آموزش استیک کردن اتریوم و کسب درآمد از آن

استیک کردن (Stake) چیست؟ آیا از طریق استیک کردن اتریوم می‌توانیم کسب درآمد کنیم؟ آیا استیک کردن ریسکی و خطرناک است؟ قبل از شروع باید از چه چیزهایی آگاهی داشته باشم؟ در این پست تلاش می‌کنیم که به تمامی این سوالات پاسخ دهیم. همچنین نشان می‌دهیم که می‌توانید خودتان به‌تنهایی استیک کردن اتریوم را انجام دهید.

اثبات سهام (Proof of Stake) چیست؟

اثبات سهام (PoS) در واقع یک مکانیسم اجماع جایگزین برای اثبات کار (PoW) است. این مکانیسم به کاربران اجازه می‌دهد رمز ارزهای خود را به‌جای استفاده برای تعهدات مرتبط با مکانیسم اثبات کار و قدرت محاسباتی بیش‌تر در ماینرها، به‌راحتی استیک کنند. در اثبات سهام، برای کمک به ساخت بلاک بعدی در تراکنش‌ها، کاربران به‌طور تصادفی توسط شبکه انتخاب می‌شوند. از طریق این مکانیسم، شبکۀ بلاک‌چین می‌تواند بدون نیاز به رایانه‌های قدرتمند و اتلاف انرژی الکتریکی، به‌صورت غیرمتمرکز به‌روز و آپدیت باشد. آنچه که در بالا توضیح دادیم، مفهوم اثبات سهام به‌طور خلاصه بود. در ادامۀ مقاله، توضیحات و جزئیات بیش‌تری در این زمینه در اختیارتان قرار خواهد گرفت ازجمله مفاهیمی مانند: استخراج و روش اثبات کار، اثبات سهام، استیک نمودن، نحوه استیک اتریوم، استخرهای استیک و سایر مسائل مرتبط.

استخراج و روش اثبات کار (PoW)

قبل از وارد شدن به موضوع استیک کردن در رمزارزها، در ابتدا باید با مشکلی که استیک کردن می‌تواند آن را حل کند بیش‌تر آشنا شویم. می‌دانیم که بیت‌کوین و سایر رمزارزها تعهدی دارند که در آن پول دیجیتالی را بدون دخالت هیچ مرجع نظارتیِ متمرکزی به آدرس‌ها و کاربران مختلف ارسال کنند. در ابتدا، راه‌حل برای مدیریت شبکۀ بلاک‌چین، که به اصطلاح دفتر کلی است که توسط هیچ نهادی کنترل نمی‌شود، توسط عملیات استخراج انجام می‌گرفت. به‌طورکلی عملیات استخراج (Mining) نوعی رقابت است که در آن کامپیوترهای قدرتمند تلاش می‌کنند یک مسئلۀ ریاضی را حل کنند. هر کدام از آن‌ها که اول به راه‌حل برسد، این حق را دارد که صفحۀ بعدی تراکنش‌های دفترکل را که به‌اصطلاح به آن بلاک (Block) می‌گوییم، بنویسد. در عملیات استخراج، هرچقدر از کامپیوتر قوی‌تری استفاده کنید، شانس برنده شدن بیش‌تری در این رقابت خواهید داشت. البته باید به این نکته اشاره کرد که به لطف قوانین ریاضی و احتمالات، بسیار بعید است که در این روش، انحصار به‌روزرسانی دفترکل یا همان شبکۀ بلاک‌چین به فرد یا گروه خاصی برسد و بدین ترتیب تمرکززدایی همچنان در شبکه حفظ می‌شود. عبارت فنی‌ای که مرتبط با استخراج است، روش اثبات کار (PoW) نامیده می‌شود.

در فرآیند اثبات کار، ماینرها با نمایش دادن راه‌حل درست ثابت می‌کنند که کار زیادی انجام داده‌اند تا یک مسئلۀ ریاضی را حل کنند. لازم به ذکر است که در این مسیر هیچ راه دیگری برای رسیدن به راه‌حل این دست از مسائل به‌جز استفاده از کامپیوترها با توان محاسباتی بالا که به‌طور مداوم درحال حدس زدن راه‌حل‌های مختلف هستند وجود ندارد. اثبات کار به عنوان یک مکانیسم اجماع شناخته می‌شود که با هدف ایجاد توافق بین گروهی از افراد که همدیگر را نمی‌شناسند ولی با یکدیگر به منظور به‌روزرسانی دفترکل همکاری می‌کنند، طراحی شده است. درحالی‌که مکانیسم اجماع اثبات کار راه‌حلی قابل‌اعتماد و ایمن برای مدیریت دفترکل غیرمتمرکز شناخته می‌شود، بسیار نیازمند منابع ازجمله کامپیوترهای قدرتمند است. راه‌اندازی تمام این کامپیوترها تنها برای حدس زدن یک سری عدد در حل مسائل ریاضی باعث اتلاف انرژی الکتریکی بسیار بالایی می‌شود که به‌نوبۀ خود یکی از معایب این روش استخراجی است.

پیشنهاد مطالعه: مقایسه الگوریتم اثبات کار و اثبات سهام: کدامیک بهتر است؟

 اثبات سهام (PoS)

به دلیل معایب موجود در روش اثبات کار، مکانیسم‌های اجماعِ جایگزین دیگری در طول سال‌های مختلف ارائه شده‌اند. یکی از محبوب‌ترین جایگزین‌ها، روش اثبات سهام (PoS) است. در این روش به‌جای صرف انرژی الکتریکی برای راه‌اندازی کامپیوترها و تلاش برای برنده شدن در رقابت، کاربران رمزارزها را استیک می‌کنند. ولی نحوۀ کارکرد در روش اثبات سهام چگونه است؟ باید گفت در این روش شما مقدار مشخصی از دارایی خود را با استفاده از کامپیوتری که به شبکه وصل است درون شبکه قرار داده و قفل می‌کنید. در اصطلاح فنی، کامپیوتر شما نود یا گره (Node) و دارایی قفل‌شدۀ شما همان استیک (Stake) نامیده می‌شود. به محض اینکه استیک شما در شبکه قفل شود، رقابت شما با سایر کاربران بر سر اینکه کدام نود می‌تواند بلاک بعدی را بدست آورد شروع می‌شود. در این مسیر استیک‌کنندگان برای ایجاد بلاک جدید در شبکه دیگر از روشی مانند استخراج بلاک استفاده نمی‌کنند. برندۀ این رقابت با درنظر گرفتن چندین عامل انتخاب می‌گردد: اینکه چه مقدار سرمایه استیک نموده؟ رمزارزهایش برای چه مدتی استیک شده‌اند؟ و عامل الگوی تصادفی (تا هیچ فرد یا نهادی انحصار تولید بلاک‌ها را بدست نگیرد). به‌طورکلی، هرکس در این روش برندۀ رقابت شود می‌تواند بلاک بعدی تراکنش‌ها را ایجاد کرده و به دلیل مشارکت در فعالیت‌های شبکه، پاداش به صورت رمزارز دریافت کند.

استیک اتریوم

توجه به این نکته بسیار مهم است که علاوه‌بر اتریوم (ETH) رمزارزهای زیادی وجود دارند که از روش اثبات سهام استفاده می‌کنند که ازجملۀ این‌ها می‌توان به رمزارزهایی مثل تزوس (XTZ)، کازماس (ATOM) و کاردانو (ADA) اشاره نمود، که هرکدام از این رمزارزها از الگوها و قوانین متفاوتی در نحوۀ محاسبات و توزیع پاداش‌ها استفاده می‌کنند. لازم به ذکر است که در این مقاله، ما بر روی کارکرد مدل اثبات سهام اتریوم تمرکز خواهیم کرد.

تا سال ۲۰۲۰ میلادی، بلاک‌چین اتریوم براساس الگوی اثبات کار بود؛ ولی در دسامبر ۲۰۲۰ یک شبکۀ بلاک‌چینِ جدید به‌نام Beacon Chain راه‌اندازی شد که از روش اثبات سهام برای ایجاد بلاک‌های جدیدش استفاده می‌کرد. شبکۀ Beacon chain تا سپتامبر ۲۰۲۲ در کنار زنجیرۀ اثبات کار اتریوم درحال فعالیت بود، تا اینکه سرانجام دو زنجیره در یک شبکۀ اثبات سهام واحد با یکدیگر ادغام شدند. این ادغام با نام مِرج (Merge) شناخته می‌شود. در شبکۀ جدید برای اینکه به عنوان یک اعتبارسنج اتریوم شروع به فعالیت کنید، تنها لازم است که ۳۲ واحد رمزارز اتریوم (ETH) را به عنوان وثیقه در شبکه قفل کنید، که در ازای آن پاداش نیز دریافت خواهید کرد. در این روش حداکثر ۳۲ واحد اتریوم را می‌توانید روی یک نود شبکه قفل کنید؛ بنابراین اگر بخواهید پاداش خود را افزایش دهید می‌توانید چندین نود را با ۳۲ واحد اتریوم برای هرکدامشان در شبکه راه‌اندازی کنید. لازم به ذکر است که هیچکدام از استیک‌کنندگان اتریوم این حق را نداشته‌اند که تا قبل از به‌روزرسانی شبکه که به شانگهای (Shanghai) معروف بود و به تازگی و در تاریخ مارس ۲۰۲۳ انجام گرفته، اتریوم‌های استیک‌شدۀ خود را برداشت کنند.

الان ممکن است این سوال برای‌تان پیش بیاید که پاداش استیک اتریوم چه مقدار است؟ به‌طورکلی در شبکۀ اتریوم هر اعتبارسنجی که در ساخت بلاک جدید مشارکت داشته باشد درصدی از اتریوم جدیدی را که در شبکه مینت (Mint) و ایجاد می‌شود به عنوان پاداش بدست می‌آورد. هرچقدر تعداد اعتبارسنج‌ها در شبکه بیش‌تر شود، سهم کمتری به عنوان پاداش دریافت خواهند کرد. برای مثال، اگر یک میلیون اتریوم استیک شده باشد، حداکثر پاداش سالیانه برای هر استیک‌کننده به ۱۸.۱۰ درصد می‌رسد؛ بااین‌حال اگر سه میلیون اتریوم استیک شوند، نرخ پاداش سالانه به ۱۰.۴۵ درصد کاهش پیدا می‌کند. می‌توانید تصور کنید که پاداش اتریومی همانند یک دسر پای مقدار ثابتی است، و بیش‌تر شدن اعتبارسنج‌ها سبب می‌شود که مقدار کمتری از دسر به شما برسد. به منظور ساده‌تر شدن کارها، ماشین‌حساب‌هایی برای استیک نمودن اختصاص داده شده که شما می‌توانید با استفاده از آن‌ها تخمین بزنید که چه مقدار اتریوم به عنوان پاداش در زمانی که مقدار مشخص‌شده‌ای از اتریوم را استیک کنید بدست می‌آورید.

حال برای استیک اتریوم از کجا باید شروع کرد؟ روش‌های مختلف زیادی برای مشارکت در استیک اتریوم وجود دارد. یکی از روش‌های اصلی برای این‌ مشارکت، راه‌اندازی اعتبارسنج خودتان است؛ هرچند که این‌کار نیازمند دانش فنی است و اختصاص یک کامپیوتر تنها برای استیک اتریوم و داشتن ۳۲ واحد از این رمزارز ازجمله موانعی است که ممکن است بسیاری از افراد را از شرکت در این فرآیند منصرف کند. حتی مشکلات در مسیر راه‌اندازی اعتبارسنج می‌تواند بدتر و پیچیده‌تر نیز بشود، مثلاً اگر اعتبارسنج خود را به درستی راه‌اندازی نکنید، یا آفلاین شود و یا به هرترتیبی به شبکه آسیب وارد کند، ممکن است مشمول مجازات شوید. این مجازات‌ها می‌تواند منجر به مواردی مانند از بین رفتن بخشی از سهام استیک‌شده یا حذف از شبکه شود.

پیشنهاد مطالعه: MEV یا حداکثر ارزش قابل استخراج چیست؟

استخرهای استیکینگ و سایر راه‌حل‌ها

تمام خطراتی که به آنها در بالا اشاره شد، دلایلی برای ایجاد راه‌حل‌های دیگر به منظور انجام فرآیند استیکینگ هستند. این روش‌های جایگزین به تمامی افراد اجازه می‌دهند که اتریوم استیک نموده و بدون هیچگونه تلاش مضاعف یا پذیرش هرگونه خطری در راستای راه‌انداری نودهای اعتبارسنج شخصی، پاداش دریافت کنند.

صرافی‌ها

آسان‌ترین راه استیک کردن برای یک شخص ناوارد به مسائل مرتبط با تکنولوژی، استفاده از سرویس‌ها و خدمات استیکینگی است که توسط صرافی‌ها ارائه می‌شود. درواقع صرافی‌های خاصی هستند که به شما اجازه می‌دهند از طریق اعتبارسنج‌هایشان با پرداخت مقدار کمی کارمزد بابت خدمات، رمزارزهای خود را استیک کنید. با وجود اینکه این روش مشکلات مربوط به راه‌اندازی اعتبارسنج توسط خودتان را به‌طور کامل از بین می‌برد، ولی شما در این روش کنترل کامل رمزارزهایتان را به صرافی واگذار می‌کنید. البته بعضی از صرافی‌ها به شما اجازۀ برداشت سریع پاداش استیک را می‌دهند ولی بعضی دیگر ممکن تا رسیدن به مرحلۀ خاص یا زمان مشخصی این امکان را برایتان فراهم نکنند.

استخرهای استیکینگ

می‌توانید از استخرهای استیکینگ برای استیک نمودن دارایی‌هایتان به عنوان یکی دیگر از گزینه‌های جایگزین استفاده کنید. دقیقاً همانند استخرهای ماینینگ، استخرهای استیکینگ نیز گروهی از کاربران هستند که برای افزایش شانس‌شان در ایجاد بلاک بعدی با یکدیگر مشارکت می‌کنند و دارایی‌های خود را در استخر مشترکی قرار داده‌اند. علاوه‌براین استخرهای استیکینگ به شما اجازه می‌دهند از آنجایی که همه دارایی‌های کاربران در یک استخر جمع‌آوری می‌شوند، با کمتر از میزان حداقلی که برای استیکینگ یک رمزارز درنظر گرفته شده است، در فرآیند استیکینگ شرکت کنید. اگر تصمیم گرفته‌اید که دارایی خود را در یکی از این استخرها استیک کنید، باید توجه داشته باشید که قبل از واریز سرمایه‌تان به استخر آن را با درنظر گرفتن جنبه‌های زیر بررسی کنید:

قابل اعتماد بودن اعتبارسنج‌ها، کارمزد استخر، خدمات پشتیبانی، اندازۀ استخر، نظر کاربران و اینکه آیا نیاز هست برای شرکت در برنامۀ استیکینگ کلیدهای خصوصی‌تان را در اختیار استخر قرار دهید یا نه.

مفهوم اعتبارسنج‌

یک نود اعتبارسنج بخش مهمی از شبکۀ بلاک‌چین است. درواقع یک اعتبارسنج مسئول مشارکت در فرآیند ساختارِ اجماع یک شبکه بلاک‌چینی مبتنی بر اثبات سهام است. نودهای اعتبارسنج به اعتبار بلاک جدید در تراکنش‌ها رای می‌دهند، بنابراین قبل از افزوده شدنِ دائمیِ بلاک جدید به شبکۀ بلاک‌چین به طور مشترک از صحت آن اطمینان حاصل می‌کنند. در همین حال، یک نود خاص به عنوان «پیشنهادکننده بلاک» یا Block Prosper در همان بازۀ زمانی انتخاب می‌شود. این نود موظف است که بلاک جدید را ایجاد نموده و برای اعتبارسنجی بلاک آن را بین تمامی نودها توزیع کند.

نحوۀ تایید بلاک جدید

هر نود اعتبارسنج دارای یک کپی از تاریخچۀ شبکۀ بلاک‌چین است. اعتبارسنج‌ها با استفاده از این تاریخچه، معتبر بودن بلاک‌های جدید را ارزیابی می‌کنند و قبل از اضافه کردن بلاک به زنجیرۀ اصلی، به صورت گروهی به آن رای می‌دهند.

اعتبارسنج‌های از پیش تنظیم‌شده

علاوه‌براین، شما می‌توانید برای انجام عملیات استیکینگ، یک اعتبارسنجِ از پیش تنظیم‌شده را خریداری کنید. از آنجایی که تنظیمات این نوع از اعتبارسنج‌ها قبلاً انجام شده، راه‌اندازی‌شان نسبتاً آسان بوده ولی همچنان نیاز هست که تحت نظارت و نگهداری مداوم قرار گیرند و بسته به اینکه شما چقدر در این نوع از تکنولوژی مهارت دارید ممکن است برایتان دردسرساز باشند.

استیکینگ ابری (Cloud Staking)

شرکت‌هایی هستند که به شما اجازه می‌دهند اعتبارسنج‌تان را بر روی کامپیوترهایشان بدون نیاز به تنظیمات اولیه و نگهداری مداوم از آن، راه‌اندازی کنید. لازم به ذکر است که اعتبارسنج راه‌اندازی‌شده در این روش متعلق به خود شماست و همچنان نیاز است که برای استیک رمزارزی مانند اتریوم مجدداً ۳۲ واحد از این رمزارز را به‌علاوۀ کارمزدهای مرتبط با خدمات شرکت ارائه‌دهندۀ این سرویس ابری، واریز کنید. از مزایای این روش می‌توان به راه‌اندازی نسبتاً سادۀ اعتبارسنج‌ها بدون نیاز به کنترل یا سپردن رمزارزهایتان به شرکت موردنظر اشاره کرد. 

لیکوئید استیکینگ (Liquid Staking)

لیکوئید استیکینگ یک روش دیگر برای استیکینگ رمزارزها است که می‌تواند مورد استفادۀ اکثریت کاربران درصورتی‌که شرایط استفاده از روش‌های گفته‌شده در بالا را نداشته باشند، قرار گیرد. زمانی که اتریوم را استیک می‌کنید، رمزارز به اصطلاح قفل‌ می‌شود (Stuck) و قابلیت جابه‌جایی ندارد یعنی برای معاملات، وام‌دهی یا موارد دیگر نمی‌توانید از آن استفاده کنید. لیکوئید استیکینگ به استیک‌کنندگان این امکان را می‌دهد که معادل رمزارز اتریومی که استیک کرده‌اند توکن‌های دیگری صادر کنند تا بتوانند آزادانه از آن‌ها استفاده نمایند. پس از اینکه برداشت‌ها در استیکینگ فعال شود، توکن‌های لیکوئید استیکینگ قابلیت بازخرید و تبدیل شدن مجدد به اتریوم استیک‌شده را دارند.

جمع‌بندی

با وجود مزایایی مثل سرعت بالاتر، مصرف انرژی کمتر و ارزان‌تر بودن کارمزدها در مکانیزم اثبات سهام، همچنان مکانیزم اثبات کار از امنیت بالاتری برخوردار است و عدم‌تمرکز شبکه را تضمین می‌کند. با این حال توسعه‌دهندگان الگوی اثبات سهام همواره درحال ارتقای سطوح امنیتی این ساختار هستند. اثبات سهام مفهوم جدیدی است که به هر کاربر این اجازه را می‌دهد در عین حال که پاداش دریافت می‌کند در ایمن‌سازی شبکۀ بلاک‌چین نیز مشارکت داشته باشد. از زمان انتقال اتریوم به مکانیسم اثبات سهام از طریق رویداد مِرج، این مکانیسمِ اجماع توجهات بسیار زیادی را به خود جلب نموده است.