بهشکل توکنهای LP به شما باز خواهد گشت. با تکنولوژی DeFi 1.0 شما صرفا میتوانید این توکنها را در Yield farm سرمایهگذاری کنید و از این طریق سود خود را افزایش دهید. به همین خاطر هماکنون میلیونها دلار نقدینگی در این استخرها محبوس شدهاند و کارایی دیگری ندارند، درحالیکه میتوان به شکل موثرتری از این سرمایهها بهره برد.
تکنولوژی DeFi 2.0 از این Yield farmها به عنوان وثیقه استفاده میکند. با این روند میتوان از سرمایههای بلاکشده در این استخرها بهعنوان پشتوانهای برای دریافت وام و اعتبار رمز ارزی بهره برد، یا در فرآیند ساخت توکنهای جدید از آن استفاده کرد. پروژه MakerDAO نیز همین فرآیند را طی میکند. بسته به هر پروژه، سازوکار استفاده از تکنولوژی DeFi 2.0 متفاوت است. اما ایده اصلی، افزایش بهرهوری سرمایههای بلاکشده در قالب توکنهای LP است، که محقق خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: منظور از yield farming در دیفای چیست؟ معرفی مهمترین پروتکلها
تضمین قراردادهای هوشمند
طراحی و اجرای یک قرارداد هوشمند کار آسانی نیست و مستلزم داشتن دانش و تجربه کافی در زمینه توسعه شبکههای بلاکچین است. بدون داشتن دانش و تجربه کافی، نهایتا میتوانید بخشی از پروژه را مورد ارزیابی قرار دهید و تسلط کاملی بر جزئیات آن نخواهید داشت. همین امر باعث بهوجود آمدن ریسک بالا در سرمایهگذاری بر روی پروژههای دیفای میشود. در ارتقای جدید دیفای (DeFi 2.0) این امکان وجود دارد که بتوانید یک قرارداد هوشمند خاص که قصد سرمایهگذاری روی آن را دارید، بیمه کنید.
تصور کنید از یک بهینهساز سود (Yield Optimizer) استفاده میکنید و بر این اساس توکنهای LP خود را در یک قرارداد هوشمند سرمایهگذاری کردهاید. اگر این قرارداد هوشمند در معرض خطر قرار بگیرد یا خطایی در اجرای آن پیش آید، ممکن است تمام سرمایه خود را از دست بدهید. یک قرارداد بیمه میتواند امنیت تمام سرمایهای که وارد یک قرارداد هوشمند کردهاید را در ازای میزانی کارمزد، تضمین کند. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که شما صرفا میتوانید یک قرارداد هوشمند خاص را بیمه کنید و اگر خود استخر نقدینگی در معرض خطر قرار بگیرد شما خسارتی دریافت نخواهید کرد. اما اگر قرارداد هوشمند یک Yield farm را بیمه کنید میتوانید درصورت بروز مشکل از خدمات بیمهای این قرارداد استفاده کنید.
پیشنهاد مطالعه: نگاهی به ریسک در صنعت غیرمتمرکز مالی (DeFi)
جبران خسارات حاصل از زیانهای ناپایدار
اگر در یک استخر نقدینگی سرمایهگذاری کنید، به نسبت سرمایهای که در قرارداد هوشمند استخر بلوکه کردهاید، پاداش دریافت میکنید. اما اگر نسبت قیمت جفت رمز ارزی که آن را در اختیار استخر گذاشتهاید تغییر کند، ممکن است متحمل زیان شوید. این وضعیت معمولا در شرایط نوسانی بازار ایجاد شده و بهنام زیان ناپایدار (Impermanent loss) شناخته میشود. اما تکنولوژی DeFi 2.0 درحال پیادهسازی روشی برای کاهش این خطر برای سرمایهگذاران است.
در این روش جدید، پروتکل بخشی از کارمزدهای دریافتی را ذخیره کرده تا در هنگام بروز چنین مسائلی، از آن برای تامین خسارت وارده به سرمایه شما استفاده کند. حال اگر مجموع این کارمزدها کمتر از خسارت وارده بود، پروتکل میتواند برای جبران خسارت توکنسازی کند. از طرفی اگر خسارت وارده از مجموع کارمزدها بیشتر بود، توکنهای باقیمانده سوزانده میشود یا برای تغییرات و نوسانات آتی ذخیره خواهد شد.
بازپرداخت خودکار وام از طریق سود وثیقه
به طور معمول درخواست وام یا اعتبار رمز ارزی، مستلزم ریسک انحلال یا بسته شدن حساب و عدم توانایی پرداخت سود وام است. اما در ساختار DeFi 2.0 نباید نگران این مسئله بود. تصور کنید وامی به ارزش ۱۰۰ دلار از یک وامدهنده رمز ارزی دریافت کردهاید. وامدهنده به میزان ۱۰۰ دلار رمز ارز به شما خواهد داد و در ازای آن ۵۰ دلار وثیقه دریافت خواهد کرد. زمانی که ۵۰ دلار وثیقه را پرداخت کردید، وامدهنده سود وثیقه را از مقدار وام کم خواهد کرد، یا به عبارتی از سود وثیقه شما بازپرداخت وام را انجام میدهد. پس از اینکه وامدهنده به اندازه ۱۰۰ دلار از وثیقه شما کسب سود کرد، وام تسویه شده و وثیقه نیز به شما برمیگردد. در این شرایط دیگر ریسک انحلال یا بسته شدن حساب وجود ندارد. حتی اگر ارزش توکنِ وثیقه کاهش یابد، صرفا زمان بازپرداخت وام افزایش مییابد، اما منجر به انحلال حساب نخواهد شد.
چه کسی DeFi 2.0 را کنترل میکند؟
با مجموعه خدمات گستردهای که تکنولوژی دیفای ۲.۰ در اختیار کاربران قرار میدهد، یکی از پرسشهای مهم این است که چه کسی بر اجرای تمام این سازوکارها نظارت دارد؟ پاسخ این است که تمام این خدمات و نظارت بر اجرای آن، توسط یک بلاکچین کاملا غیرمتمرکز انجام میشود. درواقع پروژه DeFi 2.0 از این نظر تفاوتی با DeFi 1.0 ندارد. اولین پروژه DeFi 1.0، یعنی MakerDAO، مسیر حرکت پروژه دیفای را مشخص کرد.
بسیاری از توکنها در پلتفرمهای مختلف از سیستم مدیریتی اشتراکی بهره میبرند. این توکنها به صاحبان خود اجازه میدهند تا با استفاده از فرآیند رایگیری، در تصمیمات آینده پلتفرم و خدمات آن سهیم شوند. شاید از DeFi 2.0 نیز چنین انتظاری داشته باشیم، اما نظارت و اجرای دقیق دستورالعملهای پروتکل DeFi از اهمیت بیشتری برخوردار است.
خطرات استفاده از DeFi 2.0 چیست و چگونه میتوان از بروز آن جلوگیری کرد؟
پروژه DeFi 2.0 نیز از برخی خطراتی که در پروژه DeFi 1.0 سرمایه کاربران را تهدید میکرد، مصون نیست. در این بخش قصد داریم اقدامات لازم برای جلوگیری از بروز این خطرات را توضیح دهیم.
۱. قراردادهای هوشمندی که در آن سرمایهگذاری میکنید ممکن است سازوکار ضعیفی داشته باشند، دارای حفرههای امنیتی باشند یا هک شوند. نظارت بر یک قرارداد هوشمند هرگز تضمینی بر امنیت آن نیست. به همین خاطر پیش از سرمایهگذاری تحقیقات لازم را درباره پروژه انجام دهید و این نکته را نیز در نظر داشته باشید که سرمایهگذاری همواره مستلزم ریسک است.
۲. قوانین میتوانند بر سرمایهگذاری شما تاثیر بگذارند. هرچند بسیاری از حکومتها و قانونگذارها از پروژه DeFi استقبال میکنند و قوانینی برای حمایت از سرمایهها به تصویب میرسانند، اما اجرای برخی از قوانین ممکن است شرایط یک قرارداد هوشمند را تغییر دهد و اهداف تجاری شما را دچار نوسان کند.
۳. خطر زیان ناپایدار که در بخشهای پیشین شرح داده شد، حتی با وجود امکانات بیمهای پروژه دیفای ۲.۰ یک ریسک قابلتوجه محسوب میشود. بهطورکلی هر فردی که قصد سرمایهگذاری در استخرها را دارد همواره باید ریسک زیان ناپایدار را در نظر بگیرد. این ریسک هرگز حذف نخواهد شد.
۴. ممکن است بازیابی سرمایهای که در یک پروژه هزینه کردهاید، دشوار باشد. اگر از طریق وبسایت در یک پروژه DeFi سرمایهگذاری میکنید، بهتر است با استفاده از مرورگرهای بلاکچین، قرارداد هوشمند پروژه خود را بیابید و بتوانید با آن در ارتباط باشید؛ چراکه در غیر این صورت، اگر وبسایت موردنظر به هر دلیلی از دسترس خارج شود، توانایی بازیابی سرمایه خود را ندارید. اما این نکته را نیز در نظر داشته باشید که ارتباط مستقیم با قرارداد هوشمند مستلزم دانش فنی بالایی است.
پیشنهاد مطالعه: پنج معیار ارزیابی و مدیریت ریسک در پروژههای دیفای (Defi Metrics)
جمعبندی
هرچند شاهد اجرای پروژههای موفقی در قالب DeFi 1.0 بودیم، اما پتانسیل دیفای خیلی بیش از این است و با پیادهسازی DeFi 2.0 گستردگی و موفقیت آن بیش از پیش نمایان خواهد شد. بحث درباره دیفای، همچنان برای بسیاری از کاربران دشوار است و بدون اطلاع دقیق از سازوکار یک پروژه، ورود به آن کار اشتباهی است. اما توسعهدهندگان این پروژه در راستای سادهسازی و استفاده آسان از خدمات DeFi، تمام تلاش خود را میکنند. همانطور که توضیح داده شد، پروژه دیفای ۲.۰ قصد دارد ریسکهای مربوط به سرمایهگذاری را تا حد امکان کاهش دهد، اما برای ارزیابی این ادعا باید تا پیادهسازی کامل این پروژه، صبر کنیم.
این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید بهعنوان مشاورهٔ تجاری و سرمایهگذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.
