لیکوییدیتی چیست؟ (Liquidity) لیکویید شدن یعنی چه؟
لیکوییدیتی (Liquidity) به میزان سهولت تبدیل یک دارایی به پول نقد یا یک دارایی دیگر گفته میشود. اگر یک شیء عتیقهی بسیار نایاب و قدیمی داشته باشید اما تنها در یک جزیرهی دورافتاده مانده باشید، سخت میتوانید یک خریدار برای آن پیدا کنید. از طرف دیگر، اگر بخواهید در یک صرافی آنلاین معادل ۱۰۰ دلار بیت کوین/تتر بخرید، بدون آنکه قیمتاش تغییر کند بلافاصله آن را خریداری میکنید. به همین دلیل است که در بحث داراییهای مالی، لیکوییدیتی یا قابلیت تبدیل پول تا این حد مهم است.
«تاریخ آخرین بهروزرسانی این مقاله: تیر ۱۴۰۰»
روش درست سنجش و ارزیابی سلامت یک بازار چیست؟ برای سنجش سلامت بازار میتوان به حجم معاملات، نوسان یا شاخصهای تکنیکال دیگر نگاه کرد، اما در نهایت یک عامل مهمتر از همه وجود دارد و آن هم لیکوییدیتی یا همان نقدینگی است. اگر بازاری لیکویید باشد، معامله در آن بدون تاثیر چشمگیر بر قیمت دشوار خواهد بود. خُب بیایید ببینیم اصلاً لیکوییدیتی یعنی چه و چرا اینقدر مهم است!
لیکوییدیتی چیست؟
همانطور که در بالا گفتیم، لیکوییدیتی به میزان راحتیِ تبدیل یک دارایی به دارایی دیگر، بدون تاثیر گذاشتن بر قیمت آن گفته میشود. به زبان ساده، لیکوییدیتی به ما میگوید که یک دارایی تا چه حد سریع و راحت خریداری میشود یا به فروش میرسد.
پس لیکوییدیتیِ خوب یعنی یک دارایی میتواند به سرعت و بهراحتی و بدون اینکه قیمت آن تاثیری بپذیرد خرید و فروش شود. برعکس، لیکوییدیتیِ بد یا پایین یعنی یک دارایی قابلیت خرید و فروش سریع و آسان را ندارد؛ اگر هم داشته باشد، تراکنش یا معاملهی انجامشده بر قیمت آن تاثیر چشمگیری خواهد گذاشت.
پول نقد (یا معادل آن) لیکوییدترین دارایی به حساب میآید چون میتوانید مثل آب خوردن آن را به یک دارایی دیگر تبدیل کنید. مشابه این در دنیای رمز ارزها، استیبل کوینها هستند.
اگرچه استیبل کوینها و ارزهای دیجیتال هنوز جایگاه ثابتی در پرداختهای روزانه مردم ندارند، اما با گذشت زمان قطعاً پذیرش عمومی پیدا میکنند. در هرصورت بیشترِ حجمِ معاملات بازار رمز ارز در اختیار استیبل کوینهاست و همین باعث شده که بهشدت لیکویید باشند.
در آنسوی قضیه، املاک، خودروهای لوکس یا اشیای نایاب نیز میتوانند نسبتاً لیکویید باشند چون خرید یا فروش آنها ضرورتاً کار سادهای نیست. شاید یک شیء دستسازِ نایاب داشته باشید ولی پیدا کردن یک خریدار مشتاق با قیمت خوب میتواند دردسر خاص خود را داشته باشد.
مثلاً فرض کنیم که دوست دارید با شیء نایابِ عتیقهتان یک ماشین بخرید. اینکه کسی پیدا شود و همان ماشینی که شما میخواهید را با شیء دستساز شما معاوضه کند یا به اصطلاح تاخت بزند تقریباً غیرممکن است. اینجاست که به فایده پول پی میبرید.
داراییهای محسوس (مانند هرچیزی که وجود فیزیکی داشته و به مرور زمان مستهلک میشود) به اندازه داراییهای دیجیتال لیکویید نیستند، چون ثابت بوده و استهلاک پیدا میکنند. این داراییها همواره دارای مخارجی هستند و معاملهشان هم زمان میبرد.
خرید و فروش دارایی در دنیای تبادل دیجیتال و رمز ارزها یک بازی است؛ بازیِ اینور و آنور کردن بیتها در کامپیوترها. این نوع مبادله به لیکوییدیتی کمک میکند؛ چرا؟ چون تسویه و تکمیل تراکنش یا معامله در آن نسبتاً ساده است.
باتوجه به تمام آنچه در بالا گفتیم، بهتر است لیکوییدیتی را یک طیف درنظر بگیریم. از طرفی پول نقد و استیبل کوینها را داریم و از طرف دیگر داراییهای بسیار لیکویید، مانند اشیای عتیقه و نایاب. بهتر است بگوییم که اشیا در قسمت خاصی از این طیف یا بازهی لیکوییدیتی قرار دارند.
اساساً دو شکل لیکوییدیتی وجود دارد: لیکوییدیتی حسابداری و لیکوییدیتی بازار.
لیوکوییدیتی حسابداری چیست؟
لیکوییدیتی حسابداری (accounting liquidity) اصطلاحیست که بیشتر در زمینهی کسبوکار و ترازهای مالی آنها کاربرد دارد. این معیار سنجش توانایی شرکت در بازپرداخت بدهیهای کوتاهمدت و جاری خود به داراییها و وجوه کنونی اشاره دارد. پس لیکوییدیتی حسابداری ارتباط مستقیمی با سلامت مالی یک شرکت دارد.
لیکوییدیتی بازار چیست؟
لیکوییدیتی بازار (market liquidity) میزان سهولت خرید و فروش داراییها با قیمت منصفانه در بازار است. قیمت منصفانه یعنی قیمتی که به ارزش ذاتی یک دارایی نزدیکتر است. در این مورد، ارزش ذاتی یعنی پایینترین قیمت اعلامی توسط فروشنده برای فروش دارایی (درخواست فروش)، به بالاترین قیمتی که خریدار تمایل به پرداختاش دارد (پیشنهاد خرید) نزدیک باشد. مابهتفاوت بین قیمت پیشنهادی فروشنده با قیمت پیشنهادی خریدار را «شکاف قیمت پیشنهاد خرید-فروش» میگویند.
پس گفتیم که شکاف قیمت پیشنهادی خرید-فروش همان اختلاف قیمت خریدار و فروشنده است. این شکاف هرچه کمتر باشد برای بازار لیکویید مطلوبتر است، یعنی بازار لیکوییدیتیِ خوبی دارد، چون اختلافهای قیمتی توسط معاملهگران متعادل میشود. درمقابل، شکاف عمیق بین پیشنهاد خرید و فروش به معنی لیکویید نبودن بازار و دشوار بودن خرید و فروش داراییهاست.
شکاف پیشنهاد قیمت خرید-فروش برای معاملهگرانی که اهل آربیتراژ هستند خوب است، چون میتوانند از مابهتفاوت اندک موجود در این شکاف بارها استفاده کنند. در عین اینکه آربیتراژ معاملهگران برایشان سود به همراه دارد، به نفع بازار نیز هست. میپرسید چطور؟ خُب آنها باعث کاهش این شکاف قیمتی میشوند و معاملهگران دیگر هم میتوانند معامله بهتری داشته باشند.
پیشنهاد مطالعه: چگونه از آربیتراژ ارز پول درآوریم؟
وجود معاملهگران آربیتراژ باعث میشود اطمینانی نسبی از اینکه بین دو دارایی در بازارهای مختلف تفاوت قیمتی زیادی وجود ندارد ایجاد شود. تا حالا دقت کردهاید که قیمت بیت کوین در بزرگترین و لیکوییدترین صرافیها تقریبا یکسان است؟ این یکسان بودن به لطف تریدرهای آربیتراژ بهوجود آمده که تفاوتهای اندک بین قیمتها در صرافیهای مختلف را پیدا کرده و از آن کسب سود میکنند.
چرا لیکوییدیتی مهم است؟
پس چون رمز ارزها داراییهای دیجیتالاند، کاملا لیکویید هستند؟ نه واقعا! تنها بعضی از داراییهای کریپتو لیکوییدیتی بهتری نسبت به بقیه دارند و این لیکوییدیتی هم از آثار حجم معاملاتی بالا و بهرهوری بازار است.
بعضی بازارها در روز تنها چند صد هزار دلار معامله دارند، درحالیکه در بازارهای دیگر شاهد میلیاردها دلار ترید هستیم. البته لیکوییدیتی برای بیت کوین و اتریوم مشکل به حساب نمیآید، اما بسیاری از کوینهای دیگر بهشدت از مشکل نبود لیکوییدیتی در بازارهای خود رنج میبرند.
این موضوع در معاملات آلتکوینها بسیار چشمگیرتر و مهمتر است. اگر یک کوین غیرلیکویید خریداری کنید، امکان اینکه با قیمت خوبی بتوانید آن را بفروشید و خود را نجات دهید اندک است. به همین دلیل بهتر است داراییهایی را معامله کنید که لیکوییدیتی بالاتری دارند.
اگر در یک بازار غیرلیکویید یک سفارش خرید بزرگ بدهید چه اتفاقی میافتد؟ لغزش! لغزش به اختلاف بین قیمت موردنظر و محل انجام معامله توسط شما گفته میشود. لغزش بالا (high slippage) یعنی معامله شما با قیمت بسیار متفاوتی نسبت به آنچه انتظار داشتید انجام شده است. این اتفاق زمانی میافتد که سفارشهای کافی در دفتر سفارشاتی که شما قصد اجرایشان را داشتهاید وجود ندارد. البته میتوانید با سفارشهای محدود از این مسئله دوری کنید، اما احتمال دارید سفارشهایتان پُر نشوند.
لیکوییدیتی میتواند در شرایط مختلف بازار تغییرات عمدهای داشته باشد. رویدادهایی مثل بحران مالی بر لیکوییدیتی تاثیر چشمگیری میگذارد چون بازیگران بازار برای جبران تعهدات مالی یا بدهیهای کوتاهمدتشان بهسرعت از بازار خارج خواهند شد.
در پایان …
لیکوییدیتی در بازارهای مالی عامل مهمی است و یک بازار لیکویید برای معاملهگران بسیار مطلوبتر خواهد بود، چون بهراحتی میتوان به آنها وارد یا از آنها خارج شد.
