استیک کردن در مکانیزم اثبات سهام، جایگزینی با شدت انرژی کم برای فرآیند استخراج در اجماع اثبات کار است که شامل کنار گذاشتن و قفل کردن مقداری توکن برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و حفظ امنیت و کارکرد یک بلاک چین است. به بیان ساده، استیک کردن یعنی قفل کردن رمز ارزها برای دریافت پاداش.
شبکه اتریوم و بسیاری دیگر حالا در مواجهه با دغدغه‌های محیط‌زیستی ناشی از پذیرش گسترده فناوری رمز ارز، پروتکل‌های اثبات سهام را پیاده‌سازی می‌کنند. برای درکی جامع از چیستی استیک کردن، نیاز است که ابتدا بدانید مکانیزم اثبات سهام چگونه کار می‌کند. اثبات سهام یک الگوریتم اجماع است که اجازه می‌دهد بلاک چین با کارایی انرژی بیشتری عمل کند در حالی که سطح خوبی از غیرمتمرکزبودن را برقرار می‌کند.
الگوریتم اثبات سهام چیست؟
اگر درباره عملکرد بیت کوین می‌دانید پس به احتمال زیاد با الگوریتم اجماع اثبات کار آشنا هستید. باوجود این مکانیزم، تراکنش‌های معتبر در بلاک‌ها جمع‌آوری می‌شوند و سپس به‌صورت غیرقابل‌تغییر به یکدیگر متصل می‌شوند. درواقع استخراج‌گران با قدرت محاسباتی خود یک معمای محاسباتی را حل می‌کنند و اولین کسی که این‌کار را انجام دهد می‌تواند بلاک بعدی بلاک چین را اضافه کرده و پاداش پروتکل را دریافت کند.
پیشنهاد مطالعه: انواع الگوریتم اجماع در دنیای بلاک چین و ارز دیجیتال (consensus algorithm)
مشکل اثبات کار این است که مقدار زیادی محاسبات اضافه و دلخواهانه در آن وجود دارد. معمای محاسباتی که گره‌های استخراج در رقابت برای یافتن پاسخ آن هستند، هدفی جز برقراری امنیت و پایداری شبکه ندارد. بسیاری عقیده دارند که همین موضوع به‌تنهایی مقدار زیاد محاسبات را توجیه می‌کند. شاید از خود بپرسید که آیا راه‌های دیگری برای رسیدن به اجماع با هزینه محاسباتی کمتر در یک شبکه توزیع‌شده وجود دارند؟
اینجاست که مکانیزم اثبات سهام وارد می‌شود. ایده‌ی اصلی این است که مشارکت‌کنندگان، کوین‌های خود را در فواصل مشخص استیک می‌کنند و سپس پروتکل یکی از آن‌ها را به‌صورت تصادفی به‌عنوان اعتبارسنج بلاک بعدی انتخاب می‌کند. به‌طور معمول، احتمال انتخاب شدن متناسب با مقدار کوین‌ها (حجم استیک) است. کاربر هرچه دارایی بیشتری را استیک کند، این احتمال افزایش می‌یابد.
به این شکل عاملی که گره اعتبارسنج را برای بلاک جدید تعیین می‌کند، دیگر بر مبنای قدرت محاسباتی نیست، بلکه با مقدار کوین‌های استیک‌شده توسط هر یک از آن‌ها تعیین می‌شود.
برخی استدلال می‌کنند که پیاده‌سازی مکانیزم اجماع در تولید بلاک در بلاک چین از طریق استیک کردن به سطوح بسیار بالاتری از مقیاس‌پذیری بلاک چین‌ها انجامیده است. این یک دلیل اصلی برای مهاجرت شبکه اتریوم از الگوریتم اثبات کار به اثبات سهام بوده که در طی آن یک سری از به‌روزرسانی‌ها (ETH 2.0) به سرانجام می‌رسد.
پیشنهاد مطالعه: اتریوم ۲.۰ چیست؟ (Ethereum 2.0) تاریخ عرضه اتریوم 2.0
اثبات سهام ساخته کیست؟
یکی از اولین جلوه‌های ظهور مکانیزم اثبات سهام توسط سانی کینگ و اسکات نادال در مقاله‌ی آن‌ها برای Peercoin درسال 2012 دیده شد. آن‌ها اثبات سهام را یک طراحی فردبه‌فرد (همتا–به– همتا) می‌دانستند که به‌نوعی از پروتکل بیت کوین ساتوشی ناکاموتو استخراج شده است.
شبکه Peercoin در آن زمان با یک مکانیزم ترکیبی اثبات کار/اثبات سهام راه‌اندازی شد. البته الگوریتم اثبات کار تنها برای صدور عرضه اولیه کوین‌ها استفاده شد و درواقع برای پایداری بلندمدت شبکه لازم نبود. اهمیت اثبات کار در این شبکه به مرور زمان کاهش یافت و امنیت شبکه به‌شکل غالب به مکانیزم اثبات سهام متکی بود.
اثبات سهام واگذارشده (DPoS) چیست؟
یک نسخه جایگزین برای مکانیزم اثبات سهام در سال 2014 توسط دنیل لاریمر توسعه داده شد که به اثبات سهام واگذارشده (delegated proof of stake) معروف است. این نوآوری برای نخستین‌بار به عنوان بخشی از بلاک چین BitShares استفاده شد اما به‌سرعت بسیاری دیگر از پروژه‌ها این مدل را به‌کار بردند. برای مثال شبکه‌های Steem و EOS هر دو از این مکانیزم استفاده می‌کنند که آن‌ها هم توسط لاریمر ایجاد شدند.
این مکانیزم به کاربران اجازه می‌دهد تا از موجودی حساب خود در یک فرآیند رأی‌گیری استفاده کنند که وزن هر رأی متناسب با تعداد کوین‌های موجود هر کاربر است. اعضای شبکه با رأی خود تعدادی موکل انتخاب می‌کنند. آن‌ها هستند که به‌جای رأی‌دهندگان خود، امنیت و پایداری بلاکچین را با رسیدن به اجماع تضمین می‌کنند. به شکل معمول، پاداش استیک ابتدا بین این موکل‌ها توزیع می‌شود و سپس آن‌ها بخشی از پاداش را متناسب با وزن رأی هر یک از اعضای شبکه بین رأی‌دهندگان خود تقسیم می‌کنند.
مکانیزم اجماع DPoS این امکان را ایجاد کرده که اجماع در بلاکچین با مشارکت تعداد بسیار کمتری از گره‌های اعتبارسنج انجام شود. ازهمین‌رو توان عملیاتی شبکه به‌شدت افزایش می‌یابد. از طرفی، سطح غیرمتمرکزبودن شبکه کاهش می‌یابد چون شبکه به گروه محدودی از گره‌های استخراج‌گر وابسته است. آن‌ها در فرآیند دست‌یابی به اجماع و تعریف پارامترهای اصلی حکم‌رانی بلاکچین مشارکت می‌کنند.
پیشنهاد مطالعه: مقایسه الگوریتم اثبات کار و اثبات سهام: کدامیک بهتر است؟
استیک کردن چگونه عمل می‌کند؟
استیک کردن فرآیندی است که گره‌های استخراج‌گر دارایی رمز ارز خود را قفل می‌کنند تا در یک رویه تصادفی توسط پروتکل انتخاب شوند. درصورت انتخاب شدن می‌توانند بلاک بعدی بلاک چین را اضافه کنند و پاداش این‌کار را دریافت کنند. معمولا مشارکت‌کننده هرچه مقدار بیشتری را استیک کند، شانس بالاتری را برای برگزیده شدن به‌عنوان نویسنده بلاک جدید دارد.
این یعنی فرآیند تولید بلاک در شبکه توزیع‌شده به سخت‌افزار استخراج تک‌منظوره مثل دستگاه‌های ASIC نیازی ندارد. مشارکت‌کنندگان به‌جای تخصیص سرمایه خود به دستگاه‌های پیشرفته، دارایی خود را استیک می‌کنند. این استیک درواقع نوعی از ارزش است که گره‌ها باید به ودیعه بگذارند تا به رفتار خرابکارانه و نادرست ترغیب نشوند و امنیت شبکه توزیع‌شده (بلاکچین) حفظ شود. آن‌ها اگر تقلب کنند، استیک خود را از دست خواهند داد.
بله، درست است که در شبکه اثبات سهام نیازی به آوردن منابع خارجی، مثل برق و سخت‌افزار، وجود ندارد، اما هنوز هم باید یک چیزی وسط بگذارید! به عنوان استیک، گره‌های اعتبارسنج باید دارایی رمز ارز خود را به ودیعه بگذارند. باوجود تفاوت در قواعد پروتکل‌های مختلف، به‌صورت معمول، یک سطح حداقلی دارایی برای صلاحیت استیک کردن درنظر گرفته شده است.
هر بلاک چین اثبات سهام، رمز ارز استیک مخصوص به خود را دارد؛ بااین‌حال برخی از شبکه‌ها یک سیستم دو- ارزی را اتخاذ کرده‌اند که پاداش استیک را با رمز ارز دوم پرداخت می‌کنند.
به لحاظ تجربه کاربری، استیک کردن یعنی رمز ارزهای خاصی را در کیف پول خاصی استیک (نگه‌داری) کنید. استیک کردن در کیف پول این امکان را ایجاد کرده است که کاربران کارهای مختلفی را در شبکه در ازای دریافت پاداش انجام دهند. البته استیک کردن می‌تواند با افزودن رمز ارز به استخر استیک نیز انجام شود که در ادامه‌ی متن به آن خواهیم پرداخت.
پیشنهاد مطالعه: ده روش ساده برای کسب درآمد از رمز ارزها
محاسبه پاداش استیک چگونه انجام می‌شود؟
محاسبه پاداش استیک در هر بلاک چین می‌تواند به روش‌های متفاوتی انجام شود. برخی از آن‌ها براساس یک برنامه بلاک- به- بلاک تنظیم شده‌اند و عوامل مختلفی را در محاسبه خود جای می‌دهند:
- تعداد کوین استیک‌شده توسط اعتبارسنج
- مدت استیک کردن فعالانه توسط اعتبارسنج
- تعداد کوین استیک‌شده در کل شبکه
- نرخ تورم در شبکه
- برخی عوامل دیگر
شبکه‌های دیگری وجود دارند که پاداش استیک کردن را برحسب درصد ثابتی مشخص کرده‌اند. پاداش به‌عنوان یک جبران تورم، بین گره‌های اعتبارسنج توزیع می‌شود. تورم کاربران را ترغیب می‌کند که کوین‌های خود را به‌جای نگه‌داری، خرج کنند. این به نوبه‌ی خود می‌تواند موجب گسترش کاربردهای آن رمز ارز شود. با این مدل، کاربران می‌توانند به‌صورت دقیق پاداش موردانتظار خود را برای استیک کردن محاسبه کنند. یک پاداش قابل پیش‌بینی و قطعی برای برخی از کاربران جذاب به‌نظر می‌رسد.
پیشنهاد مطالعه: نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین (halving)
استخر استیک کردن چیست؟
استخر استیک کردن درواقع یک گروه شامل دارندگان رمز ارز است که منابع مالی خود را باهم ترکیب می‌کنند تا شانس خود را برای اعتبارسنجی بلاک و دریافت پاداش افزایش دهند. آن‌ها حجم استیک خود را زیاد می‌کنند و پاداش را متناسب با سطح مشارکت هر کاربر تقسیم می‌کنند.
آماده‌سازی و راه‌اندازی یک استخر استیک نیازمند زمان و تخصص بسیاری است. استخر استیک کردن برای شبکه‌هایی که موانع ورود (فنی و مالی) بیشتری دارند، بهتر جواب می‌دهد. برای همین است که برخی از استخرها کارمزدی را از پاداش استخراج برمی‌دارند.
به غیر از این، به صورت معمول برای استیک کردن، وجوه شما باید برای مدت مشخصی قفل باشند. استخر استخراج امکانی را فراهم می‌کند که کاربران بتوانند با انعطاف‌پذیری بیشتری وجوه خود را از استخر استیک برداشت کنند. به علاوه بسیاری از استخرها حداقل موجودی کمتری را برای استیک کردن نیاز دارند.
استیک سرد چیست؟
استیک سرد به فرآیند استیک کردن در یک کیف پول مثل کیف پول سخت‌افزاری اشاره دارد که به اینترنت متصل نیست. شبکه‌هایی با قابلیت استیک سرد به کاربران این امکان را می‌دهند در حالی که به‌صورت آفلاین رمز ارزهای خود را نگه‌داری می‌کنند، دارایی خود را استیک کنند. استیک سرد بیشتر برای دارایی‌های حجم بالا مناسب است زیرا همزمان با مشارکت در شبکه و دریافت پاداش، از محافظت حداکثری از دارایی خود مطمئن هستید.
پیشنهاد مطالعه: کیف پول سخت افزاری چیست + بهترین کیف پول سخت افزاری ۲۰۲۱
ریسک استیک کردن چیست؟
به‌صورت کلی، ریسک‌های استیک شامل خطر حمله‌های امنیتی، سقوط قیمت دارایی استیک‌شده و جریمه‌های پروتکل، به‌دلیل بروز وقفه در عملکرد گره اعتبارسنج است. برای کاهش این ریسک‌ها، برخی از کیف پول‌های سخت‌افزاری، خدمات استیک ارائه می‌دهند و استخرهای استخراج با گرفتن کارمزد، انعطاف‌پذیری بیشتری را برای برداشت و کنترل وجوه در طول دوره استیک ایجاد کرده‌اند.
پیشنهاد مطالعه: نحوه اجتناب از اسلشینگ (Slashing) یا جریمه کاهش سهم در اتریوم 2.0
جمع‌بندی
مکانیزم اجماع اثبات سهام و استیک کردن برای هرکسی که می‌خواهد در اجماع و حکم‌رانی بلاک چین مشارکت کند، فضای بهتری را فراهم کرده است؛ همچنین یک روش مناسب برای کسب درآمد از نگه‌داری رمز ارز است. حالا که استیک کردن بیش از پیش آسان شده، موانع ورود به اکوسیستم بلاک چین کاهش یافته است.
لازم به یادآوری است که استیک کردن کاملا عاری از ریسک نیست. استیک کردن دارایی خود در هر قرارداد هوشمند و در صرافیهای نامعتبر، خارج از دایره ذکاوت است. بنابراین اهمیت دارد که همواره تحقیق شخصی خود را انجام داده و پروژه‌های باکیفیت را شناسایی کنید.
این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره‌ی تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.
