چه معنایی دارد وقتی می‌گویند بسیاری از سرمایه‌گذاران برای خرید بیت کوین سرازیر شدند تا ثروت خود را از تورم فراگیر جهانی نجات دهند؟ بین بیت کوین و تورم چه ارتباطی وجود دارد؟ شاید آن‌قدر بحث‌برانگیز نباشد که بگوییم بیت کوین از سیاست انبساط پولی و چاپ بی‌سابقۀ پول در پاندمی کرونا بهره زیادی برد. وقتی در سال ۲۰۲۱ لایحه انبساطی CARES Act 1&2 حدود ۳ تریلیون دلار را به اقتصاد آمریکا تزریق کرد، عقیده عمومی بر این بود که بیت کوین یک پوشش در برابر تورم است.
تورم در ایالات متحده و کل جهان به چندین دلیل به سطوح بی‌سابقه‌ای رسیده است و مردم را به سمت هر داراییِ مقاوم در برابر تورم می‌کشاند. اگرچه دلایلی برای نقض آن وجود دارد، اما کم‌یابی بیت کوین به دلیل عرضۀ محدود و پیش‌بینی‌شده‌اش و کاهش نرخ تولید بیت کوین در طول زمان (پدیدۀ هالوینگ) موجب شده تا مردم باور کنند که یک دارایی ضدتورمی است و به آن لقب طلای دیجیتال دهند. به‌هرحال، واکنش بیت کوین به شوک‌های ساختاری و عدم اطمینان مالی با واکنشی که از طلا مشاهده می‌شود متفاوت بوده و در این‌گونه مواقع قیمت بیت کوین کاهش یافته است.
به‌علاوه آن‌ها این‌چنین دفاع می‌کنند که رمز ارزها و در رأس آن‌ها بیت کوین، به‌طور کامل مستقل از دولت‌های مرکزی و دخالت‌های پولی آن‌ها هستند؛ از این‌رو با سایر دارایی‌های مالی هم‌بستگی ندارند و برخلاف ارز فیات، مستقل و خودمختار هستند. همین موضوع موجب می‌شود قیمت بیت کوین در مواقع عدم اطمینان سیاسی و مالی تنزل نیابد.
پیشنهاد مطالعه: بانک‌گریزی چیست (Bank Run) و چه تاثیری بر صرافی‌های ارز دیجیتال می‌گذارد؟
تورم چیست؟
تورم در اقتصاد زمانی رخ می‌دهد که پول بیشتری به‌دنبال سطح یکسانی از تولید کالا و خدمات می‌آید و در نتیجه سطح عمومی قیمت‌ها افزایش می‌یابد. تورم اغلب به‌معنای کاهش ارزش پول (قدرت خرید کالا و خدمات) است. مردم قیمت‌های اسمی را در محاسبات ذهنی خود لحاظ می‌کنند و زمانی فشار تورم را احساس می‌کنند که سرعت رشد قیمت‌ها از سرعت افزایش حقوق یا درآمدشان بیشتر است؛ با تورم ده درصدی و با بودجه یکسان، نسبت به سال قبل ده درصد کالا و خدمات کمتری می‌خرند. اما اگر درآمد آن‌ها نیز ۱۰درصد افزایش یابد، ناگزیر به تغییر رفتار مصرفی خود نیستند و فشار تورم را احساس نخواهند کرد.
اقتصاددان‌ها می‌گویند که مقادیر ناچیز تورم می‌تواند مصرف‌کننده را به خرید کالا و خدمات ترغیب کند و اقتصاد را به حرکت وا دارد. اما در شوک‌ها و بحران‌های اقتصادی، تورم از کنترل خارج می‌شود. در شرایط حاد و ابَر تورم (Hyper-inflation)، افزایش قیمت‌ها قابل ملاحظه است و همه فشار تورم را حس می‌کنند. هر ماه قیمت‌ها دو برابر می‌شود و اندازه‌گیری تورم، دردی دوا نمی‌کند. این یک تجربه فلاکت‌بار را برای مردم می‌سازد که در کشورهایی مثل ونزوئلا، ترکیه، زیمباوه، آرژانتین، السالوادور و بسیاری دیگر مشاهده شده است.
شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI)، اصلی‌ترین معیار سنجش تورم، در حدفاصل ماه مِی ۲۰۲۱ تا آوریل ۲۰۲۲ بیش از ۸.۵درصد افزایش یافته است. این تورم، عنوان بیشترین تورم چهار دهۀ اخیر آمریکا را به خود گرفت. اغلب افراد انگشت اتهام خود را به سمت نظریه پولی مدرن و سیاست‌های پولی فدرال رزرو نشانه رفته‌اند؛ برنامه‌های انبساط پولی که به‌منظور تحریک اقتصاد و مهار اثرهای مخرب پاندمی انجام شد. اما واقعا چه‌چیزی عامل تورم فراگیر جهانی در یکی دو سال اخیر بوده است؟
پیشنهاد تماشای ویدئو: بیت کوین و نظریه پولی مدرن
عموم مردم به‌دنبال پاسخ‌های صفر و یکیِ ساده به مسائل پیچیده هستند که به‌جای تحلیل اقتصادی، بیشتر برای شعارهای ایدئولوژیک مناسب هستند. واقعیت این است که محرک‌های بسیاری این تورم فراگیر جهانی را به‌وجود آورده‌اند. البته این عوامل شدت اثر متفاوتی دارند. پاندمی کرونا و بحران اقتصادی ناشی از آن، کنگره آمریکا و سیاست‌های پولی کابینه ترامپ و بایدن، مصرف‌کنندگان و رفتار مصرفی آن‌ها، حمله روسیه به اوکراین، کمبود مسکن، بیمه‌های بیکاری، رفتار کسب سود شرکت‌ها و حتی رمز ارزها (بیت کوین و سایر) از جملۀ این عوامل هستند.
بیت کوین و تورم
مدافعان سرسخت کریپتو معتقدند که اجازه دادن به بانک‌های مرکزی برای اثرگذاری بر اقتصاد از طریق سیاست‌های پولی منجر به بروز فاجعه می‌شود. این دخالت‌ها چرخه‌های رکود و رونق را می‌سازند که سرمایه و کارایی تخصیص منابع را از مسیر خود منحرف می‌کند. همان‌طور که تجربۀ کشورهایی چون ونزوئلا و ترکیه نشان می‌دهد، دخالت‌های بانک مرکزی در عرضۀ پول، اقتصاد آن‌ها را به‌طور کامل فلج کرده است.
اعضای جامعه کریپتو، بیت کوین را در برابر سیاست‌های پولی بی‌اساس دولت‌ها و قدرت‌های انحصارگرا، مقاوم می‌دانند چراکه یک پروتکل غیرمتمرکز و تحت مالکیت جامعه است. صدور و انتشار بیت کوین توسط قواعد پروتکل انجام می‌شود که هیچ موجودیت واحدی در آن دخالت ندارد.
در حالی که با گذشت زمان بیت کوین‌های بیشتری به عرضه در گردش وارد می‌شوند، اما نرخ تولید بیت کوین توسط پروتکل کنترل می‌شود. سختی استخراج به‌صورت الگوریتمی افزایش می‌یابد. در پدیده هالوینگ، هر چهار سال یک‌بار، نرخ عرضه (پاداش استخراج) بیت کوین نصف می‌شود.
به‌علاوه، عرضه کل بیت کوین محدود و ثابت است. تخمین زده شده که کل عرضۀ ۲۱میلیون عددی بیت کوین تا سال ۲۱۴۰ کامل شود. برخلاف سیستم سنتی کنترل پول توسط بانک مرکزی که باید به رخدادهای بازار واکنش دهد، بلاک‌چین بیت کوین مثل ساعت و بدون وقفه به کار خود ادامه می‌دهد.
این ویژگی‌های بیت کوین باعث شده‌اند تا بسیاری آن را طلای دیجیتال بنامند. طلا یکی از محبوب‌ترین دارایی‌های ضدتورمی (Deflationary) محسوب می‌شود. این فلز گرانبها، یک ذخیره ارزش مناسب است که تاکنون امتحان خود را با موفقیت گذرانده است. اما آیا بیت کوین نیز می‌تواند ذخیره ارزش عالی باشد و در نقش پوشش تورم مورد استفاده قرار گیرد؟
پیشنهاد مطالعه: هنگام پولبک بازار (Pullback) یا اصلاح قیمت چگونه سرمایه‌گذاری کنیم؟
نقض ضد تورمی بودن بیت کوین
در حالی که قدرت خرید دلار کاهش محسوسی داشته است، بیت کوین رشد زیادی کرده است و به سرمایه‌گذاران سود خوبی رسانده است. اما رمز ارزها نوسان قیمت بالایی دارند. کافیست با کسانی صحبت کنید که در ریزش اخیر قیمت بیت کوین و سایر رمز ارزها دچار ضرر شده‌اند. آن‌ها خواهند گفت که سرمایه‌گذاریشان حتی بر تورم هم فائق نیامده است.
در یکی دو سال اخیر قیمت بیت کوین بیشتر با بازار سهام (برای مثال بازار S&P500) دارای هم‌بستگی بوده و مسیر آن را دنبال کرده است؛ بازاری که با حرکت رو به جلو اقتصاد رشد می‌کند و در مواقعی مانند دوره‌های تورمی، از حرکت باز می‌ایستد. وقتی در دسامبر ۲۰۲۱ تورم در آمریکا به اوج ۴۰ سالۀ خود رسید، بیت کوین سقوط کرد. به هر حال پاسخ به این‌که آیا بیت کوین یک پوشش تورم مناسب است، بدون یک نگاه تاریخی بلندمدت، دشوار است.
تمام رمز ارزها مثل بیت کوین نیستند. برخی کاملا ضدتورمی طراحی شده‌اند تا با کاهش عرضه در طول زمان، ارزش کوین حتی در صورت ثبات تقاضا، افزایش یابد. برخی دیگر نیز دارای عرضۀ پویا هستند. برای مثال استیبل کوین Terra USD کوین‌های خود را بر اساس سواپ‌های توکن لونا (LUNA) می‌سازد و توکن‌سوزی می‌کند تا قیمت خود را در سطح یک دلار حفظ کند. همچنین توکن‌های NFT وجود دارند که مثل یک اثر هنری منحصربهفرد هستند و ارزش آن‌ها نیز به درجۀ منحصربهفرد بودن آن‌ها بستگی دارد.
با این‌که بسیاری از سرمایه‌گذاران بیت کوین به پوشش موردنظر در برابر تورم دست نیافتند، اما همچنان یک نظریه اقتصادی روشن دارند که می‌گوید: چاپ پول از ارزش آن می‌کاهد.
پیشنهاد مطالعه: بولران چیست و حرکت صعودی بعدی بازار چه زمانی آغاز خواهد شد؟
جمع‌بندی
در چند سال اخیر، بسیاری بیت کوین خریدند چراکه متقاعد شده بودند همان‌طور که فدرال رزرو و بانک‌های مرکزی با چاپ پول از ارزش آن می‌کاهند، دنیا به یک ارز جایگزین برای پس‌انداز نیاز دارد. رابطه بیت کوین و تورم این‌گونه بود که با رشد تورم، تقاضای بیت کوین افزایش می‌یافت و یک حلقه فیدبک مثبت ایجاد می‌شد.
اما ایدۀ بیت کوین به‌عنوان طلای دیجیتال و پوشش در برابر تورم در دنیای کرپیتو تبدیل به یک حکایت قدیمی شده است. این‌که بیت کوین مقاوم به تورم نیست، به معنای عدم رشد قیمت آن در آینده نیست. در حال حاضر فقط می‌توان گفت که حقیقت ماجرا چیز دیگری بوده: نه‌تنها بیت کوین پوششی در برابر تورم اخیر نبوده که محرکی برای افزایش تورم نیز بوده است.
این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره‌ی تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.
