امروزه AMM ها موفق‌ترین محصولات حوزه دیفای (DeFi) هستند. گواه این امر، حجم بسیار بالای معاملات روی یونی سواپ است که توسط AMM های مستقل ایجاد شده است. در این مقاله پس از توضیح اینکه بازارساز خودکار یا AMM چیست به سراغ آشنایی با کوفیکس CoFiX می‌رویم.
بازارساز خودکار یا AMM چیست؟
AMM یا Automated Market Maker نوعی اکسچنج غیرمتمرکز است. اما برخلاف اکسچنج‌های متمرکز و سنتی (مثل بایننس) این بازارسازها از فرمول‌های ریاضی برای محاسبه نرخ‌های معاملاتی استفاده می‌کنند؛ در حالی که در اکسچنج‌های متمرکز این کار توسط دفتر سفارش اکسچنج‌ها یا همان اوردر بوک‌ها (order book) انجام می‌شود.
بازارسازهایی مثل یونی سواپ واقعا ساده هستند. سادگی به یک محصول کمک می‌کند تا بتواند ملاحظات امنیتی را راحت‌تر اعمال کرده و قابل اعتمادتر باشد. اما این سادگی زیان‌هایی هم دارد و یونی سواپ نمی‌تواند به آسانی با الگوریتم‌های روز تطبیق یافته و با تکنولوژی‌های مدرن همگام شود.
در یونی سواپ تنها از یک متغیر برای محاسبه قیمت استفاده می‌شود؛ این متغیر عبارت است از مقدار یک دارایی ذخیره‌شده در فهرست (inventory) آن. در بازارسازهای هوشمند علاوه بر توجه به این متغیر، حجم ذخیره‌شدۀ آن دارایی در خارج از آن اکسچنج، تاریخچه اطلاعات قیمتی و نوسانات لحظه‌ای نیز مورد توجه است. این ورودی‌ها برای محاسبه درست ریسک قیمت‌گذاری ضروری است.
پیشنهاد مطالعه: معرفی صرافی یونی سوآپ و توکن UNI
وقتی کاربر هیچ دانش قبلی درمورد یک دارایی (توکن) ندارد، استفاده از یونی سواپ برای او بهترین انتخاب است. از سوی دیگر بیشترین حجم معاملات حتی روی یونی سواپ مربوط به جفت ETH/USDT است که در این زمینه بازارسازهای رقیب به مراتب تخصصی‌تر عمل می‌کنند. اوج شکوفایی یونی سواپ، آن را از توجه به بازارسازهای رقیب باز داشته است. این بازارسازها توانسته‌اند با به‌کارگیری الگوریتم‌های پیچیده‌تر و پیشرفته‌تر، توجه‌ها را به‌سوی خود جلب کرده و گوی سبقت را از یونی سواپ بربایند.
این دقیقا نقشه راه و تکامل دیفای است؛ یعنی بازارسازها به تدریج هوشمندتر شده تا زمانی که بتوانند مانند انسان قدرت تحلیل و استنتاج داشته باشند و با بازارسازهای متمرکز رقابت کنند. اگرچه این چشم‌انداز دور از دسترس است اما کوفیکس (CoFiX) در این عرصه حرف‌هایی برای گفتن دارد.
کوفیکس (CoFiX)، سرمایه‌گذاری (فاینانس) محاسباتی
کوفیکس نسل بعدی بازارسازهایی است که از اوراکل‌های بیرونی برای الگورتیم‌های قیمت‌گذاری استفاده می‌کنند. کوفیکس همچنین از تاریخچه نوسانات و پارامترهای جفت‌های معاملاتی دیگر و توزیع بهتر در زمان نوسانات کمتر مارکت، برای هوشمندتر کردن خود استفاده می‌کند.
کوفیکس با ارائه کارمزدهای رقابتی‌تر از یونی سواپ، بازارساز سودمندتری برای کاربران است و همه اینها را با به حداقل رساندن ضررهای ناشی از ناپایداری مارکت برای کاربران ارائه می‌نماید. سوال این است که چرا باید کوفیکس را به سادگی استفاده از یونی سواپ ترجیح دهیم؟
پاسخ به این سوال در مسئله زیر نهفته است:
جفت معاملاتی ETH/USDT را درنظر بگیرید. روش معقولی که یک بازارساز باید انجام بدهد این است که تمرکز نقدینگی را بر قیمت متوسط بازار قرار دهد. اما در یونی سواپ بخش اعظم inventory خود را روی نقطه پایین قیمت مارکت قرار داده و اوردرها را از پایین به بالا پردازش می‌کند. این رفتار دقیقا بیانگر یک محصول با قانون ثابت است.
یونی سواپ تمایل دارد که هنگام نوسانات پایین بر میزان لیکوئیدتی بیشتر حول قیمت بازار متمرکز شود. اما اشکال کار این است که نمی‌داند پایین بودن نوسانات چه موقع است. بدتر از آن این است که یونی سواپ حتی قیمت متوسط مارکت را نیز نمی‌داند. بر این اساس نمی‌تواند عکس‌العمل مناسبی در برابر تغییرات بیرونی قیمت یا نوسانات داشته باشد. در هنگام افزایش حجم معاملات، یونی سواپ انتخابی ندارد جز اینکه به امید تغییرات قیمتی بیرونی باشد.
بنابراین چون از تلاطم بیرونی خبر ندارد، به اطلاعات داخلی خود تکیه کرده به امید اینکه در بیرون نیز همین روند وجود داشته باشد. اگر به یاد بیاورید در حدود 2 میلیارد دلار دارایی در پروتکل یونی سواپ قفل شده بود که به نظر خیلی خوب می‌رسد اما تنها 30درصد از این مقدار گردش مالی داشته که نشان‌دهنده عدم بهره‌وری در این پروتکل است.
کوفیکس به واسطه استفاده از اوراکل‌های بیرونی، اطلاعات کاملی از متوسط قیمت بازار، حجم سرمایه راکد در آن قیمت و تاریخچه نوسانات در اختیار دارد. این ویژگی به کوفیکس امکان تصمیمات دقیق‌تری برای بازارسازی اعطا می‌کند. حال ببینیم کوفیکس از چه اوراکل‌هایی استفاده می‌کند و کدامیک قابل اعتماد هستند؟
عدم چشم‌پوشی از پروژه NEST
پروژه NEST را شاید بتوان بزرگترین پروژه حوزه دیفای نام برد که تاکنون از نظرها غایب بوده است. این پروژه دارای بزرگترین کامیونیتی در حوزه دیفای در چین است و حتی تا قبل از موج صعودی دیفای، NEST به عنوان بیشترین قرارداد هوشمند استفاده‌شده روی اتریوم بوده است. از نظر مصرف Gas نیز حتی جایگاهی بالاتر از Chianlink را از آن خود کرده است (این آمار مربوط به زمانی است که مقاله اصلی نگارش شده است).
با این حساب اوراکل NEST به نوعی اسلحه پنهان کوفیکس است. مکانیزم NEST بسیار ساده است. در نگاه کلی به این صورت عمل می‌کند:
فرض کنید یک نفر ادعا نماید که قیمت جفت ETH/USDT عبارتست از یک اتریوم در مقابل 350 تتر (قیمت‌ها مربوط به گذشته است). برای عملی‌کردن این ادعا آنها می‌بایست یک اتریوم و 350 تتر را در اوردر (سفارش) عمومی قرار دهند، جایی که هرکس بتواند از هرطرف آن را ترید کند. هرگاه قیمت درست باشد، مارکت به گرفتن این اوردر عکس‌العملی نشان نمیدهد.
اما اگر قیمت اشتباه باشد، مثلا فرض کنید قیمت یک اتریوم برابر 375 تتر باشد، در این صورت آربیتراژها این اتریوم ارزان (350 تتر) را خریده و در جای دیگر خواهند فروخت. برای ادعاکردن این سفارش، آربیتراژکننده باید سفارش بزرگتری ارسال نماید. بنابراین او سفارش 2 ETH / 750 USDT را ارسال می‌کند که ادعای او متناسب با قیمت واقعی است (اگر ادعا کند که قیمت بیش از 10درصد جابه‌جا شده است، می‌بایست سفارش خود را با ضریب 10 ارسال نماید).
همچنین اگر او قیمت اشتباه ارسال نماید، ممکن است کس دیگری پیدا شده و قیمت بالاتری ارسال نماید و موجب افزایش نمایی مقادیر استیک‌شده گردد.
این بازی تا زمان تایید یک سفارش باز ادامه دارد. سپس این قیمت به عنوان قیمت اوراکل بیرونی شناخته شده و ارسال‌کننده با توکن‌های NEST پاداش دریافت می‌کند. این روشی است که توکن‌های NEST استخراج می‌شوند (در حال حاضر حداقل مقدار اعلامی برای جفت قیمتی ETH/USDT برابر 10 اتریوم است).
در یک بازار کارامد یک اوراکل عبارتست از یک پیشنهاد قیمتی دوطرفه که هنوز مورد ادعا قرار نگرفته است (unclaimed). اگر این پیشنهاد آربیتراژ نگردد میتوان آن قیمت را به عنوان قیمت درست درنظر گرفت. این روش به طراحی ظریف و ساده اوراکل‌ها برای هرنوع دارایی که قبلا روی زنجیره اصلی توکنیزه شده باشند کمک می‌کند (مثل TBTC).
عملکرد فعلی NEST به این ترتیب است که هر 2.5 دقیقه یک سفارش ETH/USDT ایجاد می‌کند. در شرایط غیر ازدحامیِ شبکه، این عمل تقریبا هر 4 بلاک یکبار اتفاق می‌افتد.
در مقایسه با Chainlink خیلی سریع‌تر و در لحظه است. در Chainlink به‌روزرسانی قیمت توسط نودها هر 45 دقیقه انجام می‌شود. اکثر بازارسازها مانند DODO و Bancor V2 دارای اوراکل‌های بیرونی روی Chainlink هستند. به واسطه به‌روزرسانی کُند قیمتی روی Chainlink ضررهای بسیار بزرگی روی DODO برای تریدرها اتفاق افتاده است. دقیقا همین نکته است که برتری کوفیکس را در مقایسه با سایر بازارسازها نشان می‌دهد و آن جلوگیری از ضررهای آنی برای معامله‌گران است.
به‌واسطه چینی بودن پروژه NEST توجه کمتری از سوی سایر نقاط دنیا به آن شده است. اما همانطور که پیش از این نیز گفته شد کامیونیتی بسیار قوی دارد؛ چیزی مانند YFI در چین که به‌صورت کاملا غیرمتمرکز توسط توسعه‌دهندگان ایجاد شده است. برای اطلاعات بیشتر درمورد این پروژه به این لینک مراجعه نمایید.
توسعه کوفیکس CoFiX
کوفیکس نیز مانند NEST دارای کامیونیتی قوی و فعالی است که به‌صورت غیرمتمرکز درحال توسعه است. بیش از دوسال روی این پروژه کار شده است و ادعا دارد که یکی از کاراترین سواپ‌ها روی زنجیره اتریوم است؛ در حال حاضر نیز از توسعه‌دهندگان این حوزه برای پیوستن به این پروژه استقبال می‌کند. با مراجعه به این لینک می‌توانید به توسعه‌دهندگان این پروژه ملحق شوید. همچنین در این لینک می‌توانید وایت پیپر پروژه کوفیکس را مطالعه نمایید.
