پلتفرم‌های بریج (BRIDGE) یا همان پل‌های بلاکچین راه‌حلی مبتکرانه برای رفع مشکل عدم قابلیت تعامل بین اکوسیستم‌های مختلف در دنیای بلاکچین هستند. آن‌ها چندین بلاکچین را به هم وصل می‌کنند و ارتباط را با انتقال آسان اطلاعات و دارایی‌ها (توکن‌ها) تسهیل می‌کنند.
هر بلاکچین دارای محدودیت‌ها و مزیت‌های خاص خود است. آن‌ها در محیط ایزوله با قواعد پروتکل و مکانیزم‌های اجماع مختلف توسعه می‌یابند. شبکه‌های لایه-1 نمی‌توانند به شکل بومی در ارتباط باشند و جابهجایی آزادانه توکن‌ها بین آن‌ها میسر نیست. همان‌طور که پل فیزیکی دو موقعیت جغرافیایی جداشده را به هم متصل می‌کند، پلتفرم‌های بریج نیز می‌توانند دو اکوسیستم بلاکچین را به هم پیوند بزنند.
عدم تعامل‌پذیری بین شبکه‌های بلاکچین یک چالش اساسی در این صنعت است. این موضوع برای شبکه اتریوم با توجه به تقاضای متنوع و بالای خدمات آن، به معنای بروز مشکل مقیاس‌پذیری است. در طرف دیگر، یک بلاکچین لایه-1 دیگر مثل سولانا به گونه‌ای طراحی شده تا توان عملیاتی بسیار بالایی ایجاد کند. به‌هرحال اگر یک اپلیکیشن غیرمتمرکز (Dapp) از اتریوم به شبکه سولانا مهاجرت کند از مزایای مختلف اتریوم مثل جامعه کاربری وسیع، برنامه‌نویسان فعال، استانداردهای توکن و سطح بالای غیرمتمرکزبودن آن محروم می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: راهنمای جامع اتریوم برای تازه‌کارها!
در این مقاله با نحوه استفاده از پلتفرم‌های بریج برای انتقال توکن‌ها از یک بلاکچین لایه-1 مثل اتریوم به یک پلتفرم مقیاس‌پذیری لایه-2 مثل اپتیمیسم (Optimism) آشنا خواهیم شد.
موارد کاربرد پلتفرم‌های بریج
نسل جدید اینترنت جهانی که به وب 3.0 معروف شده، یک نسخه آزاد و غیرمتمرکز از وب جهانی است که با ایجاد قابلیت تعامل و همکاری آزادانه رشد می‌کند. این اکوسیستم حالا متشکل از تعداد زیادی بلاکچین لایه-1 و شبکه لایه-2 است. در این بین، پلتفرم‌های بریج راهکار مناسبی برای قدم‌نهادن در مرزهایی ورای بلاک‌چین‌های جدا افتاده و منزوی ارائه داده‌اند.
شبکه‌های لایه-1 مثل بیت کوین، اتریوم و سولانا در واقع لایه اصلی بلاکچین هستند. شبکه‌های لایه-2 بر روی بستر آن‌ها کار کرده و داده‌ها را به آن بازخور می‌کنند. آن‌ها معمولا کمتر از شبکه‌های لایه-1 غیرمتمرکز هستند و این بهایی‌ست که برای هزینه کمتر و سرعت بالاتر می‌پردازید. به علاوه گاهی می‌توانند کارهایی را انجام دهند که یک بلاکچین لایه-1 قادر به انجام آن‌ها نیست (برای مثال پذیرفتن یک دارایی از بلاک‌چین‌های لایه یکدیگر).
اگر با اعتبارسنجی تراکنش‌ها (با استخراج یا استیک کردن) می‌توانید توکن بومی پلتفرم را کسب کنید یا این‌که آن پلتفرم برای عملکرد خود در نهایت به یک بلاکچین دیگر متکی نباشد، شما با یک بلاکچین لایه-1 سر و کار دارید.
نمونه‌های فناوری‌های مقیاس‌پذیری لایه-2 بسیارند؛ اما پلتفرم‌های آربیترام (Arbitrum)، پالیگان (Polygon) و اپتیمیسم (Optimism) محبویت‌ترین هستند. هر یک از آن‌ها تراکنش‌ها را قبل از فرستادن اطلاعات به شبکه اتریوم، بر یک شبکه بلاکچین مجزا، سریع و کم‌هزینه پردازش می‌کنند. پس پلتفرم‌های بریج می‌توانند به‌عنوان روشی برای دسترسی به راهکار مقیاس‌پذیری در یک بلاکچین واحد مورد استفاده قرار گیرند.
نمونه‌های دیگری وجود دارند که به پل توکن (Token bridge) معروفند و پلتفرم‌های Multichain، WBTC و Ren از مشهورترین‌ها هستند. با استفاده از آن‌ها می‌توان دارایی‌ها را در سطح چندین بلاکچین لایه یک جابهجا کرد. به عنوان مثال می‌توانید با بریج‌کردن دارایی خود از شبکه اتریوم به شبکه ترا (Terra)، به صورت مستقیم، مالک واقعی توکن‌های بومی لونا (Luna) شوید.
شاید تصور کنید که این‌کار در یک صرافی رمز ارز نیز ممکن است. نکته قابل‌توجه در مورد ایجاد قابلیت تعامل بلاکچین، انتقال توکن‌های بومی در سطح شبکه‌های مختلف نیست. پلتفرم‌های بریج به‌شدت به تسریع روند پذیرش و انطباق فضای رمز ارز کمک می‌کنند.
برای بهره‌مندشدن از امتیاز‌های فناوری لایه-2 باید وجوه رمز ارزی خود را به این شبکه‌های جایگزین بفرستید، کار خود را انجام دهید و سپس اگر خواستید آن‌ها را تبدیل کرده و به لایه اصلی بلاکچین بازگردانید. برای مثال می‌توانید یک اتر را به پلتفرم لوپرینگ منتقل کنید، معاملات خود را در یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) و بدون کارمزد انجام دهید و در نهایت وجوه خود را به بلاکچین اتریوم برگشت دهید.
در مجموع، پلتفرم‌های بریج یا فناوری پل‌های بلاکچین اجازه می‌دهند:
- دارایی‌ها و اطلاعات بین چندین بلاکچین لایه-1 به صورت آزادانه منتقل شوند.
- اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز از خدمات و مزیت‌های بلاک‌چین‌های مختلف بهره ببرند.
- کاربران به پلتفرم‌های جدید در بلاک‌چین‌های مختلف و توکن‌های بومی آن‌ها دست یابند.
- برنامه‌نویسانِ اکوسیستم‌های مختلف همکاری کنند و محصولات جدیدی بسازند.
- با پل‌زدن از یک بلاکچین لایه-1 مثل اتریوم به یک پلتفرم مقیاس‌پذیری لایه 2، تراکنش‌های سریع و ارزان انجام شود.
در این مقاله تنها بر پلتفرم‌های بریج برای دسترسی به راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه دو تمرکز داریم. این فناوری، امکان فعالیت بسیار سریع و ارزان را در یک بلاکچین واحد مثل اتریوم فراهم می‌کند.
انتخاب یکی از پلتفرم‌های بریج در شبکه اتریوم
اولین کاری که باید انجام دهید انتخاب یک شبکه لایه-2 برای بریج کردن توکن‌های خود به آن است. پل زدن (Bridging) عبارتی است که به انتقال رمز ارزها از یک شبکه لایه-1 به یک راه‌حل لایه-2 اطلاق می‌شود. توجه شود که تمام پلها چندزنجیره‌ای (multichain) نیستند و برخی تنها با یک بلاکچین واحد برای مثال، اتریوم کار می‌کنند. شبکه اتریوم به‌نسبت گران و کند (آهسته) است و از همین رو در این شبکه تقاضای بالایی برای پلتفرم‌های مقیاس‌پذیری لایه-2 مثل پروژه‌های آربیترام، بوبا (Boba)، اپتیمیسم و dYdX وجود دارد.
همچنین می‌توانید پل‌های چندزنجیره‌ای را انتخاب کنید که تمرکز آن‌ها بر قابلیت تعامل (interoperability) است. در این پلتفرم‌ها می‌توانید توکن‌های خود را بین بلاک‌چین‌های مختلف بدون نگرانی از پشتیبانی شبکۀ موردنظر از آن‌ها، جابهجا کنید. (ما در این مقاله به گروه کاری نداریم)
کیف‌پول را برای پلتفرم بریج آماده کنید!
پل‌های لایه-2 از طریق کیف‌پول‌های وب 3.0 در دسترس هستند. کیف‌پول متامسک یکی از محبوب‌ترین گزینه‌هاست اما تعداد زیادی کیف‌پول دیگر برای این مقصود وجود دارند. توکن‌هایی را که قرار است از طریق بریج (Bridge) ارسال کنید، به علاوه مقداری از توکن بومی بلاکچین لایه-1 برای پرداخت هزینه تراکنش، در کیف‌پول خود داشته باشید.
بریج (Bridge) کنید!
در قدم بعدی، مستقیم به درگاه پلتفرم لایه-2 موردنظر خود بروید. در اینجا اپتیمیسم (Optimism) را انتخاب می‌کنیم اما این فرآیند در سطح انواع پلتفرم‌های بریج یکسان است. وقتی به صفحه درگاه رسیدید، با چنین پنجره‌ای مواجه خواهید شد:
اینجا، می‌توانید هر یک از توکن‌های استاندارد ERC-20 را از طریق بریج منتقل کنید. این اقدام، توکن‌ها را به یک شبکه لایه 2 می‌فرستد. در این تصویر مشاهده می‌کنید که مقدار 0.01 اتر منتقل شده که در آن هنگام 27 دلار بوده است. با این پنجره مواجه می‌شوید:
برای انتقال دارایی‌ها به پلتفرم‌های بریج باید هزینه گس پرداخت کنید. هزینه گس در واقع قیمت انجام تراکنش در شبکه اتریوم است که بسته به قیمت اتر و ترافیک شبکه اتریوم تغییر می‌کند. کیف‌پول متامسک در اینجا مقدار 12.5$ را برای آن درخواست کرده است.
کارمزد تراکنش را با رضایت خاطر پرداخت کنید چراکه از این پس تراکنش‌های شما بسیار ارزان‌تر خواهد شد. در حدود 20 دقیقه طول می‌کشد تا وجوه شما به شبکه اپتیمیسم منتقل شوند. زمانی که پل‌زدن نهایی شود، با این پیغام مواجه می‌شوید:
کسب‌وکار خود را در پلتفرم لایه-2 به راه اندازید!
حالا توکن‌های شما باید در شبکه لایه-2 باشند. این یعنی می‌توانید از آن‌ها در هر پروتکل غیرمتمرکز که با پلتفرم لایه-2 ادغام شده باشد، استفاده کنید. برای مثال، می‌توانید در صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ به‌جای استفاده از شبکه اصلی اتریوم با هزینه گس بالا، توکن‌ها را از طریق پلتفرم‌های بریج مانند شبکه لایه-2 اپتیمیسم (Optimism) یا آربیترام (Arbitrum) معامله کنید.
پیشنهاد مطالعه: آموزش کار با صرافی یونی سواپ (Uniswap) + ویدیو
برای انجام این‌کار، با کلیک بر گزینه اپتیمیسم در نوار انتخاب شبکه، به کیف‌پول متامسک اجازه دهید شبکه را از اتریوم به اپتیمیسم تغییر دهد. همان‌طور که در تصویر بعد مشاهده می‌کنید، پلتفرم یونی سواپ، در شبکه اصلی اتریوم، برای مبادله 0.01 اتر با توکن DAI مبلغ 15 دلار را به عنوان کارمزد تراکنش تعیین کرده است؛ اما همین معامله در شبکه لایه-2 اپتیمیسم با کارمزدی زیر یک دلار در کمتر از 2 ثانیه انجام می‌شود.
پلتفرم آربیترام نیز دقیقا به شکل مشابهی کار می‌کند. دیگر پلتفرم‌های بریج ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشند اما جزئی هستند. در برخی موارد باید هزینه تراکنش را با ارز بومی شبکه لایه-2 بپردازید و در برخی نیز بدون هزینه است.
توکن‌های خود را به لایه اصلی بازگردانید!
این مرحله اختیاری است. اگر خواستید، می‌توانید فعالیت تجاری خود را بی‌قید و شرط در یک شبکه لایه-2 ادامه دهید و حتی هیچ‌گاه دوباره با لایه اصلی بلاکچین تعاملی برقرار نکنید. به هر حال، این پل، دوطرفه است و می‌توانید رمز ارزهای خود را به بلاکچین لایه-1 بازگردانید.
برداشت توکن‌ها (پل معکوس) از یک شبکه لایه-2، به یک فناوری به‌نام رول‌آپ متکی است. این تراکنش در پلتفرم‌های بریج مختلف، مدت زمان متفاوتی به‌طول می‌انجامد. برای مثال انتقال وجوه از پلتفرم اپتیمیسم به شبکه اصلی اتریوم حدود یک هفته زمان می‌برد. این زمان به گره‌های اعتبارسنج فرصت می‌دهد تا هرگونه اختلاف‌نظر که از تراکنش‌های مشکوک ناشی می‌شود را رفع و رجوع کنند.
برای برداشت توکن‌های خود از شبکه‌های لایه-2 نیز به‌مانند هر تراکنش دیگری در دنیای کریپتو، باید کارمزد بپردازید. پلتفرم اپتیمیسم که با هم به بررسی نحوه بریج‌کردن در آن پرداختیم، حدود 60 دلار از ما طلب کرد و یک هفته ما را منتظر گذاشت.
یک فناوری دیگر به‌نام رول‌آپ دانش صفر (zero-knowledge rollups) که پلتفرم‌های بریج مثل لوپرینگ (Loopring) از آن بهره می‌برند، یک چنین مکانیزم رفع اختلاف‌نظر ندارد و بریج معکوس در آن به صورت آنی انجام می‌شود.
جمع‌بندی
پلتفرم‌های بریج امکان جابهجایی اطلاعات باارزش و دارایی‌ها را در سطح بلاک‌چین‌ها و شبکه‌های لایه-2 فراهم کرده‌اند. ورود و استفاده کاربران از راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه-2 شبکه اتریوم به پل‌زدن توکن‌های استاندارد ERC-20 نیاز دارد. همچنین کاربران و توسعه‌دهندگانی که قصد دارند از مزیت‌های اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در اکوسیستم‌های مختلف بهره‌مند شوند، به پلتفرم‌های بریج نیاز دارند.
برای این‌که دنیای بلاکچین به معنای واقعی غیرمتمرکز و باز باشد، جوامعِ شکل‌گرفته حول اکوسیستم‌ها باید نسبت به همدیگر روحیه همکاری باز و آزادانه داشته باشند. پل‌های بلاکچین این شکاف را تا حدی پر کرده‌اند به‌طوری‌که رشد و توسعه تنها به یک زنجیره خاص منحصر نباشد. آن‌ها ترقی را به هر گوشه دنیای کریپتو برده و مقیاس‌پذیری و همکاری گسترده را تضمین می‌کنند.
به هر حال، این فناوری در مراحل اولیه توسعه خود قرار گرفته و هنوز بهترین طراحی برای پل‌های بلاکچین کشف نشده است. با توجه به این‌که تعامل با پلتفرم‌های بریج خالی از ریسک نیست، کاربران بدون انجام تحقیق شخصی و داشتن علم به تفاوت‌ها و بده‌بستان‌های موجود در استفاده از پلتفرم‌های مختلف، نباید دست به هیچ‌گونه اقدامی بزنند.
این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره‌ی تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.
