فناوری NFT با ایجاد امکان ذخیره‌سازی امن دامنه‌ی وسیعی از کالاها، حتی کالای فیزیکی، بر روی یک بلاکچین، درک سرمایه‌گذاران و مشتریان را از بازار تغییر داده است. بسیاری عقیده دارند که توکن غیرقابل تعویض (NFT) پاسخ سیستم سرمایه‌داری تکنولوژیک (فناورانه) به محدودیت‌های خود در دنیایی سراسر دیجیتال است.
مثال‌های معروف توکن NFT شامل زمین مجازی در یک پلتفرم واقعیت مجازی، هنر دیجیتال، مالکیت کالای فیزیکی، کلکسیونی‌های قابل معامله و بسیاری دیگر هستند. آن‌ها به‌دلیل منحصربه‌فرد بودن و خاصیت کم‌یابی ذاتی خود، پل رابطی بین اقتصاد فیزیکی و دیجیتال هستند.
پیشنهاد مطالعه: توضیح ساده توکن غیر قابل تعویض (Non-Fungible Tokens)
کالای NFT درواقع یک طبقه دارایی نوظهور برای اقتصاد مجازی و یک عامل کلیدی برای فعالیت اقتصادی در دنیای مجازی است که به تازگی، چه به لحاظ ارزش و چه به لحاظ موارد کاربرد، موردتوجه بسیاری از افراد قرار گرفته است. برخی علاقه‌مندان به توکن NFT آن‌ها را به‌عنوان کالای کلکسیونی دارای ارزش ذاتی می‌بینند، درحالی‌که بعضی نیز با هدف کسب سود روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند.
بخش NF از عبارت NFT به غیرقابل تعویض بودن (Non-fungibility) اشاره دارد؛ یعنی هر یک از این نوع توکن‌ها منحصربه‌فرد هستند؛ برخلاف توکن‌های بیت کوین که با یکدیگر قابل تعویض هستند. به عبارت دیگر هر واحد بیت کوین همواره ارزشی معادل یک بیت کوین دیگر دارد.
در حالی که بیت کوین به‌نوعی معیار ارزش به حساب می‌آید، توکن‌های NFT نشان‌دهنده کالاهای مختلف هستند. تاکنون نقاشی دیجیتال، کالای کلکسیونی دیجیتال، آیتم‌های بازی، کارت‌های قابل معامله‌ی ورزشی، موسیقی، ویدیو و حتی کالاهای فیزیکی از این دست بوده‌اند. درواقع هر کالایی که خرید و فروش شود، می‌تواند در مجموعه کاربردهای NFT قرار گیرد.
۲۰۲۱ سال تسلط فناوری NFT
بازار توکن غیرقابل تعویض (NFT) در نیمه‌ی اول سال ۲۰۲۱ رشد دیگری را از خود نشان داد. بنابر گزارش رویترز، حجم فروش این توکن‌ها در این دوره درمجموع از مرز ۲.۵میلیارد دلار عبور کرده است. در سه‌ماهه اول امسال، حجم معاملات این توکن‌ها ۲۰ برابر بزرگ‌تر از فصل آخر سال ۲۰۲۰ بود.
این اقبال عمومی به صنعت NFT به‌گونه‌ای برجسته است که مشاهده می‌کنیم شرکت‌های بزرگ به داشتن سهمی از آن می‌اندیشند. برندهای معروف به‌دنبال راه‌کارهای مبتنی بر توکن NFT برای ارائه خدمات خود می‌گردند.
ماه گذشته شرکت ویزا در یک خبر عجیب یکی از توکن‌های کریپتوپانکس (پانک ۷۶۱۰#) را به قیمت ۴۹.۵ اتر (۱۵۰هزار دلار) خرید. البته این پانک قیمت چندانی نداشته است. مواردی با ویژگی‌های نادر وجود دارند که یکی از آن‌ها، خرداد ماه، در حراج Sotheby’s به شالوم مکنزی به قیمت ۱۱.۸میلیون دلار فروخته شد. این پانک تنها موردی است که ماسک آزمایشگاهی بر صورت دارد که به‌نوعی تداعی‌کننده دوران اپیدمی کووید-۱۹ است. اما این NFT چیست؟
پیشنهاد مطالعه: گران‌ترین و محبوب‌ترین ترندهای بازار NFT
NFT، طفل شیرین خانواده بلاک چین
توکن غیرقابل تعویض درواقع یک امضای دیجیتال گواهی‌شده (authenticated) توسط یک بلاک چین است که اصلیت و مالکیت یک فقره را تأیید می‌کند. این امضای دیجیتال همان چیزی است که مردم برای دست‌یابی به آن رقابت می‌کنند.
بلاک چین یک زنجیره غیرقابل تغییر و قابل تأیید از بلاک‌ها است که اطلاعات را ذخیره می‌کنند. بلاک چین قادر است منحصربه‌فرد بودن هر توکن NFT را احراز و تضمین کند. یک شبکه شفاف، ضد دست‌کاری، دسترس‌پذیر، جهانی و امن، بدون شک یک محیط مناسب را برای ذخیره‌سازی سوابق تاریخی یک دارایی و صحت‌سنجی مالکیت دارایی‌های غیرقابل تعویض فراهم می‌کند.
پیشنهاد مطالعه: امضای دیجیتال چیست و چه الگوریتم‌هایی دارد؟ (Digital Signature)
فناوری NFT چگونه به وجود آمد؟
در اوایل دهه گذشته، دو مهندس نرم‌افزار یک برنامه کامپیوتری را پیاده‌سازی کردند که قادر به تولید هزاران شخصیت گرافیکی منحصربه‌فرد با ویژگی‌های تعریف شده بود. هیچ‌یک از این شخصیت‌ها یکسان نبودند. این موضوع، توکن غیرقابل تعویض و به‌خصوص ایده پروژه کریپتوپانکس را به‌یاد می‌آورد که سال‌ها بعد بر سر زبان‌ها افتادند.
اولین موردی که اثبات مالکیت آن توسط فناوری NFT امروزی انجام شد یک انیمیشن چندثانیه‌ای است که کوانتوم نام دارد. این اثر دیجیتال در سال ۲۰۱۴ منتشر شد و امسال در گالری آنلاین Sotheby با قیمت ۱.۴ میلیون دلار به فروش رسیده است.
بازی‌های دیجیتال از اصلی‌ترین و اولین زمینه‌های کاربرد توکن غیرقابل تعویض بودند. اولین‌بار، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) امروزی در پروژه‌هایی مثل Age of Chains یا Rare Pepes با استفاده از پروتکل Counterparty بر روی شبکه بیت کوین استفاده شدند.
پروتکل Counterparty در توسعه و محبوبیت انتشار توکن غیرقابل تعویض (NFT) نقش مهمی ایفا کرد. این پروژه یک پلتفرم فرد به فرد بود که توسط Robert Dermody و همکارانش در سال ۲۰۱۴ بر روی شبکه بیت کوین ساخته شد. پلتفرم Counterparty علاوه بر خدمات صرافی غیرمتمرکز، به کاربران این امکان را می‌داد تا کوین‌های موردنظر خود را بسازند و خرید و فروش کنند. این نقطه‌ی آغاز توسعه انتشار توکن‌های متنوع و شخصی بود.
به هر حال آن‌ها محبوبیت چشمگیری به‌دست نیاوردند تا اینکه مت هال و جان واتکینسون در سال ۲۰۱۷، کلکسیون کریپتوپانکس را با استفاده از فناوری توکن غیرقابل تعویض (NFT) در شبکه اتریوم پیاده‌سازی کردند. پروژه کریپتوپانکس از ۱۰هزار تصویر ۸ بیتیِ شخصیت‌های پانک تشکیل شده که هر یک برخی از ویژگی‌های تعریف‌شده را دارند و همگی متمایز هستند. برخی از شخصیت‌های پانک پرفروش‌ترین و باارزش‌ترین توکن‌ها در کل بازار NFT بوده‌اند.
پیشنهاد مطالعه: کریپتو پانک چیست؟ پشت پردهٔ سرمایه‌گذاری در کریپتو پانکس (Cryptopunks)
می‌دانیم که پروژه کریپتوپانکس اولین نمونه کاربرد توکن NFT در زمینه کلکسیونی دیجیتال نیست؛ اما این پروژه از این جهت برای ما اهمیت دارد که انقلاب رمز ارز، به نوعی هستی خود را وام‌دار سبک هنری سایبرپانک است. شخصیت‌های غیرمعمول پانک، نمادی از ناسازگاری‌ها و عدم تجانس هستند و این حال و هوایی است که مجموعه کریپتوپانکس به تصویر می‌کشد.
همچنین با راه‌اندازی پروژه کریپتوپانکس، مفهوم مالکیت دیجیتال در اینترنت به مرزهای تازه‌ای قدم گذاشت. یکی از توسعه‌دهندگان استاندارد ERC-721 برای توکن‌های غیرقابل تعویض، همین پروژه‌ی کریپتوپانک بوده است. این استاندارد چارچوب‌هایی را برای نحوه تعامل کاربران و برنامه‌ها با توکن‌های NFT فراهم آورده است که نتیجه‌ی آن، خلق بازارهایی مثل Rarible، Nifty Gateway، OpenSea و SuperRare بوده است.
پانک، سایبرپانک (Cyberpunk) و سایفرپانک (Cypherpunk)
ویران‌شهر تنیده در فناوری، تصویری است که سبک هنری سایبرپانک در پی خلق آن است. جنبش پانک دهه هفتاد در لندن دقیقا همین رویکرد را داشت. این فرهنگ یکی از عوامل تأثیرگذار بر جنبش سایبرپانک بوده است. زمانی که سبک پانک در بریتانیای اواسط دهه ۱۹۷۰ رواج یافت، تا حدی موجب بروز ترس و نفرت در بین اعضای جامعه شد؛ اما درواقع یک خیزش فرهنگی مهم در بریتانیا و یک ضدفرهنگ بر علیه خوارشماری پوچ‌گرایانه و ذکاوت وحشیانه بود.
سبک هنری پانک، زمخت، خام و نپخته بود و رگه‌هایی از عدم اعتنا به سلامت شخصی، امنیت و رفاه در آن دیده می‌شد. چگونه پانک را توصیف می‌کنیم؛ بت‌شکنی دادائیستی، حمله‌های خود-تخریبی تحت اثر مواد روان‌گردان، و یا آنارشیست‌های پسا- فولک؟
چندین جنبش فلسفی و هنری سبک پانک را تحت‌تأثیر خود قرار دادند. آنارشیسم در معنای هنری خود، پوچ‌گرایی در جلوه‌های بی‌تفاوتی، طنز و شخصیت‌های سیاه پانک، مارکسیسم در شور انقلابی سبک پانک، داداییسم به معنای جدایی از ایده‌های پذیرفته‌شده و آینده‌گرایی از منظر علاقه به سرعت، تعارض و قدرت مطلق، برخی از این گرایش‌ها بوده‌اند.
سبک پانک هرچه اطلاق گردد، به‌طور حتم یک جنبش واکنشی بوده است. فرهنگ پانک در موجی از بیکاری جوانان و چشم‌انداز آینده‌ای مأیوس‌کننده متولد شد. یک ضدفرهنگ که با اصل خودمختاری (do-it-yourself) و فرهنگ انقلابی مختص به خود تعریف شده است.
فیلم Blade Runner و به‌ویژه رمان ویلیام گیبسون، متخصص اعصاب (Neuromancer) از شاهکارهای سبک سایبرپانک هستند که ریشه در دو فرهنگ پانک و هک (hacking) دارند و ازجمله نمونه‌های تأثیرگذار بر پروژه کریپتوپانکس بوده‌اند. هر دوی آن‌ها نوعی از سبک علمی- تخیلی در یک وضعیت ناموزون در آینده هستند که بر ترکیبی از زندگی حقیرانه و فناوری پیشرفته تأکید دارند.
سایفرپانک (Cypherpunk) زیرمجموعه‌ای از سبک سایبرپانک است که به‌گونه‌ای از کلمه‌ی cipher (رمز) در نام خود استفاده کرده تا بر جنبه‌های رمزنگارانه مرتبط با فلسفه پانک تأکید کند. به عبارت دیگر این جنبش بر علیه عدم اعتنا به خودمختاری و استقلال در سیستم موجود برخاسته‌اند. آن‌ها از علم رمزنگاری و فناوری اطلاعات به‌عنوان ابزاری برای محافظت از اطلاعات افراد و گروه‌ها استفاده می‌کنند. همچنین آن‌ها از فناوری رمز ارز به‌عنوان وسیله‌ای برای اثربخشی تغییرات سیاسی بهره می‌برند.
پیشنهاد مطالعه: بازار NFT در آثار هنری و گیم‌ها همچنان داغِ داغ است!
جنبش سایفرپانک از اولین گروه‌هایی بود که مشکل روزافزون حریم خصوصی آنلاین را شناسایی کرد. آن‌ها برای رسیدگی به این بحران، تمرکز خود را به توسعه روش‌های نوین برای رمزنگاری خصوصی شبکه‌های ناشناس، ایمیل، مرور وب و تراکنش‌های مالی اختصاص دادند.
انحصار دولت و قدرت مرکزی در پول و سیاست پولی و تأثیرگذاری رویه‌های قانون‌گذاری آن‌ها بر تعامل‌های اقتصادی و بازارهای مالی، در دنیای کریپتو وجود ندارد.
از نگاه آن‌ها، در مراحل ابتدایی حرکت فناوری بلاک چین، همزمان با سقوط مالی سال ۲۰۰۸، یک فضای سختگیرانه، ضد استقرار و سرکوب‌کننده بر علیه استقلال رمز ارزها و خودمختاری کاربران، حاکم بوده است. آن‌ها به‌صورت گروهی و فردی در میدان‌هایی نظیر دادگاه‌ها، اعتراضات و نافرمانی مدنی، انجمن‌های متخصصان، بحث‌های عمومی و یا در برخی موارد عملیات غیرقانونی، برای بازپس‌گیری خودمختاری افراد و گروه‌ها جنگیده‌اند.
فناوری NFT، هنرمند (سازنده) را مقدم می‌شمارد
یکی از پرسش‌های رایج در رابطه با فناوری NFT این است که آیا می‌توان یک نسخه کپی‌شده از یک اثر هنری توکن‌شده را برداشت و فروخت؟ جواب آن منفی است. درحالی‌که همه می‌توانند یک اثر هنری را با افراد حلقه خود به اشتراک بگذارند، اما نسخه اصلی تحت مالکیت سازنده یا خریدار آن است.
همان‌طور که اشاره شد، فناوری بلاک چین انتقال مالکیت هر توکن را دنبال می‌کند و هیچ موجودیتی قادر به تغییر آن نیست. مدل‌های کسب‌وکار هنری نیز به‌شدت به فرآیندهای مجوزدهی، حقوق مالکیت و اثبات مالکیت بستگی دارند.
حالا توکن‌های NFT تبدیل به چارچوب اصلی هنرمندان برای عرضه هنر خود هستند. آن‌ها امکان مبادله امن، غیرمتمرکز و بدون واسطه را برای انواع آثار هنر دیجیتال فراهم کرده‌اند. فناوری NFT برخلاف پلتفرم‌های متمرکز، حامی هنرمند است.
حمایت فناوری بلاک چین از اقتصاد خلاق و کسب‌وکار هنری تنها به سازندگان محدود نیست. این فناوری اثرات مثبتی نیز بر ناشر، تولیدکننده، توزیع‌کننده و مصرف‌کننده دارد. البته به‌نظر می‌رسد در این بین هنرمندان بیشترین سود را از فناوری NFT می‌برند چراکه موجب میلیونر شدن ناگهانی بسیاری از هنرمندها و سازندگان محتوا در زمینه‌های مختلف شده است.
آیا ترغیب نشده‌اید که کار هنر دیجیتال خود را تبدیل به یک توکن NFT کنید و در یکی از پلتفرم‌های موجود برای فروش قرار دهید؟ اگر مایل هستید نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاورهٔ تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.
