هایپر لجر (Hyperledger) چیست؟ قسمت اول

درک مفهوم هایپر لجر (Hyperledger) کمی پیچیده تر از مفهوم رمز ارز هایی چون بیت کوین و اتریوم است. پس برای دانستن این که واقعا هایپر لجر چیست و چه پروژه های جالب و مهیجی را در کاربرد های بلاک چین و غیر ارزی شامل می شود، با کوین ایران همراه شوید.

هایپر لجر چیست؟

بهتر است با این مسئله شروع کنیم که اصلا هایپر لجر چه چیزی نیست!

هایپر لجر یک کمپانی، یک رمز ارز یا یک بلاک چین نیست. در واقع هایپر لجر چیزی شبیه به یک هاب برای توسعه بلاک‌ چین صنعتی متن باز است که در وب سایت خود این چنین توضیح می دهد:

هایپر لجر یک تلاش مشارکتی با منبع باز است که به منظور توسعه فناوری های بلاک چین صنعتی ایجاد شده است. به عبارتی دیگر هایپر لجر یک همکاری جهانی است که توسط بنیاد لینوکس میزبانی می شود. این همکاری متشکل از پیشگامان در عرصه های سرمایه گذاری، بانکداری، اینترنت اشیا، زنجیره‌های تامین، تولید و نیز فناوری می باشد.

هایپر لجر با آن که تحت تاثیر فناوری بلاک چین است، اما از بیت کوین و سایر رمز ارز ها پشتیبانی نمی کند. آن طور که وب سایت آن می گوید، در پس هایپر لجر یک فناوری گسترده تر و انقلابی تر نسبت به فناوری بلاک چین وجود دارد.

بنا بر این با وجود هایپر لجر وعده های زیادی در راه خواهد بود. بنیاد لینوکس قصد دارد محیطی را برای برگزاری رویداد ها و هماهنگی بین توسعه‌ دهندگان و شرکت‌ های نرم افزاری به منظور ایجاد ساختار های بلاک‌چین راه اندازی کند.

تاریخچه و همکاری های مهم

این پلت فرم توسط بنیاد لینوکس در دسامبر ۲۰۱۵ تاسیس شد. در فوریه ۲۰۱۶، نخستین بنیان گذاران آن معرفی و در مارس ۲۰۱۶، ده عضو دیگر به آن ملحق شدند. آن طور که ویکی پدیا راجع به تاریخچه هایپر لجر می گوید، یکی از نخستین طرح های پیشنهادی هایپر لجر برای یک کد پایه  (Codebase)بود که ترکیبی از کار های پیشین صورت گرفته توسط شرکت های Digital Asset، BlockStream و بلاک چین با منبع باز IBM محسوب می شد. این کار بعد ها Fabric نام گرفت که در قسمت دوم مقاله هایپر لجر به آن می پردازیم.

در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۷، این پروژه هایپر لجر Fabric 1.0 را معرفی کرد که در مدت زمان کوتاهی به محبوبیت فراوانی در مارکت ICO ها دست یافت. در همان ماه، بازار بورس لندن با مشارکت IBM اعلام کرد که یک پلت فرم بلاک چین برای عرضه دیجیتالی سهام شرکت های ایتالیایی با استفاده از هایپر لجر Fabric به عنوان اساس این پروژه، ایجاد خواهد کرد.

در اوت ۲۰۱۷، شرکت Oracle نیز به جمع این شرکت ها پیوست و خدمات ابری بلاک چین (Blockchain Cloud Service) خود را معرفی کرد.

در سپتامبر ۲۰۱۷، رویال بانک کانادا (RBC) شروع به استفاده از هایپر لجر برای مراودات بین بانکی کانادا و آمریکا کرد.

اعضا

هایپر لجر هم اکنون بیش از ۱۰۰ عضو دارد که شامل طیف گسترده‌ ای از پیشگامان بنام این صنعت می باشند. از جمله غول‌ های فناوری چون: Airbus و شرکت خودرو سازی Daimler، شرکت‌ های IT مانند: IBM، Fujitsu، SAP، Huawei، Nokia، Intelو SAMSUNG، موسسات مالی مانند: Deutsche_Börse, American_Express, J.P.Morgan, BBVA, BNP_Paribas  و  Well_Fargo و همچنین استارتاپ‎ های حوزه بلاک‌ چین مانند: Blockstream, Netki, Lykke, Factom, bloq و Consensys.

شایان ذکر است که بسیاری از شرکت ‌های بزرگ در حوزه فناوری و مالی دنیا، جلساتی را نیز در خصوص هایپر لجر با برخی از استارتاپ ‌های جذاب و بنام حوزه بلاک ‌چین برگزار می‌کنند.

انجمن پیشگامان

انجمن پیشگامان (Committee of Leaders) چیزی شبیه به یک هیئت اجرایی هایپر لجر است. این انجمن دارای بیش از ۱۰ مدیر اجرایی است که بیشتر آنها با داشتن چند دهه تجربه در پروژه‌های منبع باز، روابط عمیقی با صنایع مختلف دارند. در میان آن ها اسامی رؤسای بنیاد Apache و کنسرسیوم W3C و همچنین مهندسان IBM و افراد شناخته شده دیگر به چشم می خورد. بعضی از اعضای هایپر لجر مانند ریچارد براون (Richard Brown) و تاماس بلومر (Tamas Blumer)، تجربه سال‌ ها کار کردن با بلاک‌ چین را نیز در کارنامه خود دارند.

هایپر لجر نه تنها دانش فنی و چارچوب‌ های نرم افزاری را برای اعضای خود ارائه می‌دهد، بلکه می‌تواند روابط مختلفی را میان صنایع و توسعه‌ دهندگان برقرار نماید.

هایپر لجر و رمز ارز اختصاصی

پروژه هایپر لجر در اوایل کار خود مجبور شد تصمیم مهمی بگیرد. در واقع وقتی از مدیر اجرایی، برایان بلندورف (Brian Behlendorf) سوال شد که آیا احتمال دارد که کوین هایپر لجر و یک واحد پولی اختصاصی بر روی بلاک‌ چین هایپر لجری ساخته شود، وی پاسخ داد که این پروژه هرگز رمز ارز اختصاصی خود را نخواهد ساخت.

او ادامه داد:

ارز هایپر لجر هرگز دیده نخواهد شد؛ چرا که ما از طریق عدم ایجاد یک ارز اختصاصی، از چالش‌ های سیاسی لازم برای حفظ یک ارز پایدار جهانی، اجتناب می‌کنیم.

چنین تصمیمی مشخصا جهت گیری خاصی به اهداف استراتژیک هایپر لجر برای ساخت و تولید برنامه‌ های کاربردی صنعتی مبتنی بر فناوری بلاک ‌چین داد و آن را از برنامه‌ های کاربردی درآمد زا که معمولاً از ارز های مبتنی بر بلاک ‌چین حاصل شده‌اند، جدا نمود. گرچه این حالت ممکن است جذابیت کم‌ تری داشته باشد، اما باعث می شود این پروژه بیشتر در راستای فناوری حرکت کند.

پروژه ها:

استراتژی چتری (umbrella strategy) هایپر لجر  طیف وسیعی از پرو‌ژه‌ ها را در برگرفته است. این استراتژی مواردی از قبیل فناوری‌ های بلاک ‌چین مربوط به کسب‌ و ‌کار، ساختار و چهار چوب، کتابخانه ‌ها، رابط ‌ها، و برنامه ‌های کاربردی را توسعه می دهد.

برای مطالعه بخش اول مقاله اینجا کلیک کنید

در حال حاضر هایپر لجر در برگیرنده پروژه ‌های زیر است:

هایپر لجر Sawtooth:

یک سلسله بلاک‌ چین پیمانه ‌ای است که توسط شرکت Intel توسعه یافته و از یک الگوریتم توافقی جدید به نام گواه اثبات زمانِ سپری شده (PoeT) استفاده می‌کند.

هایپر لجر Iroha:

Iroha پروژه ‌ای از یک جفت شرکت ژاپنی به منظور ایجاد روشی آسان در ترکیب و به هم پیوستن چهار چوب یک بلاک ‌چین است.

هایپر لجر Fabric:

این پروژه توسط IBM هدایت می ‌شود. این پروژه یک اجرای PNP از فناوری بلاک‌ چین است که به عنوان اساس توسعه برنامه ‌های کاربردی بلاک‌ چین در مقیاس بزرگ طراحی شده که قابلیت تنظیم مجوز ها را داراست.

هایپر لجر Burrow:

این پروژه یک ماشین قرارداد هوشمند مجاز را در کنار مشخصات اتریوم توسعه می ‌دهد.

پروژه Cello چیست؟

با وجود چنین پروژه‌ های ساختاری، هایپر لجر دارای چندین پروژه ابزاری به نام Cello نیز می باشد که هدف آن دسترسی و توسعه ساده ‌تر و موثرتر بلاک‌ چین است. Cello بلاک‌ چینی است که قرار است به عنوان یک سرویس، یک سازنده، یک ابزار ساخت شبکه ‌های تجاری بلاک‌ چین و نیز یک کاوشگر برای مشاهده، جستجو و استقرار تراکنش‌ ها و داده‌ های مرتبط در بلاک ‌چین، مجموعه ‌ای از ابزارها، کتابخانه‌ ها و اجزای دیگر برای تایید هویت دیجیتال مبتنی بر بلاک‌ چین، مورد استفاده قرار گیرد.

در واقع هایپر لجر درگیر طیف وسیعی از پروژه‌ های بلاک ‌چینی غیر پولی است و این نگرش سختگیرانه ‌اش در مورد این پروژه‌ ها همچنان راضی ‌کننده نخواهد بود؛ چرا که توضیحی فرا تر از چند کلمه کلیدی بیان نمی شود. از این رو در قسمت سوم معرفی هایپر به بررسی مفصل دو پروژه هایپر لجر Sawtooth و هایپر لجر Fabric خواهیم پرداخت.

شایان ذکر است که این دو پروژه توسط شرکت ‌های بزرگ Intel و IBM ایجاد شده و دارای کد با منبع باز می ‌باشند. این شرکت‌ ها همچنان پروژه‌ های بلاک‌ چین خود را با وجود هایپر لجر پیش می‌ برند و از دیگران نیز دعوت به همکاری و مشارکت شده است.

همان طور که در قسمت های پیشین اشاره شد، دو پروژه Sawtooth و Fabric از اهمیت بسزایی برخوردار هستند که در این مطلب به آن  می پردازیم.

هایپر لجر Sawtooth

دریاچه Sawtooth مجموعه‌ ای از بلوک‌ های پیمانه ای Intel است. این مجموعه به زبان Python نوشته شده است و به منظور استفاده در بسیاری از زمینه‌ ها از اینترنت اشیاء گرفته تا موارد مالی، طراحی شده است. از ویژگی‌ های برجسته ی آن، پشتیبانی از برنامه ‌های کاربردی مجاز و غیر مجاز و استقرار و استفاده از الگوریتم توافق جدیدی به نام گواه اثبات زمان طی شده یا Proof of Elapsed Time می‌باشد.

گواه اثبات زمان (PoEt) از دستورالعمل ایمن و جدید  CPUکه بیشتر در پردازنده‌ های جدید مانند ساخته های Intel وجود دارد، استفاده می ‌کند. با وجود این دستورالعمل ‌ها، PoET  یک انتخاب تصادفی و امن از یک به ‌اصطلاح «سرپرست» را تضمین می ‌کند. این کار را می توان مانند استخراج بیت ‌کوین دانست که در آن استخراج ‌کنندگان برای دسترسی به نوشتن بلاک‌ چین با هم رقابت می‌ کنند. شایان ذکر است که برخلاف الگوریتم گواه بیت کوین، PoET به سخت ‌افزار تخصصی جهت استخراج نیاز ندارد.

برای تبدیل شدن به یک سرپرست، هر تایید کننده‌ (که معادل یک گره یا یک استخراج کننده است)، برای درخواست زمان انتظار (wait time) نیاز به استفاده از دستور العمل محفوظ و ایمن CPU دارد. تایید کننده‌ ای که کمترین زمان انتظار را دارا باشد، به عنوان سرپرست انتخاب می ‌شود. همانند هر استخراج ثمر بخش، الگوریتم PoET  مانند یک بلیط بخت آزمایی قیمتی عمل می‌ کند تا به نوشتن در بلاک ‌چین، دسترسی پیدا کند.

ویژگی های دریاچه Sawtooth

بر خلاف آن چه در رابطه با رمز ارز ها وجود دارد، در این الگوریتم هیچ پاداشی برای سرپرست وجود ندارد. آنچه انجام می ‌شود فقط بخشی از اجرای نرم ‌افزار است. بنا بر این هیچ رقابت اتلاف کننده ی انرژی مانند آنچه که در رمز ارز ها است، وجود نخواهد داشت. هر گره می ‌تواند به راحتی و بدون هیچ هزینه‌ ای از CPU خود برای شرکت در انتخاب سردسته، استفاده نماید. در واقع در اینجا استخراج بیت کوین، تنها یک قطعه نرم ‌افزار غیر تهاجمی‌ در دریاچه Sawtooth است.

نوآوری دیگرِ دریاچه Sawtooth، ساخت و انتشار تراکنش‌ هاست. یک کلاینت، تراکنش‌ ها را ایجاد و آن ها ‌را به تایید کننده‌ ها ارائه می کند. این کار در واقع، تراکنش ‌ها را درون گروهی قرار داده تا همگی با هم قابل اجرا باشند. این یک فرآیند مشابه، (اما نه یکسان) با زمانی است که استخراج‌ کنندگان رمز ارز ها، تراکنش‌ ها را در یک بلوک جمع می ‌کنند. با وجود روش دسته‌ بندی Sawtooth، مشکل تأیید صحت تراکنش‌ های وابسته، حل خواهد شد.

Sawtooth  تا کنون در چندین برنامه ی کاربردی آزمایش شده است. هم چنین در ضبط  فرآیند آماده شدن غذا های دریایی، از زمان خروج از اقیانوس تا رسیدن به میز غذا، با استفاده از سنسور های IoT، و پیگیری فرآیند مالکیت و فروش و دیگر پارامتر ها در سراسر زنجیره ی تامین از ماهی ‌گیر تا سوپر مارکت، مورد آزمایش قرار گرفته است. در این پروژه، خریدار می‌ تواند به پیشینه ی کامل و معتبری از کل زنجیره ی حیات غذای دریایی دسترسی داشته باشد. چنین مورد استفاده ‌ای از بلاک ‌چین در زنجیره ی تامین و تاریخچه ی محصول بسیار مورد بحث است.

Sawtooth هم چنین در تسهیل فرآیند انتقال اوراق قرضه مورد آزمایش قرار گرفته است. توسعه ‌دهندگان یک رابط  کاربری برای پیگیری و انتقال اوراق قرضه ایجاد نمودند که با استفاده از آن کاربران می ‌توانند کل مجموعه ی اوراق قرضه را در بلاک‌ چین مدیریت کنند. یکی دیگر از موارد استفاده Sawtooth  که در حال حاضر آزمایش شده است، دارایی ‌های دیجیتال می ‌باشد. توسعه دهندگان یک پلت فرم به منظور مدیریت مالکیت دارایی‌ های دیجیتال در بلاک چین Sawtooth ایجاد کردند که می ‌توانست دامنه ی وسیعی از دارایی‌ های دیجیتالی را مدیریت کند. نقطه ی ارتباط در نرم‌ افزار Sawtooth مانند بازار تجاری برای هر نوع دارایی‌ های دیجیتال است که در بلاک چین ساخته شده و در حال حاضر یک رابط کاربری گرافیکی برای کاربران دارد.

با وجود این که چنین آزمایشاتی در حال انجام است و Sawtooth‌ ها علاقه ی زیادی به صنعت دارند اما به نظر می ‌رسد که سهم آن کم تر از میزان مشارکت IBM در هایپر لجر است. 

هایپر لجر  Fabric

شاید جالب ‌ترین پروژه در هایپر لجر، پروژه ی Fabric در IBM  باشد. Fabric به جای یک بلاک چین ساده، مبنایی برای توسعه ی راه حل ‌های مبتنی بر بلاک چین با یک معماری پیمانه ای است. با  استفاده از Fabric، اجزای مختلف بلاک چین (مانند سرویس‌ های عضویت و یا نظرسنجی گروهی) می‌توانند Plug و Play شوند. در واقع پروژه ی Fabric ساختاری ارائه می ‌دهد تا شرکت ‌ها بتوانند شبکه‌ های بلاک چینی اختصاصی خود را با سرعتی بالا (بیش از ۱۰۰۰ تراکنش در ثانیه) در آن قرار دهند.

و اما Fabric چیست و چگونه کار می‌کند؟

این ساختار در محیط Go پیاده‌ سازی شده است و می ‌تواند بلاک چین ‌های کنسرسیومی ‌با امکان فعال‌ سازی انواع مجوز را ایجاد کند. Fabric به میزان قابل توجهی به یک سیستم قرارداد هوشمند به نام Chaincode متکی است که در آن هر یک از همتا های شبکه‌ ها در مخزن Docker اجرا می‌ شود.

Fabric به سرمایه‌ گذاران این امکان را می دهد تا قسمت هایی از بلاک چین را بسازند. شرکت‌ کنندگان می ‌بایست برای دریافت مجوز اتصال و صدور تراکنش‌ ها بر روی یک بلاک چین مبتنی بر Fabric، ثبت نام کنند. برای استفاده سودمند از منابع، Fabric گره‌ های کمتری در مقایسه با یک زنجیره ی عمومی ‌دارد و داده‌ ها را به صورت موازی محاسبه می ‌کند که این امر موجب برتری Fabric نسبت به بلاک چین ‌های عمومی شده است. معماری اصلی آن نیز از اطلاعات محرمانه پشتیبانی می‌ کند که این امر خود باعث ایجاد امنیت بیشتر اعضا در مقایسه با بلاک چین عمومی می گردد.

شاید بتوان گفت مهم ترین مساله، تفکیک میان «تایید کننده» (Endorser) و «گره‌ های توافق» (Consensus_nodes) باشد. اگر با رمز ارز هایی چون بیت کوین آشنایی داشته باشید، مفهوم تفکیک بین استخراج کننده‌ ها و گره‌ ها را درک خواهید کرد. تایید کننده‌ ها دارای وضع خاص خود (state) هستند و می‌ توانند تراکنش ‌ها و chaincode ها را ساخته، تأیید و انتشار دهند.

این در حالی است که گره‌ های توافق، تراکنش ‌های تایید شده ی قبلی را مرتب می ‌کنند. اگرچه این جدا سازی جزو مفاهیم بلاک چین اولیه که توسط ساتوشی ناکاموتو معرفی شد، نیست، اما یک واقعیت انکار ناپذیر در اکثر مباحث رمزنگاری است؛ Fabric یکی از اولین پروژه ‌هایی است که این تفکیک را به عنوان یک اصل طراحی استفاده می ‌کند. این مساله توانایی زیادی به Fabric می‌ دهد، به عنوان مثال، Fabric می ‌تواند تقسیم کار بهتری را اجرا کند و به این ترتیب هر همتایی در شبکه مجبور به انجام هر کاری نیست.

Fabric بدون داشتن هیچ ارز بومی، به کاربر اجازه می‌ دهد که دارایی‌ های سمت کلاینت را مشخص کرده و آن ها را با کامپوزر Fabric استفاده کند. ساختار قرارداد های هوشمند Chaincode Fabric، شبیه به اتریوم است؛ Chaincode منطق کسب ‌و ‌کار دارایی ‌ها را تعیین می‌ کند، قوانین خواندن و تغییر وضعیت که اصطلاحا حالت دارایی نامیده می ‌شود. Fabric هم مانند اتریوم، مجموعه ‌ای از خروجی‌ های خالی را نگهداری نمی‌ کند (درست مانند بیت کوین)، بلکه در واقع حالت بلاک چین که چیزی فراتر از داده‌ های انتقالی است را نگهداری می ‌کند.

برخلاف بلاک چین ‌های عمومی رمز ارز ها، Fabric به شرکت ‌کنندگان اجازه می‌ دهد که کانال مجزایی برای دارایی‌ های خود ساخته و از این طریق تراکنش‌ ها را از یک دفتر کل تفکیک کنند. با این روش،  chaincodeی که نیاز به خواندن و تغییر حالت یک دارایی دارد، تنها بر روی همتایان درگیر در این مورد کسب ‌و ‌کار به خصوص نصب می‌ شود. درست مانند برنامه‌ های چت، بلاک چین ‌های Fabric به کاربر اجازه می ‌دهند که در هر دو تعاملات خصوصی و غیرخصوصی، شرکت کنند.

Fabric، پرچم دار پروژه های توسعه بلاک چینی IBM

در ورای این مفهوم، IBM طرحی جایگزین برای بلاک چین ‌های عمومی‌ و بدون نیاز به مجوز را پیشنهاد می ‌کند. Fabric از یک ساختار کلید عمومی‌ برای صدور گواهی ‌نامه ‌های رمز نگاری شده برای سازمان ‌ها و کاربران استفاده می کند؛ بنا بر این امکان محدود سازی دسترسی به داده ‌ها و کانال‌ ها برای برخی عوامل (actors) وجود دارد.

به نظر می‌ رسد که قدرت Fabric در انعطاف‌ پذیری بالای آن در تعیین مجوز های دسترسی و امنیت بالا و در عین حال قابلیت بالای آن در تقسیم کار استفاده ‌کنندگان و مشارکت‌ کننده‌ های شبکه باشد.

Fabric برای IBM، پرچم دار پروژه‌های توسعه ی بلاک چینی است. IBM، Fabric را برای طیف وسیعی از پروژه ‌های خود و نیز برای همکاری با شرکای تجاری متعددی که دارد، استفاده می کند.

در ماه مارس سال۲۰۱۷، IBM بلاک چین خود را راه اندازی نمود، سرویسی که امکان ساخت سریع و میزبانی شبکه ‌هایی با امنیت بالا در کلود(IBM Cloud) IBM را برای توسعه ‌دهندگان فراهم می‌ کند. با این حرکت، IBM با مایکروسافت که بلاک چین ‌های یکپارچه‌ ی طولانی در پروژه Azure Cloud  خود دارد، در یک سطح قرار خواهد گرفت.

با این حال، در حالی که مایکروسافت فقط یک میزبان کلود برای بلاک چین‌ های خارجی متعدد است، IBM به شدت در حال ارتقاء ساختار بلاک چین خود (Fabric) در بسیاری از موارد کاربرد آن است. به عنوان مثال، در پایان ماه مارس، Natixis  و Trafigure با IBM همکاری کردند تا بلاک چینی مبتنی بر Fabric را به منظور تجارت مالی کالا در معاملات نفت خام ایالات متحده، به کار گیرند. تمامی مراحل اصلی در معامله‌ ی نفت خام بر روی بلاک چین، دیجیتالی شده است و این امر شفافیت، کارایی و امنیت را به طور گسترده‌ ای بهبود خواهد بخشید.

در ماه آوریل، IBM از چند پروژه‌ جدید بلاک چین بر اساس Fabric خبر داد:

این شرکت با Sichuan Heijia در راستای ساخت یک پلت فرم زنجیره ی تامین مبتنی بر بلاک چین در داروسازی همکاری خواهد کرد.

در همان ماه، IBM همکاری با گروه مالی Mizuho و بانک Mizuho ژاپن به منظور ایجاد یک پلت فرم مبتنی بر بلاک چین  برای یک تجارت مالی را آغاز نمود. هدف از چنین پروژه‌ هایی، تسهیل عملیات تجاری و بهبود کارایی زنجیره ی تامین است.

 

در پروژه ی دیگری که در آوریل ۲۰۱۷ منتشر شد، IBM و دانشگاه ملی سنگاپور به منظور توسعه ی یک پیمانه فناوری مالی جهت بهبود آموزش دانشجویی در این زمینه، همکاری خود را اعلام کردند. در نهایت در ماه مه ۲۰۱۷، IBM به عنوان شریک TenneT، Sonnen  و Vandebron به منظو توسعه یک بلاک چین برای مدیریت شبکه ی برق در هلند و آلمان، انتخاب شد.

ستون اصلی فناوری بلاک چین صنعتی و غیر پولی چیست؟

با وجود اطلاعات بسیاری که در خصوص پروژه‌ های  Sawtooth و Fabric وجود دارد، اما پروژه‌ های دیگر کمتر شناخته شده است؛ شاید به این دلیل که این پروژه‌ ها هنوز به اندازه ی کافی رشد پیدا نکرده و تکمیل نشده‌ اند که به مرحله ی انتشار و آزمایش برسند و بتوانند یک برنامه ی کاربردی واقعی به شمار آیند. همان طور که پیش تر گفتیم، پروژه‌ های شناخته شده ی Sawtooth  وFabric، به حدی جذاب بوده ‌اند که مورد پشتیبانی و حمایت شرکت‌ های بزرگ فناوری اطلاعات باشند. اگر هایپر لجر ها موفق به اتصال به این بلاک چین‌ ها باشند، امری جالب توجه خواهد بود. به عنوان مثال از طریق توسعه ی ابزار هایی که بتواند با همه ی ساختار های بلاک چین هایپر لجر به کار گرفته شود.

از آن جا که بیشتر پروژه ‌های دیگر بلاک چین بر رمز ارز ها و توکن ها تمرکز دارند، پروژه‌ های مرتبط با هایپر لجر پتانسیل بالایی برای ساخت ستون اصلی برنامه ‌های کاربردی بزرگ صنعتی و غیر پولی مبتنی بر فناوری بلاک چین دارند. با توجه به مفاهیم جذاب و پیشرو در ورای این فناوری، هایپر لجر شانس خوبی برای برنده شدن در این رقابت دارد.