پس از مرج اتریوم که یک به‌روزرسانی با وعدۀ پایداری محیط‌زیستی بود، ماینرها کنار گذاشته شدند و مکانیزم اجماع اثبات سهام جایگزین اثبات کار شد. بنا به عقیدۀ ویتالیک بوترین، بنیان‌گذار مشهور اتریوم، این تغییر می‌تواند به کاربردپذیری این بلاکچین تجاری وسعت بخشد.
به‌روزرسانی مرج (Merge) اتریوم، پس از سال‌ها تأمل و تلاش، صبح روز ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲ انجام شد. هستۀ مرکزی بلاکچین اتریوم به یک سیستم با کارایی انرژی بالا ارتقا یافت که به‌جای منابع فیزیکی از منابع مالی برای رسیدن به اجماع دربارۀ صحت و ترتیب تراکنش‌ها استفاده می‌کند. شاید پس از مرج تفاوتی را در تجربۀ کاربر نهایی مشاهده نکنیم اما این به‌روزرسانی در کنار حذف اثرات مخرب زیست‌محیطی، زمینه را برای گام‌های بعدی در راستای بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم فراهم می‌کند.
تعویض هستۀ مرکزی یک بلاکچین به یک الگوریتم اجماع به‌نام اثبات سهام (Pos) کار کوچکی نبود. جاستین درِیک (Justin Drake) پژوهشگر بنیاد غیرانتفاعی اتریوم، این رخداد را به «تعویض موتور یک ماشینِ در حال حرکت» تشبیه می‌کند.
پیشنهاد مطالعه: پرسش‌های متداول دربارۀ به‌روزرسانی مرج اتریوم (The Merge)
پس از مرج اتریوم چه اتفاقی افتاد؟
زمانی که به‌روزرسانی، صبح روز پنجشنبه در حال انجام بود، بیش از ۴۱ هزار نفر در برنامه زندۀ Merge Viewing Party در شبکه یوتوب حاضر بودند. آن‌ها با نفس‌های حبس‌شده در سینه، به‌اتفاق دیدند که معیارهای اصلی شبکه، خبر از سلامت سیستم‌های مرکزی اتریوم می‌دهد. پس از ۱۵ دقیقۀ طولانی، فرآیند به‌روزرسانی با موفقیت پایان یافت. قیمت اتر (ETH) پس از مرج روند ثابتی را گذرانده است.
پیشنهاد مطالعه: هرآنچه باید دربارۀ به‌روزرسانی مرج (Merge) اتریوم بدانید!
پیامد محیط زیستی این تحول، عظیم و چشمگیر است. مصرف انرژی شبکه اتریوم بیش از ۹۹ درصد کاهش می‌یابد. بنابر یک تخمین، این حالت مشابه با این است که کشور فنلاند به‌ناگاه شبکه انرژی خود را خاموش کند. توسعه‌دهندگان اتریوم می‌گویند که شبکه اتریوم پس از به‌روزرسانی مرج پایدارتر می‌شود.
این رویداد به‌دلیل کنار گذاشتن فرآیند انرژی‌برِ استخراج اتریوم، به‌دقت توسط سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به رمز ارزها زیر نظر گرفته شد؛ چراکه انتظار می‌رود اثر گسترده‌ای بر کل صنعت بلاکچین داشته باشد. تیم بیکو (Tim Beiko) که یک نقش کلیدی در هماهنگی به‌روزرسانی مرج داشت، عقیده دارد که پس از مرج اتریوم، علاقه‌مندانِ مایل به آزمایش و تجربه با آن که از اثرات مخرب زیست‌محیطی بیم داشتند، به این فضا وارد می‌شوند.
به علاوه، مارک کوبان (Mark Cuban)، سرمایه‌گذار و مالکِ میلیاردر باشگاه بسکتبال دالاس مَوِریکس به خبرگزاری کوین دسک گفت که «مثل همه در حال تماشای مرج است» و اظهار کرد «این تغییر با حذف پاداش استخراج و کاهش نرخ صدور توکن اتر، می‌تواند آن را به یک دارایی ضدتورمی (Deflationary) تبدیل کند».
این ایده که بلاکچین اتریوم در نهایت به یک شبکه اثبات سهام (PoS) تبدیل شود، از همان ابتدا شکل گرفته بود. اما مهاجرت از اثبات کار به اثبات سهام، به‌لحاظ فنی پیچیده و پرخطر بود تا جایی که بسیاری تردید داشتند به واقعیت بپیوندد. همه می‌دانستند به احتمال زیاد با بزرگ‌ترین به‌روزرسانی نرم‌افزاری تاریخ مواجه هستند که به هماهنگی تیم‌ها و متخصصان بسیاری نیاز دارد.
خداحافظی با ماینرها
بیت کوین در اواخر سال ۲۰۰۸ پس از بحران مالی گسترده، ایدۀ دفترکل غیرمتمرکز (بلاکچین) را به دنیا معرفی کرد. بلاکچین یک تاریخچۀ لحظه‌ای، یک‌پارچه و غیرقابل‌تغییر از داده‌های تراکنش‌هایی است که بین کامپیوترها در یک شبکه بدون حضور واسطه مرکزی انجام می‌شوند.
شبکه اتریوم که در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد، مفاهیم و اصول بنیادی پروتکل بیت کوین را گرفت و قراردادهای هوشمند را حول آن‌ها توسعه داد. قرارداد هوشمند در واقع یک برنامه غیرمتمرکز است که از بلاکچین به‌عنوان یک ابَرکامپیوتر جهانی استفاده و داده‌ها را بر روی شبکۀ آن، ثبت و نگه‌داری می‌کند. این نوآوری، عنصر اصلی در پیدایش دو چاشنی اصلی انفجار بازار رمز ارز، یعنی صنعت دیفای (DeFi) و فناوری NFT است.
پیشنهاد مطالعه: قرارداد هوشمند چیست؟ (Smart Contract)
به‌روزرسانی مرج با موفقیت سیستم اثبات کار اتریوم را منسوخ کرد که در آن، ماینرها با توان پردازش خود برای تولید و افزودن بلوک بعدی تراکنش‌ها به زنجیره، با هم به رقابت می‌پردازند. آن‌ها در ازای این کار (حل معمای رمزنگاری)، از پروتکل اتریوم پاداش دریافت می‌کردند.
امروزه بخش غالب استخراج رمز ارز در مزرعه (Farm) صورت می‌گیرد. البته شاید تصویر ردیف‌های طولانی دستگاه‌های کامپیوتری که مثل قفسه‌های یک کتابخانه بزرگ روی هم چیده شده‌اند، یک کارخانه را در ذهن تداعی کند. این دستگاه‌ها سخت در تلاش هستند تا کوین‌ها را استخراج کنند و برای همین آنقدر داغ می‌شوند که نمی‌توان به آن‌ها دست زد.
پیشنهاد مطالعه: مقایسه الگوریتم اثبات کار و اثبات سهام: کدامیک بهتر است؟
سیستم اثبات کار، که بیت کوین در استفاده از آن پیشگام بوده، باعث شده بود شبکه اتریوم که از حدود ۳۵۰۰ اپلیکیشن غیرمتمرکز (Dapp) میزبانی می‌کند، انرژی زیادی مصرف کند و پرچم‌دار بدنامیِ بلاکچین به‌عنوان یک تهدید محیط‌زیستی قلمداد شود.
بِن اجینگتون (Ben Edgington) مدیر محصول شرکت تحقیق و توسعه اتریوم، کانسِنسیس (Consensys)، در این‌باره می‌گوید وقتی پشت میزِ شام مرتکبِ اشتباه بزرگی شد و چند پروژۀ NFT را نام برد، دخترش بر سرش فریاد کشید و گفت: «چطور به خود جرأت می‌دهی با این مهملات و چرندیات اقیانوس‌ها را خشک کنی؟ مایه تأسف است؛ نمی‌توانم درک کنم که برای پول درآوردن، این کار را انجام می‌دهی!»
اجینگتون، همان فردی که پیش از ورود به دنیای کریپتو، حرفۀ خود را با پژوهش در زمینۀ علم محیط‌زیست و اقلیم‌شناسی آغاز کرده بود، می‌دانست اعتراض دخترش از کجا سرچشمه می‌گیرد. او درست یا غلط باور داشت که دخترش یک روایت محیط‌زیستی هولناک را هضم کرده است. او به‌هیچ‌عنوان نمی‌توانست از «استیکرهای مخصوص افراد بالغ!» که هر هفته چندین مگاتُن CO2 انتشار می‌دهند، دفاع کند.
خوش‌آمدگویی به استیک‌کنندگان
سیستم جدید اتریوم با مکانیزم اجماع اثبات سهام، به‌کلی دودمان صنعت استخراج اتریوم را به باد داد. با این تغییر، ماینرها جای خود را به گره‌های اعتبارسنجی دادند که برای استیک کردن باید حداقل ۳۲ توکن اتر را به یک آدرس در شبکۀ اتریوم ارسال کنند. با این کار، توکن‌های استیک‌شده قابلیت خرید و فروش خود را از دست می‌دهند.
این توکن‌های اترِ استیک‌شده، حکم بلیط لاتاری دارند؛ هرچه مقدار بیشتری از سوی گره اعتبارسنج استیک شود، شانس برنده شدن به‌عنوان نویسندۀ بلاک بعدی در بلاکچین اتریوم بیشتر است.
پیشنهاد مطالعه: استیک کردن چیست؟ (Staking) استیکینگ ارز دیجیتال به زبان ساده!
توسعه‌دهندگان اتریوم در دسامبر سال ۲۰۲۰ میلادی یک شبکه اثبات سهام به‌نام زنجیرۀ بِیکن (Beacon Chain) راه‌اندازی کردند اما تا پیش از این به‌روزرسانی، تنها یک سکوی آزمایشی برای گره‌های اعتبارسنج در لایۀ اجماع بود تا خود را برای مهاجرت شبکه اصلی به اثبات سهام آماده کنند. به‌روزرسانی مرج اتریوم در واقع ترکیب شدن زنجیره بِیکن با شبکه اصلی اتریوم است.
تیم بیکو (Tim Beiko) معتقد است که کاهش مصرف انرژی اتریوم به‌نحوی است که «از این پس، اثرات محیط‌زیستی به‌اندازۀ یک خطای گردشده هم نیست.»
از این منظر، اثبات سهام را می‌توان با اجرای یک برنامه در لپ‌تاپ مقایسه کرد؛ مثل اجرای گوگل‌کروم یا هر نرم‌افزار دیگریست. واضح است که لپ‌تاپ شما به برق وصل می‌شود و انرژی مصرف می‌کند. اما چه‌کسی به اثرات محیط‌زیستی اجرای گوگل‌کروم یا یوتوب اهمیت می‌دهد؟
اجینگتون حالا اثرات محیط‌زیستی به‌روزرسانی مرج اتریوم را دستاوردی بزرگ می‌داند که حتی آن را به زندگی شخصی خود سرایت می‌دهد. او می‌گوید: «می‌توانم به عقب بنگرم و بگویم نقشی در حذف انتشار هفتگیِ چندین مگاتُن کربن در فضای اتمسفر سیارۀ خود داشته‌ام؛ چیزی که به‌صورت معناداری بر خانوادۀ من و دیگران اثرگذار است.»
انگیزه‌های جدید
شبکۀ اتریوم را پس از مرج بهتر است به‌جای یک نرم‌افزار غیرمتمرکز متن‌باز، به‌عنوان یک حکومتِ یک‌قومیتی (nation-state) توصیف کرد؛ یک نوع ارگانیزم زنده شامل یک گروه از کامپیوترها که با زبان یکسانی ارتباط برقرار می‌کنند و همگی به مجموعۀ یکسانی از قوانین پایبند هستند.
سیستم اتریوم پس از مرج با تعریف مجموعۀ تازه‌ای از انگیزه‌ها برای کامپیوترهای مشارکت‌کننده بر اساس قوانین نوشته‌شدۀ پروتکل، دفتر کل غیرمتمرکز را در برابر هرگونه تغییر ناخواسته و دستکاری، مقاوم می‌کند. در مکانیزم قبلی (PoW)، گره‌های مشارکت‌کننده منابع فیزیکی را در اختیار می‌گرفتند و آن را به امنیت و پایداری شبکه تبدیل می‌کردند. حالا عملکرد شبکه با استفاده از منابع مالی حفظ می‌گردد.
اگرچه اتریوم، قبل از مرج، هزاران ماینر مستقل داشت که بلاکچین را پیش می‌بردند، اما بخش عمدۀ نرخ هش شبکه، تحت فقط سه یا چهار استخر استخراج بود. نرخ هش معیاری برای سنجش قدرت محاسباتی کل ماینرها به‌صورت تجمیعی است.
اگر فقط تعداد محدودی از شرکت‌های بزرگ استخراج اتریوم تبانی می‌کردند تا عمدۀ نرخ هش شبکه را گِرد هم آورند، می‌توانستند با اهداف مغرضانه حملۀ ۵۱ درصد تدارک ببینند. در این تهدید امنیتی، به‌روزرسانی شبکه برای هر کسی ناممکن و عملکرد بلاکچین متوقف می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: حمله ۵۱ درصد در بلاک چین چیست؟ (۵۱% Attack) + ویدیو
با مکانیزم اثبات سهام، تعداد اترهای استیک‌شده توسط کاربر، در عوض مقدار انرژی مصرفی، کنترل او را بر شبکه تعیین می‌کند. طرفداران این الگوریتم باور دارند که این موضوع حمله‌های امنیتی را گران‌تر می‌کند و زیان آن‌ها را به خودشان برمی‌گرداند. مهاجمان و بازیگران خرابکار با اسلشینگ و کاهش دارایی استیک‌شدۀ خود به‌عنوان یک جریمه برای آسیب رساندن به شبکه مواجه خواهند شد.
البته همه به این هجمۀ اثبات سهام ملحق نشده‌اند. برای مثال، نشانه‌ای از اینکه بیت کوین بخواهد اثبات کار را کنار بگذارد دیده نمی‌شود. رهبران تفکر ماکسیمالیسم بیت کوین معتقدند که مکانیزم اثبات کارِ ساتوشی ناکاموتو، از بیت کوین یک سیستم مطمئن‌تر و مقاوم‌تر ساخته است.
و اگرچه کنترل شبکه اتریوم دیگر در دستان تعداد محدودی اتحادیۀ ماینینگ نیست، اما منتقدان بر این باور پافشاری دارند که تنها بازیگران جدیدی جایگزین دست‌های قدیمی قدرت خواهند شد. برای مثال لیدو (Lido)، یک مجموعه گره اعتبارسنج تحت کنترل جامعه است که همین الآن ۳۰ درصد، نزدیک به یک‌سوم از سهم استیک اتریوم را در اختیار دارد. کوین بیس، بایننس و کراکن، سه صرافی رمز ارز غول نیز با هم ۳۰ درصد دیگر را تصاحب کرده‌اند.
بدگمانی به اثبات سهام باعث شد که چندلر گوئو (Chandler Guo)، ماینر مشهور، لحظاتی پیش از مرج اعلام کند که فورک زنجیرۀ اثبات کار اتریوم را راه‌اندازی می‌کند. هسته مرکزی توسعه‌دهندگان اتریوم، بارها به‌صورت عمومی فورک‌های اثبات کار اتریوم را انحراف از موضوع و حتی اسکم خطاب کرده‌اند. به‌هرحال، اقدام گوئو برای فورک زنجیره اثبات کار به‌نام ETHPOW و چند مورد مشابه توانسته است در گوشه‌و‌کنار دنیای رمز ارز جلب‌نظر کند.
پیشنهاد مطالعه: انشعاب (فورک) در زنجیره بلوک
ترید با اتکا به رویداد تاریخی مرج اتریوم
در بازار رمز ارز، رویداد مرج اتریوم حداقل از اواسط ماه جولای به بعد، دست‌مایۀ سوداگری شده است. از این جهت می‌گوییم سوداگری که معامله‌گران در ابتدا این رویداد بزرگ را به چشم یک کاتالیزور برای رشد قیمت اتر (ETH) نگاه می‌کردند. بازار اختیارات اتر (ETH Options) شروع به قیمت‌گذاری بر اساس قیمت‌های مورد انتظارِ پس از مرج کردند؛ یک نفس تازه از عمقِ جان آن هم پس سقوط سنگین بازار دارایی‌های دیجیتال در ابتدای سال.
دورنمای یک انشعاب (فورک) از شبکه اتریوم توسط ماینرهای خشم‌آلود، این‌بار با تلاش معامله‌گران برای قفل کردن ارزش در برابر یک ایردراپ نظری از توکن‌های فورک‌شده، موج تازه‌ای از فعالیت به‌راه انداخت.
در کل پیش‌بینی دربارۀ اینکه بازارها چگونه به یک به‌روزرسانی مانند مرج، واکنش نشان خواهند داد، بسیار دشوار است. این به‌روزرسانی از ابتدای پیدایش اکوسیستم اتریوم در نقشۀ راه آن وجود داشته و محتمل است که تاکنون اثر خود را در قیمت بازار نشان داده باشد.
پس از مرج اتریوم چه کاری باقی می‌ماند؟
اکنون پس از مرج اتریوم و مهاجرت از الگوریتم اثبات کار به مکانیزم اثبات سهام، توسعه‌دهندگان می‌خواهند در راستای بهبود بخش‌های دیگر این اکوسیستم بکوشند تا بتوانند به مقصود خود، شبکه اتریوم ۲.۰ برسند.
ویتالیک بوترین در برنامه زنده Merge Viewing Party در شبکه یوتوب درست همزمان با رخداد مرج اظهار داشت که «این قدم اول در سفر بزرگ اتریوم به‌سوی یک شبکه بالغ و کامل بوده و هنوز مراحل دیگری در پیش‌روی ما باقی مانده است». او با اشاره به مشکلات هزینه گس اتریوم و سرعت تراکنش ادامه داد و گفت با اینکه پس از مرج این نگرانی‌ها به قوت خود باقی هستند، اما به‌اندازۀ دغدغه‌های محیط‌زیستی، یک مانع بزرگ در برابر پذیرش تجاری اتریوم و توسعه پایگاه کاربری آن در بین مصرف‌کنندگان خواهند بود.
بوتِرین پیش از این، مجموعه‌ای از قدم‌های بعدی را برای بهبود شبکه مطرح کرده بود که مهم‌ترین آن‌ها، شاردینگ نام دارد. این نوآوری که به مفهوم خرد کردن شبکه بین زیرشبکه‌های مشابه که فقط بخشی از شبکۀ کلی هستند، قرار است به‌منظور افزایش سرعت تراکنش‌ها و کاهش تأخیر در نهایی شدن تراکنش‌ها به‌کار گرفته شود. استفاده از شاردینگ مثل افزایش لاین در یک بزرگ‌راه عمل می‌کند؛ وقتی ترافیک در شبکه کاهش یابد، هزینه گس تراکنش نیز تخفیف می‌یابد.
به‌روزرسانی شاردینگ در ابتدا قرار بود پیش از به‌روزرسانی مرج انجام شود اما به‌دلیل موفقیت راه‌کارهای مقیاس‌پذیری لایه۲ مثل پروژه‌های رول‌آپ (Rollups) به تعویق افتاد و حالا قرار است پس از مرج انجام شود. به‌هرحال، برای ویتالیک بوتِرین و تیم توسعه اتریوم، مرج همواره نمادی از تفاوت اتریوم در مراحل آغازینِ آن با شبکه‌ای است که در پی آن بودند.
پیشنهاد مطالعه: نودهای اتریوم و شاردینگ – توضیحی برای شاردینگ
جمع‌بندی
به‌روزرسانی مرج اتریوم (Merge) قسمتی از مسیر توسعۀ شبکه اتریوم ۲.۰ است که با هدف مهیا کردن اکوسیستم برای مقیاس‌پذیری و پایداری بیشتر، مکانیزم اجماع شبکۀ اصلی اتریوم را به الگوریتم اثبات سهام تغییر می‌دهد. پس از این به‌روزرسانی، زمینه برای موفقیت سایر به‌روزرسانی‌ها فراهم شده تا در نهایت بلاکچین اتریوم بتواند بدون فدا کردن عدم‌تمرکز یا امنیت خود، به یک بلاکچین مقیاس‌پذیر و پایدار تبدیل شود.
تحولی به این اندازه بزرگ، تاکنون در جهان کریپتو مشاهده نشده بود. بلاکچین اتریوم خانۀ بیش از ۳۵۰۰ پروژه و برنامه غیرمتمرکز بوده و میلیاردها دلار در آن جابه‌جا می‌شود. تغییر مکانیزم اجماع به‌عنوان موتور مرکزی بلاکچین در یک نرم‌افزار با این مقیاس، بدون اینکه عملکرد شبکه لحظه‌ای دچار اختلال یا توقف شود، یک دستاورد بزرگ است.
این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره‌ی تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.
