چگونه از معاملات آپشن (Option) یا اختیار معامله کسب سود کنیم؟

معاملات آپشن در واقع نوعی قرارداد مدت‌دار بر مبنای تبادل یک سرمایه مشخص است که می‌توان از طریق آن با پیش‌بینی قیمت آتی سرمایه از منافع مالی آن استفاده یا از زیان‌های بزرگ جلوگیری کرد.

با فراگیر شدن تبادل رمز ارزها و افزایش حجم این بازار مالی، امکاناتی برای پاسخ به نیاز سرمایه‌گذاران به آن افزوده شده است. این الگو برای تمام بازارهای مالی بزرگ تکرار می‌شود. در هر بازاری که مبتنی بر تبادل سرمایه باشد (بازار سهام، اوراق قرضه، رمز ارزها و…) امکاناتی برای مدیریت مبادلات، استفاده از استراتژی‌های تجاری و مدیریت ریسک پدید می‌آید. در واقع این ابزارهای معاملاتی که بر مبنای نیاز بازار طراحی ‌می‌شوند می‌توانند مزایا و معایب خود را داشته باشند.

معاملات یا قراردادهای آپشن یا قراردادهای اختیار معامله نیز یکی از ابزارهای بسیار پرکاربرد بازارهای مالی محسوب می‌شوند. این قراردادها در اوایل قرن بیستم در بازار سهام مورد استفاده قرار می‌گرفته و هنوز هم در تمام بازارهای مالی بزرگ دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. بازار رمز ارزها نیز از این قاعده مستثنی نیست و با جهانی شدن این بازار و افزایش حجم معاملات آن، بسیاری از صرافی‌ها یا پلتفرم‌های مبادلاتی این امکان را برای کاربران خود فراهم کرده‌اند. در همین راستا قصد داریم در مقاله پیش رو به معرفی این امکان بپردازیم و نحوه استفاده از آن را شرح دهیم.

قرارداد آپشن یا اختیار معامله چیست؟

اگر با بازار رمز ارزها یا دیگر بازارهای مالی آشنا باشید حتما اسم بازار مشتقات نیز به گوشتان آشنا است. در این بازارها به‌جای خرید و نگه‌داری از یک سرمایه، مبادلات بر مبنای پیش‌بینی قیمت آتی یک سرمایه مشخص صورت می‌گیرد. به عبارتی در بازار مشتقات نیازی به خرید سرمایه ندارید، بلکه می‌توانید قراردادی بر مبنای قیمت آتی آن سرمایه تنظیم کنید و اگر پیش‌بینی شما درست بود، از آن کسب سود کنید.

پیشنهاد مطالعه: بازار مشتقات رمزنگاری چیست؟ (Derivatives)

قراردادهای آپشن یا اختیار معامله نیز یکی از ابزارهای بسیار پرکاربرد بازار مشتقات محسوب می‌شود. در این نوع از قرارداد می‌توانید قیمت یک سرمایه مشخص را در یک تاریخ مشخص حدس بزنید و بر مبنای آنکه قیمت آتی بالاتر یا پایین‌تر از قیمت فعلی باشد وارد یکی از قراردادهای اختیار خرید (Call) یا اختیار فروش (Put) شوید.

به طور کلی دو نوع الگوی قراردادهای آپشن وجود دارد که با عنوان مدل آمریکایی و مدل اروپایی شناخته می‌شوند. در مدل آمریکایی معامله‌گر می‌تواند پیش از تاریخ انقضا، اختیار معامله خود را به دیگران بفروشد و از قرارداد خارج شود. اما در مدل اروپایی معامله‌گر تا تاریخ انقضای قرارداد، امکان فروش نخواهد داشت.

اگر حدس می‌زنید که قیمت آتی یک سرمایه افزایش خواهد یافت باید وارد یک قرارداد اختیار خرید شوید. در مقابل، اگر حدس می‌زنید که قیمت آتی یک سرمایه کاهش خواهد یافت باید یک قرارداد اختیار فروش را انتخاب کنید. اما سوال اصلی اینجاست که تنظیم این قرارداد به چه معناست و چگونه می‌توان از آن کسب سود کرد؟

چگونه از قراردادهای آپشن یا اختیار معامله کسب سود کنیم؟

مفهوم اساسی قراردادهای آپشن پیچیده نیست. در بازار لحظه‌ای زمانی که حدس بزنید که قیمت یک سرمایه افزایش می‌یابد، اقدام به خرید کرده و زمانی که قیمت افزایش یافت، با فروش آن کسب سود می‌کنید. اما در قرارداد آپشن نیازی به خرید سرمایه ندارید (کاهش میزان سرمایه‌گذاری) و از طرف دیگر اگر حرکات قیمتی برخلاف پیش‌بینی شما پیشروی کرد، می‌توانید از معامله انصراف داده و صرفا حق بیمه یا هزینه قرارداد را پرداخت کنید.

به شکل ساده می‌توان گفت که در قرارداد اختیار خرید (Call)، شما مجوز خرید یک سرمایه با قیمتی پایین‌تر از قیمت توافق‌شده در قرارداد را می‌خرید. در قرارداد اختیار فروش (Put) نیز مجوز فروش یک سرمایه با قیمتی بالاتر از قیمت توافق‌شده در قرارداد را می‌خرید. هزینه‌ای که برای ورود به این قرارداد پرداخت می‌کنید، در واقع هزینه خرید این مجوز است.

نام اختیار معامله به این خاطر برای این نوع از قراردادها انتخاب شده که اگر پیش‌بینی شما اشتباه از آب درآمد، می‌توانید از اجرای قرارداد انصراف دهید. فقط باید به این نکته توجه داشته باشید که در قراردادهای اختیار فروش، در صورتی که قیمت برخلاف انتظار شما تغییر کند و خریدار قصد اجرای قرارداد را داشته باشد، نمی‌توانید انصراف دهید و باید طبق قیمت توافق‌شده سرمایه موردنظر را بفروشید.

اجازه دهید تا با یک مثال نحوه عملکرد قرارداد‌های آپشن را روشن کنیم.

اختیار خرید (Call): فرض کنید قیمت یک بیت کوین در حال حاضر ۲۰هزار دلار است. شما حدس می‌زنید که تا ۲۸ آپریل، قیمت بیت کوین به ۲۵هزار دلار برسد. حال با تنظیم یک قرارداد اختیار خرید مشخص می‌کنید که در صورت تحقق این شرط اجازه دارید با پرداخت همان ۲۰هزار دلار، یک بیت کوین دریافت کنید و برای ثبت این قرارداد ۲۰۰ دلار می‌‌پردازید.

آنچه در ۲۸ آپریل رخ می‌دهد وضعیت قرارداد شما را روشن می‌کند. اگر قیمت به حد توافق شده (۲۵هزار دلار) رسید، می‌توانید یک بیت کوین را با قیمت ۲۰هزار دلار بخرید، بنابراین سود شما از این قرارداد ۵هزار دلار است که با کم شدن ۲۰۰ دلار هزینه قرارداد، ۴۸۰۰ دلار خواهد بود. اما اگر قیمت برخلاف پیش‌بینی شما نوسان کرد و به ۱۷هزار دلار رسید، می‌توانید از مجوز خرید خود استفاده نکنید و از این قرارداد خارج شوید. در این صورت صرفا ۲۰۰ دلار ضرر کرده‌اید.

اختیار فروش (Put): فرض کنید قیمت بیت کوین در حال حاضر ۲۰هزار دلار است و شما حدس می‌زنید قیمت در ۲۸ آپریل به ۱۵هزار دلار برسد. در این شرایط وارد قرارداد اختیار فروش خواهید شد و ۲۰۰ دلار برای ثبت آن پرداخت می‌کنید. اگر شرایط قرارداد محقق شود و قیمت تا زمان اتمام قرارداد به ۱۵هزار دلار برسد، می‌توانید بیت کوین خود را به همان قیمت ۲۰هزار دلار بفروشید. در این شرایط نیز ۴۸۰۰ دلار سود کرده‌اید.

اما تفاوت مهم اینجاست که در قراردادهای اختیار فروش اگر قیمت برخلاف پیش‌بینی شما حرکت کند و خریدار درخواست کند، باید سرمایه خود را با قیمتی کمتر از قیمت واقعی بفروشید. در همین مثال فرض کنید قیمت در ۲۸ آپریل به ۲۵هزار دلار برسد و خریدار درخواست خود را اجرایی کند. در این صورت شما باید یک بیت کوین را به همان قیمت ۲۰هزار دلار به خریدار بفروشید که زیانی معادل ۵هزار دلار متحمل شده‌اید. به همین خاطر ریسک ورود به قراردادهای اختیار فروش بیشتر از قراردادهای اختیار خرید است.

پیشنهاد مطالعه: چگونه از برنامه‌های فاست ارز دیجیتال درآمد دلاری داشته باشیم؟ (Crypto Faucet)

عناصر اصلی یک قرارداد اختیار معامله (Option)

هر قرارداد آپشن از پنج بخش اصلی تشکیل شده است:

نوع قرارداد: در این بخش باید مشخص کنید که قصد ورود به یک قرارداد اختیار خرید را دارید (Call) یا اختیار فروش (Put).

حجم معامله: در این بخش باید حجم سرمایه‌ای که قصد سرمایه‌گذاری در آن را دارید، مشخص کنید (مثلا ۳ بیت کوین).

تاریخ انقضا (سررسید): در این بخش تاریخ اتمام قرارداد را مشخص می‌کنید. پیش‌بینی قیمتی شما بر مبنای این تاریخ انجام می‌شود و پس از آن امکان اجرای قرارداد وجود نخواهد داشت.

قیمت توافقی: در این بخش باید حدس خود را از قیمت آتی سرمایه مشخص کنید. مبنای قرارداد، قیمت تعیین‌شده در این بخش است.

قیمت قرارداد (وجه تضمین): در این قسمت هزینه‌ای که برای ثبت یک قرارداد باید پرداخت کنید مشخص می‌شود.

سازوکار اجرایی قراردادهای اختیار معامله

به طور کلی قرارداد آپشن بین دو معامله‌گر بسته می‌شود. صرافی‌ها وجه واسطه و تضمین مبادله را دارند. به عبارتی می‌توان گفت زمانی که شما حدس می‌‌زنید که قیمت یک سرمایه افزایش می‌یابد، معامله‌گران دیگری نیز هستند که گمان می‌کنند قیمت آن سرمایه کاهش می‌یابد. طی قرارداد آپشن این دو به هم مرتبط می‌شوند. بر همین مبنا فردی که وارد یک قرارداد اختیار خرید شده و قیمت طبق انتظارش افزایش یافته است، سرمایه را با همان قیمت قبلی از یک فرد دیگر که گمان می‌کرده قیمت کاهش می‌یابد، می‌خرد. همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، فردی که وارد قرارداد اختیار فروش می‌شود، در پایان قرارداد نمی‌تواند از فروش سرمایه خود انصراف دهد، مگر اینکه خریدار از اجرای قرارداد منصرف شود.

کاربردهای قراردادهای آپشن یا اختیار معامله

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، ابزارهای معاملاتی همواره در پاسخ به نیاز معامله‌گران ایجاد می‌شوند. قراردادهای آپشن در ابتدا مزایای مهمی را برای معامله‌گران فراهم ‌می‌کردند و همین امر باعث پایداری و تداوم این ابزار شده است.

کنترل ریسک سرمایه‌گذاری

یکی از کلیدی‌ترین کاربردهای قراردادهای آپشن، مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری است. قطعا می‌دانید که بازارهای مالی همواره  نوسانات قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند و معمولا دارای یک روند نزولی یا صعودی هستند. چرخه‌های افزایشی و کاهشی بازارهای مالی در طول سالیان به معامله‌گران آموخته است که باید یک استراتژی مشخص برای کنترل ریسک و حفظ ارزش سرمایه داشته باشند. معاملات آپشن نیز یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترل ریسک و حفظ ارزش سرمایه است.

تصور کنید فشار فروش بر بازار یک سرمایه مشخص افزایش یافته و سویه‌ای نزولی درحال شکل‌گیری است. اگر پیش‌بینی کنید که روند کاهش قیمت ادامه دارد با ورود به یک قرارداد اختیار فروش (Put) می‌توانید از کاهش سرمایه‌های خود جلوگیری کنید. اگر پیش‌بینی شما محقق شود و قیمت کاهش شدیدی را تجربه کند شما می‌توانید سرمایه‌های خود را در تاریخ انقضای قرارداد با همان قیمت پیشین بفروشید و تنها هزینه‌ای که صرف کرده‌اید، هزینه ثبت تنظیم قرارداد است. همین استراتژی در بازارهای صعودی نیز با ورود به قرارداد اختیار خرید (Call) قابل اجرا است. در بازار رمز ارزها که شدت نوسان قیمت نیز بیشتر از دیگر بازارهای مالی است، می‌توانید افزایش حجم معاملات آپشن را در مواقع تند شدن شیب روندهای صعودی و نزولی، مشاهده کنید. علت افزایش حجم معاملات آپشن، استفاده از آن برای حفظ ارزش سرمایه است و این امر نشان می‌دهد که قراردادهای آپشن به عنوان یک استراتژی عمومی از طرف اکثر سرمایه‌گذاران پذیرفته شده است.

افزایش توان معاملاتی

مدیریت دارایی‌ها و افزایش بازدهی سرمایه، مبحث بسیار مهمی است که معامله‌گران حرفه‌ای باید با آن آشنا باشند. امکان مهمی که در بازار مشتقات و قراردادهای آپشن برای معامله‌گران فراهم شده است، امکان افزایش کارایی سرمایه‌ها در فرآیند سرمایه‌گذاری است. در بازارهای لحظه‌ای برای کسب سود از معاملات یک راه بیشتر ندارید، باید سرمایه موردنظر خود را خریداری کرده، از آن نگه‌داری کنید و در صورتی که قیمت آن افزایش یافت، اقدام به فروش آن کنید. اما در بازار مشتقات و قراردادهای آپشن شما نیازی به خرید یک سرمایه ندارید؛ در واقع بر مبنای تحلیل خود از افق آتی قیمت وارد یک قرارداد می‌شوید.

معامله‌گر صرفا با پرداخت هزینه قرارداد می‌تواند وارد یک معامله آپشن شود. این باعث می‌شود که معامله‌گر بتواند با یک سرمایه محدود وارد چندین قرارداد شده و بازدهی نهایی را افزایش دهد. البته باید این نکته را نیز در نظر داشت که قراردادهای آپشن، مخصوصا قراردادهای اختیار فروش، ریسک مختص به خود را دارند و ثبت چند قرارداد همزمان می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری شما را تا حد قابل‌توجهی افزایش دهد. با توجه به اینکه در قراردادهای اختیار خرید، اگر قیمت برخلاف انتظار شما حرکت کرد می‌توانید از اجرای قرارداد انصراف دهید، بهتر است در صورتی که قصد ورود به چند معامله را دارید، از قراردادهای اختیار خرید استفاده کنید.

علاوه بر مطالب گفته شده، در بازارهای لحظه‌ای فقط می‌توانید از افزایش قیمت کسب سود کنید، در صورتی که با توجه به آنچه گفته شد، مشخص کردیم که در بازار مشتقات و قراردادهای آپشن می‌توان از حرکات نزولی قیمت نیز کسب سود کرد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که استفاده صحیح و اصولی از معاملات آپشن می‌تواند در نهایت به افزایش بازده سرمایه‌گذاری منجر شود.

معایب قراردادهای آپشن

قطعا اولین و مهم‌ترین عنصر غیرمطلوب در بازار مشتقات مسئله افزایش ریسک است. هرچند که قراردادهای آپشن ابزاری برای کنترل ریسک محسوب می‌شوند اما برخی از معامله‌گران تازه‌کار برای کسب سودهای سنگین و استفاده از نوسانات در راستای کسب سود، دست به اقدامات پر ریسکی می‌زنند.

همانطور که از توضیحات داده‌شده درباره قراردادهای آپشن متوجه شدید، این معاملات شباهت بسیاری به بازی‌های شرط‌‌‌بندی دارند. همین امر بسیاری از افراد غیرمتخصص و تازه‌کار را به بازار مشتقات جذب می‌کند. پیش‌بینی افق آتی حرکات قیمتی یک سرمایه کار بسیار پیچیده‌ای است و مستلزم دانش فنی بالا و شناخت گسترده‌ای نسبت به بازار است. اما چون خروجی این تحلیل‌ها در نهایت تبدیل به یک تاریخ و یک قیمت خواهد شد، بسیاری افراد با ورود ناشیانه به این قرارداد‌ها در واقع شانس خود را محک می‌زنند. تجربه بازار مشتقات ثابت کرده است که این افراد به‌سرعت سرمایه‌های خود را از دست داده و از بازار خارج می‌شوند. 

پیشنهاد مطالعه: معرفی استارتاپ‌های مرتبط با ابزارهای بلاکچین در ایران

جمع‌بندی

قرارداد آپشن یا اختیار معامله، یک ابزار معاملاتی است که در آن معامله‌گر می‌تواند بدون خرید و فروش خود سرمایه، با گمانه‌زنی درباره افق آتی قیمت، وارد یکی از معاملات اختیار خرید (Call) یا اختیار فروش (Put) شود. در روندهای صعودی که انتظار می‌رود قیمت افزایش یابد، حجم معاملات اختیار خرید افزایش می‌یابد و در مقابل در روندهای نزولی، حجم معاملات اختیار فروش غلبه دارد.

با توجه به آنچه گفته شد قراردادهای آپشن ابزاری بهینه و کارا در راستای کنترل ریسک و افزایش بازدهی سرمایه محسوب می‌شوند. برخلاف بازار لحظه‌ای، در بازار مشتقات و قراردادهای آپشن می‌توانید از کاهش قیمت نیز سود کنید، به شرط آنکه پیش از کاهش قیمت طی یک قرارداد اختیار فروش، کاهش قیمت و تاریخ آن را پیش‌بینی کرده باشید.

در حال حاضر قراردادهای آپشن در حوزه رمز ارزها بسیار پرطرفدار هستند و حجم قابل‌توجهی از گردش مالی صنعت رمز ارزها را به خود اختصاص داده‌اند. آنچه درباره معاملات آپشن باید به آن توجه شود، ریسک و خطرات آن است. اگر دانش فنی و تسلط کافی به اصول تحلیل قیمت و ساختار بازار نداشته باشید، قراردادهای آپشن می‌تواند صدمات مالی شدیدی به دارایی شما وارد کند؛ بنابراین پیش از ورود به این حوزه، دانش و تجربه کافی را کسب کنید.