حمله اسپوفینگ (Spoofing) چیست؟ + راه‌های مقابله با آن

هر فردی که در حوزه تجارت بین‌الملل و بازارهای مالی فعالیت کند، حتما با واژه اعمال نفوذ در بازار (Market Manipulation) آشنا است. اعمال نفوذ نه‌تنها در بازارهای مالی، بلکه در بازار رمز ارزها نیز امری شایع است. در بازارهای مالی اعمال نفوذ بر روند بازار معمولا توسط سرمایه‌داران قدرتمند صورت می‌گیرد و در بازار رمز ارزها توسط کسانی که تحت عنوان «نهنگ‌ها» شناخته می‌شوند. هدف این افراد از اعمال نفوذ بر بازار، تغییر روند قیمت یک سرمایه در راستای سیاست‌گذاری‌های شخصی و کسب سود است. به عنوان نمونه «Pump And Dump» یکی از انواع روش‌های اعمال نفوذ در بازار است. در این روش صاحبان یک سرمایه‌ی خاص با تزریق حجم بالای نقدینگی و تبلیغات گسترده، قیمت آن را به‌سرعت بالا می‌برند و همین امر باعث جذب افراد بیشتر خواهد شد. پس از آنکه قیمت به حد موردنظر رسید، سرمایه‌داران اولیه اقدام به نقد کردن سرمایه‌های خود کرده و قیمت پس از آن با روندی نزولی مواجه خواهد شد. اما در این مقاله قصد داریم یکی دیگر از تکنیک‌های اعمال نفوذ در بازارهای مالی را شرح دهیم. حمله اسپوفینگ (Spoofing) یکی از روش‌های شایع سرمایه‌داران کلان برای هدایت قیمت و رفتار سرمایه‌گذاران کوچک‌تر است.

حمله اسپوفینگ به چه معناست؟

اسپوفینگ یکی از تاکتیک‌های اعمال نفوذ بر بازار است که از طریق ثبت‌سفارش جعلی خرید یا فروش، صورت می‌گیرد. این روش در انواع بازارهای مالی ازجمله، بازار سهام و بازار رمز ارزها شایع است. معمولا افرادی که قصد دارند از روش اسپوفینگ برای هدایت بازار استفاده کنند، به کمک الگوریتم‌های هوشمند کامپیوتری عملیات اسپوفینگ را پیاده‌سازی می‌کنند. درواقع این ربات‌ها یا الگوریتم‌ها، به‌طور خودکار سفارشات خرید یا فروش یک سرمایه را ثبت کرده و وقتی قیمت به سطح سفارش نزدیک شد، بلافاصله سفارش موردنظر را لغو می‌کنند. به همین خاطر است که به این سفارشات، سفارشات جعلی گفته می‌شود.

ایده اصلی اسپوفینگ، تلاش برای ایجاد اطلاعات جعلی درباره فشار فروش و هجمه خرید است. به عنوان مثال ثبت یک سفارش جعلی خرید با حجم بالا، در یک سطح قیمتی خاص، این توهم را برای دیگر سرمایه‌گذاران ایجاد خواهد کرد که روند تقاضا برای این سرمایه، درحال افزایش است. سپس با نزدیک شدن بازار به سطح قیمتی موردنظر، سفارش لغو خواهد شد و قیمت کاهش می‌یابد.

واکنش بازار به حملات اسپوفینگ

بازار معمولا واکنش شدیدی به حملات اسپوفینگ نشان می‌دهد (قیمت تحت تاثیر این سفارشات قرار می‌گیرد). یکی از علل اصلی این موضوع، نبود معیاری برای تشخیص سفارشات جعلی از سفارشات واقعی است. حملات اسپوفینگ اگر در سطوح قیمتی حساس به‌کار گرفته شود، می‌تواند بسیار موثر عمل کند؛ چراکه خریداران و فروشندگان به‌طور پیش‌فرض در این سطوح قیمتی منتظر جهش در عرضه و تقاضا هستند. به‌عنوان نمونه سطوح حمایت و مقاومت در نمودار قیمت، جزء این سطوح کلیدی محسوب می‌شوند.

پیشنهاد مطالعه: خط حمایت و مقاومت در ارز دیجیتال چیست؟

اجازه دهید تا با عنوان کردن یک مثال از بازار بیت‌ کوین، حمله اسپوفینگ را دقیق‌تر بررسی کنیم. تصور کنید بیت کوین یک سطح مقاومت قوی در ۱۰۵۰۰ دلار دارد. در اصطلاحات تحلیل تکنیکال، سطح مقاومت به‌معنای سقف قیمت است. در این مثال سطح مقاومت، سطحی است که انتظار می‌رود دارندگان بیت کوین، اقدام به فروش سرمایه‌های خود کنند. اگر قیمت به سطح مقاومت رسیده و نتواند از آن عبور کند، به‌شدت افت می‌کند. از طرفی اگر قیمت از سطح مقاومت عبور کند، احتمال ادامه روند افزایشی قیمت بسیار بالا می‌رود.

اگر سطح ۱۰۵۰۰ دلار مقاومتی قوی محسوب شود، ربات‌ها سفارشات جعلی خود را کمی بالاتر از این قیمت ثبت می‌کنند. وقتی که خریداران حجم عظیم سفارشات فروش را در این سطح قیمتی مشاهده می‌کنند، احتمالا در اقدام به خرید تعلل می‌کنند و تقاضا کاهش می‌‌یابد. به این طریق سفارشات جعلی در روند طبیعی بازار اعمال نفوذ کرده و آن را تغییر می‌دهد.

به این نکته نیز توجه داشته باشید که اسپوفینگ می‌تواند در یک بازار خاص صورت گیرد و بر بازار دیگر اثر بگذارد. به‌عنوان نمونه ثبت‌سفارشات جعلی در بازار مشتقات می‌تواند بر قیمت و رفتار سرمایه‌گذاران در بازارهای نقدی اثرگذار باشد.

یک نمونه واقعی از حمله اسپوفینگ

بازار بیت کوین یکی از بازارهای پرنوسان سال‌های گذشته به‌حساب می‌آید. برای بررسی دقیق‌تر حملات اسپوفینگ می‌توانیم به اتفاقات سال ۲۰۱۷ اشاره کنیم. در این سال ارزش بیت کوین به ۱۷۰۰۰ دلار رسید و ظرف مدت بسیار کوتاهی، سقوطی ۵۰درصدی را تجربه کرد. اعمال نفوذ و جهت‌‌دهی بازار بیت کوین معمولا توسط نهنگ‌ها صورت می‌گیرد و ورود آن‌ها به لیست سفارشات، تغییر عمده‌ای در تعادل سفارشات خرید و فروش خواهد گذاشت.

در نمودار زیر یک لیست سفارش در وضعیت نرمال نمایش داده شده است. همانطور که می‌بینید، حجم عرضه و تقاضا در یک تعادل نسبی قرار گرفته و سرمایه‌گذاران با توجه به استراتژی‌های شخصی خود اقدام به خرید یا فروش سرمایه موردنظر می‌کنند.

اما با ثبت سفارشات جعلی و حجیم، تعادل نمودار سفارشات کاملا ازبین خواهد رفت. هرچند ممکن است سفارش مذکور یک سفارش واقعی باشد، اما در مواقعی هم هدف، اجرای تاکتیک اسپوفینگ است. در افت شدید سال ۲۰۱۷ شاهد چنین وضعیتی بودیم. پس از رسیدن قیمت به قله ۱۷۰۰۰ دلار، ثبت سفارشات جعلی و حجیم فروش باعث ترس سرمایه‌گذاران دیگر شد و فشار فروش، قیمت را به‌سرعت کاهش داد. این یکی از نمونه‌های اعمال نفوذ در بازار به‌حساب می‌آید.

در نمودار زیر می‌توانید تغییر حاصل از ثبت یک سفارش فروش حجیم را بر نمودار لیست سفارشات صرافی مشاهده کنید.

در چه مواقعی اسپوفینگ اثر کمتری بر بازار خواهد داشت؟

حمله اسپوفینگ در مواقعی که حرکات قیمتی قابل پیش‌بینی نیست و ممکن است با تغییرات شدیدی همراه باشد، ریسک بالایی دارد. به‌عنوان نمونه، تصور کنید در راستای حمله اسپوفینگ یک سفارش جعلی فروش در سطح مقاومت ثبت شود. اگر بازار در یک روند صعودی قدرتمند قرار گیرد و خریداران کوچک‌تر با حجم بالای تقاضای خود، قیمت را افزایش دهند، ممکن است به‌سرعت و در یک جهش قیمتی، سفارش جعلی پیش از آنکه توسط فرد یا ربات لغو شود، اجرایی گردد. قطعا این موضوع اتفاق مطلوبی برای فردی که قصد اسپوفینگ داشته، نخواهد بود؛ چراکه او قصد ورود به چنین معامله‌ای را نداشته است. به همین ترتیب، ممکن است فشار فروش باعث یک سقوط ناگهانی قیمت شود و در چندثانیه سفارش جعلی اجرایی گردد.

در کل زمانی که روند حرکات قیمتی به‌طور لحظه‌ای مشخص می‌شود، استفاده از تکنیک اسپوفینگ ریسک بالایی دارد. مثلا زمانی که یک روند صعودی قدرتمند توسط بازار نقدی هدایت می‌شود و تمایل زیادی به خرید در سرمایه‌گذاران احساس می‌شود، تاثیر حملات اسپوفینگ کمرنگ خواهد شد. اما نتیجه اسپوفینگ به عوامل متعددی وابسته است. جزئیات وضعیت بازار در تاثیر‌گذاری اسپوفینگ نقش مهمی ایفا می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: حمله ۵۱ درصد در بلاک چین چیست؟ (۵۱% Attack) + ویدیو

آیا اسپوفینگ از منظر قانونی مجاز است؟

اسپوفینگ در ایالات متحده غیرقانونی است. کمیسیون تجارت کالا (CFTC) مسئول نظارت بر فعالیت‌های مالی است و اقداماتی نظیر اسپوفینگ را در بازار سهام و بورس کالای آمریکا دنبال می‌کند. این سازمان موظف است گزارش تراکنش‌های ثبت‌شده و اجرانشده را در دوره‌های زمانی مشخص بررسی کند و درصورتی‌که عمدی بودن ثبت این سفارشات جعلی محرز شود، موضوع را تحت عنوان اسپوفینگ به مراجع قانونی گزارش دهد. به‌طورکلی ثبت سفارش به قصد لغو کردن آن، در بازارهای مالی آمریکا جرم محسوب می‌شود (حتی در مناقصه‌ها و مزایده‌ها).

دسته‌بندی سفارشات لغوشده در بازار معاملات آتی (Future) به‌عنوان اسپوفینگ کار دشواری است، مگر آنکه این اقدام به‌طور پیوسته انجام شود. به همین خاطر است که سازمان‌های نظارتی پیش از آنکه سفارشات صورت‌گرفته را به‌عنوان اسپوفینگ درنظر گرفته و فرد موردنظر را جریمه یا بازخواست کنند؛ درابتدا احتمال و انگیزه‌های اقدام به اسپوفینگ را مورد برررسی قرار می‌دهند.

بازارهای مالی بزرگ دیگر، مثل بریتانیا نیز با حمله اسپوفینگ برخورد می‌کنند. سازمان FCA در انگلیس نقش نظارت و برخورد با افراد یا موسساتی که اقدام به اسپوفینگ می‌کنند را دارد.

چرا اسپوفینگ تاثیرات منفی بر بازار دارد؟

اسپوفینگ غیرقانونی است و در کل اثرات مخربی بر بازار می‌گذارد. اما چگونه؟ اسپوفینگ ممکن است منجر به تغییرات قیمت و جهت‌دهی بازار شود؛ درصورتی‌که این تغییرات هیچ ارتباطی به تغییر وضعیت عرضه و تقاضا ندارد. سرمایه‌داران بزرگ با استفاده از تکنیک اسپوفینگ اهداف مالی خود را دنبال می‌کنند؛ درحالی‌که این تغییرات ممکن است وضعیت کلی بازار را تغییر دهد.

قانون‌گذاران ایالات متحده همواره موضوع ایمنی بازارهای مالی و جلوگیری از اعمال نفوذ بر آن‌ها را مدنظر قرار داده‌اند. به عنوان مثال، در دسامبر سال ۲۰۲۰ سازمان بورس و اوراق بهادار امریکا (SEC) تمام پیشنهادهای سرمایه‌گذاری بیت کوین در قالب ETF را رد کرد. اگر این پیشنهادات پذیرفته می‌شد گستره نفوذ بیت کوین در بازارهای آمریکا افزایش می‌یافت، ولی این سازمان با اعلام اینکه بازار بیت کوین هنوز نسبت به اعمال نفوذ سرمایه‌گذاران ایمن نیست، این طرح را رد کرد. اما با گسترش استفاده از بیت کوین در بازارهای مالی و رشد گردش مالی این بازار، احتمالا در آینده‌ای نزدیک این بازار نیز سازوکارهای قوی‌تری برای مبارزه با اسپوفینگ و ایمن شدن بازار، درنظر خواهد گرفت.

پیشنهاد مطالعه: Bitcoin ETF چیست؟ تاثیر ETF بر قیمت بیت کوین

چگونه از سرمایه خود دربرابر حملات اسپوفینگ محافظت کنیم؟

به‌طورکلی کشف یک حمله اسپوفینگ کار ساده‌ای نیست؛ اما در هرصورت برای ارزیابی وضعیت سفارشات باید به لیست ثبت سفارشات خرید و فروش مراجعه کرد. صرافی‌ها معمولا این لیست (Order Book) را در کنار نمودار قیمت ارائه می‌کنند. بررسی دقیق لیست سفارشات می‌تواند در تشخیص سفارشات جعلی موثر باشد. با این حال ممکن است در ارزیابی سفارشات دچار اشتباه شویم؛ چراکه سفارشات جعلی هیچ تفاوتی با سفارشات واقعی ندارند. همانطور که گفته شد این سفارشات صرفا پیش از اجرایی‌شدن، لغو خواهند شد.

بنابراین بهترین راه برای حفاظت از خود دربرابر این حمله‌ها، اقدامات پیشگیرانه است. به عبارتی باید پیش از آنکه قربانی جهت‌دهی‌های تقلبی بازار شوید، از ورود به آن پرهیز کنید. برای این امر دو راهکار کلیدی وجود دارد:

• اسپوفینگ یک تاکتیک کوتاه‌مدت است و اثری در روند بلندمدت بازار نخواهد داشت. بنابراین می‌توانید با سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و پرهیز از معاملات روزانه، ریسک قربانی شدن در حملات اسپوفینگ را کاملا از بین ببرید. معمولا افراد یا شرکت‌هایی که براساس استراتژی مالی خود، معاملات روزانه را انتخاب می‌کنند، برای ارزیابی لیست سفارشات و تشخیص سفارشات جعلی، از نرم‌افزارهای مختص این‌کار کمک می‌گیرند.
• یکی دیگر از معیارهایی که می‌تواند از ریسک حملات اسپوفینگ بکاهد، استفاده از صرافی‌های معتبر است. معمولا افرادی که قصد استفاده از تاکتیک اسپوفینگ را دارند، از صرافی‌های خاصی استفاده می‌کنند. پس بهتر است در انتخاب صرافی دقت لازم را داشته باشید.

در نهایت به‌یاد داشته باشید که اگر استراتژی شما برای سرمایه‌گذاری در بازار رمز ارزها بلندمدت است، ثبت سفارشات حجیم نباید شما را راجع به آینده سرمایه‌گذاری‌تان نگران کند. بااین‌حال بهتر است همواره مراقب مسائل جانبی بازار باشید و اگر در حوزه سرمایه‌گذاری کم‌تجربه هستید، از مشورت افراد باتجربه استفاده کنید.

پیشنهاد مطالعه: معرفی ۱۰ صرافی‌ آنلاین ایرانی معتبر برای ترید رمز ارزها

جمع‌بندی

حمله اسپوفینگ (Spoofing) یکی از روش‌های اعمال نفوذ و جهت‌دهی به بازارهای مالی است که ازطریق ثبت سفارشات جعلی خرید یا فروش، اجرا می‌شود. تشخیص اینکه کدام سفارشات جزو سفارشات جعلی محسوب می‌شوند کار دشواری است، اما غیرممکن نیست. ارزیابی اینکه آیا سفارشات لغوشده بخشی از عملیات اسپوفینگ هستند یا خیر، نیازمند تجزیه و تحلیل دقیق و بررسی پشتوانه‌های این اقدام است.

کاهش دادن میزان سفارشات جعلی در هر بازاری نشانه مطلوبی است؛ چراکه باعث حفظ تعادل بازار و امنیت سرمایه‌گذاران خواهد شد. از آنجایی که علت غیرقانونی اعلام شدن ETFهای بیت کوین در برخی کشورها، احتمال افزایش حملات اسپوفینگ است، تلاش برای کاهش دادن آن، می‌تواند در آینده‌ی بلندمدت موجب گسترش هرچه بیشتر صنعت رمز ارز‌ها در جهان شود.

منابع: ۱، ۲