فناوری بلاکچین این امکان را فراهم کرده است که شاخه‌های مختلف فعالیت‌های تجاری و بازارهای مالی، بتوانند سطح خدمات خود را ارتقا دهند. فراهم کردن بستری غیرمتمرکز، امن و ارزان، نه‌تنها باعث تسهیل خدمات مالی شده، بلکه توانسته نوآوری‌هایی نیز در این حوزه داشته باشد.
به عنوان نمونه استفاده بلاک‌چین‌ها زمینه را برای انتشار سهام (توکن) راحت‌تر کرده، این فرآیند با سرعت بیشتری انجام می‌شود، کیفیت و پویایی آن بیشتر است و با توجه به نیاز سرمایه‌گذار قابل تنظیم است. این نمونه و هزاران نمونه دیگر در کنار هم توانسته‌اند فضایی بهتر برای سرمایه‌گذاران و فعالین حوزه خدمات مالی فراهم کنند.
پیشنهاد مطالعه: اولین نقشه اکوسیستم بلاکچین و رمزارز ایران و کسب‌وکارهای فعال منتشر شد!
طی پنج سال گذشته سرعت رشد تکنولوژی‌های مرتبط با خدمات مالی رشد چشمگیری داشته و به همین نسبت تغییرات قابل‌توجهی را در این عرصه به‌وجود آورده است:
امنیت
بلاک‌چین‌ها با حذف ساختارهای سنتی واسط، می‌توانند میزان بروز خطا در فرآیند ارائه خدمات مالی را کاهش دهند. در یک چرخه بزرگ از واسط‌ها، شامل دستگاه‌ها، سازمان‌های متمرکز و نیروی انسانی پرشمار، احتمال بروز خطای ناخواسته یا حتی عمدی وجود دارد. اما شبکه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین از کدهای بسیار دقیقی شکل گرفته که با تلاش توسعه‌دهندگان آن، احتمال هک یا دخل و تصرف در فرآیند خدمات‌دهی را به صفر نزدیک کرده است. همین امر سطوح امنیت خدمات مالی را با تحولی عظیم مواجه کرده است که می‌تواند پایه‌های اقتصاد آینده را ترسیم کند.
شفافیت
بلاکچین به‌عنوان یک منبع اطلاعات مشترک و موثق عمل می‌کند. با توجه به ثبت تمام اقدامات انجام‌شده در شبکه و امکان دسترسی برای تمام افراد، سطح شفافیت خدمات مالی مبتنی بر بلاکچین به حداکثر ممکن خواهد رسید.
اعتماد
عدم امکان تغییر داده‌های ثبت‌شده، شرایط را برای اطمینان طرف‌های مختلف خدمات مالی فراهم می‌کند. هیچ تضمینی بهتر از عدم امکان تغییر تبادلات انجام‌شده و قراردادهای مورد پذیرش، نمی‌تواند اطمینان کاربران را جلب کند.
عملکرد
بلاک‌چین‌ها می‌توانند صدها تراکنش را در طول یک ثانیه پردازش کرده و اطلاعات آن را در بلاک‌ها ذخیره کنند. این نحوه عملکرد با سرعت اجرای درخواست‌ها در ساختارهای سنتی خدمات مالی، قابل مقایسه نیست. قطعا افزایش سرعت نشانه‌ای از عملکرد قدرتمندتر ساختارهای نوین است.
پیشنهاد مطالعه: معرفی سرمایه‌گذاران اکوسیستم بلاکچین ایران
فناوری بلاکچین چگونه بر ارائه خدمات مالی تاثیر می‌گذارد؟
بر مبنای موسسه تحقیقاتی ژوپیتر (Jupiter Research) با استفادۀ گسترده از مزایای فناوری بلاکچین در انجام تراکنش‌های برون مرزی، بانک‌ها می‌توانند تا پایان سال ۲۰۳۰، مبلغی در حدود ۲۷میلیارد دلار در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کرده و کارمزد خدمات را تا ۱۱درصد کاهش دهند. از طرفی شبکه‌های بزرگ مبتنی بر بلاکچین مثل اتریوم، پیش‌بینی کردند که با سپردن مدیریت خدمات مالی بانک‌ها به فناوری بلاکچین، هزینه‌ها تا ۱۰ برابر کاهش می‌یابد و میلیاردها دلار صرفه‌جویی خواهد شد.
طی دو دهه اخیر دیجیتالی شدن صنایع مرتبط با پول و خدمات مالی، تصویر کلی ما را از اقتصاد و مبادلات مالی تغییر داده است. ظهور رمز ارزها و رونق بازار آنها نیز در گسترش هرچه بیشتر آن موثر بوده است. پول‌های دیجیتال، قراردادهای هوشمند و سیستم‌های غیرمتمرکزِ قابل برنامه‌ریزی، توانسته‌اند ارتباط عمیق و موثری میان محصولات، خدمات و بازار سرمایه ایجاد کنند. در جهان جدید لمس کردن صفحه گوشی می‌تواند سرمایه‌ای را جابه‌جا کند و این تصویر تفاوتی مهم با ساختار خدمات مالی در جهان سنتی دارد. می‌توان مزایای ابزارهای دیجیتالی به‌کاررفته در صنعت خدمات مالی را به‌شکل زیر طبقه‌بندی کرد:
اصالت سنجی: ابزارهای دیجیتال می‌توانند تمام سوابق مرتبط با یک تراکنش را در کسری از ثانیه بررسی کرده و نتیجه را ارائه دهند. گسترش سیستم‌های یکپارچه اطلاعات توانسته سرعت و دقت ارزیابی را افزایش دهد.
قابلیت برنامه‌ریزی: در حال حاضر ابزارهای دیجیتال و به‌طور ویژه بلاک‌چین‌ها این امکان را دراختیار توسعه‌دهندگان قرار دادند که تمام شرایط و قوانین لازم را در خود سرمایه بگنجانند. امروزه می‌توان شرایط احراز هویت مبادله، قوانین مبادله سهام، سود اعضا و شیوه مدیریت کل پروژه را از پیش در ساختار سرمایه تعریف کرد. ادغام سرمایه و قوانین مسلط بر آن یک گام بزرگ و روبه‌جلو در تحقق تمام‌وکمال قانونمندی و افزایش کیفیت خدمات است.
ساده‌سازی فرآیند: بلاک‌چین‌ها می‌توانند روند اجرا و نظارت بر کارها را ساده کرده و سرعت ببخشند. فرآیند گزارش‌گیری، ثبت امور و حسابرسی؛ می‌تواند به سادگی از طریق ابزارهای نوین دیجیتال صورت گیرد. در این ساختارهای نوین، علاوه بر افزایش دقت، با حذف حلقه‌های واسط سرعت انجام شدن کارها نیز افزایش می‌یابد. بنابراین با ورود بلاک‌چین‌ها به حوزه خدمات مالی دستاوردهای بیشتر با کیفیتی بالاتر محقق خواهد شد.
منافع اقتصادی: با توجه به مزایای مدیریت بر مبنای بلاکچین، کاهش هزینه‌ها یکی از مهم‌ترین نتایج ساختارهای نوین خدمات مالی است. بلاک‌چین‌ها با حذف حلقه‌های واسط و متعدد، هزینه‌های اجرای فرایند را به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌دهند.
انعطاف‌پذیری: ابزارهای مالی طراحی‌شده بر مبنای بلاکچین، قابلیت انطباق بیشتری نسبت به سیستم‌های سنتی دارند. به عنوان نمونه روند انتشار اوراق بهادار یا سهام با استفاده از بلاک‌چین‌ها بسیار ساده‌تر است. از طرفی شرایط اختصاصی هر یک از این سرمایه‌های دیجیتال، با توجه به نیاز سرمایه‌گذاران قابل‌تغییر است. به همین خاطر ابزارهای مالی مبتنی بر بلاکچین، انعطاف‌پذیری بیشتری را نسبت به خدمات مالی سنتی ایجاد خواهند کرد.
محصولات و بازارهای جدید: علاوه بر بهبود کیفیت ارائه خدمات مالی در ساختارهای سنتی، بلاک‌چین‌ها توانسته‌اند محصولات و بازارهای جدیدی نیز ایجاد کنند. در سال‌های اخیر شاهد گسترش هرچه بیشتر بازار رمز ارزها و امکان تبادل سرمایه از مسیرهای امن و سریع و ارزان بوده‌ایم. علاوه بر این حوزه مالکیت‌های خصوصی و در پی آن، صنعت بازی‌ها و آثار هنری نیز دگرگون شده است. همه این تغییرات حاصل محصولات نوینی است که بلاک‌چین‌ها به بازار جهان اضافه کرده‌اند.
پیشنهاد مطالعه: چارچوب عملی برای راه‌اندازی کسب‌وکار روی بلاکچین!
حوزه‌های تاثیرگذاری بلاکچین در تکامل خدمات مالی
همانطور که به اختصار اشاره شد، ویژگی‌ها و قابلیت‌های فناوری بلاکچین، تغییرات متعددی را در اقتصاد جهان و به‌طور ویژه حوزه خدمات مالی، ایجاد کرده است. در ادامه سعی کرده‌ایم این تاثیرات و تغییرات حاصل از آن را طبقه‌بندی کرده و روند تغییرات خدمات مالی آینده را بیشتر واکاوی کنیم.
فناوری بلاکچین چگونه بر بازارهای سرمایه تاثیر می‌گذارد؟
در ساختارهای سنتی، ورود به بازار سرمایه و جذب سرمایه‌گذار از مسیر طولانی و پیچیده قوانین سختگیرانه می‌گذشت. علاوه بر این، دوام آوردن در مقابل سیاست‌های متغیر پولی-مالی و نرخ بهره، برای یک شرکت نوپا کار بسیار دشواری بوده و هست. اما در ساختارهای نوین دیجیتال، نه‌تنها شرکت‌ها و کارآفرینان، بلکه تمام استارت‌‌آپ‌ها، مستقل از روش کاری و اهداف متنوع خود، می‌توانند در زمان کوتاهی وارد بازار سرمایه‌های دیجیتال شده و سهام مرتبط با پروژه خود را منتشر کنند. بر همین مبنا می‌توان مزایای بلاکچین در فراهم آوردن بستری مناسب برای رشد پروژه‌های اقتصادی جدید را تحت عناوین زیر توضیح داد:
- حذف نقاط ضعف احتمالی به واسطه مدیریت غیرمتمرکز
- تسهیل در روند اجرای مبادلات از طریق ساده‌سازی فرآیند، کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت اجرا
- دیجیتالی کردن مراحل نظارت و اجرای کار، ریسک سواستفاده و تقلب را کاهش می‌دهد، احتمال بروز خطاهای انسانی را حذف کرده و وضعیت ایمن‌تری را فراهم می‌کند.
- دیجیتالی شدن سرمایه‌ها بر مبنای فناوری بلاکچین، قابلیت برنامه‌ریزی و مدیریت آنها را کاملا متحول کرده است. مدیریت سرمایه در این ساختار نوین بسیار ساده‌تر است. از طرفی ثبت اطلاعات تمام تراکنش‌ها، اطلاعات دقیقی راجع به وضعیت بازار دراختیار کاربران قرار می‌دهد که پیش از این امکان‌پذیر نبود.
فناوری بلاکچین چگونه بر سیستم‌های مدیریت سرمایه تاثیر می‌گذارد؟
در حال حاضر شرکت‌های متنوعی وجود دارند که می‌توان با سرمایه‌گذاری در آنها کسب سود کرد؛ کمپانی‌های خصوصی، سازندگان و معامله‌گران املاک، صندوق‌های ارائه خدمات پولی و غیره. اما یکی از مسائل کلیدی در این شرکت‌ها بحث کنترل ریسک، انطباق با قوانین جدید و به‌طور کلی مدیریت سرمایه است. بلاک‌چین‌ها نیز می‌توانند امکانات زیر را در راستای بهبود کیفیت مدیریت سرمایه‌ها به کاربران ارائه دهند:
- راه‌اندازی و مدیریت یک صندوق ارائه خدمات مالی به شکل خودکار
- ارتباط موثر و دقیق سهام‌داران در راستای مدیریت سرمایه‌ها و انتخاب مسیر پیش رو به واسطه فرآیندهای دیجیتالی طراحی‌شده بر مبنای بلاکچین
- امکان حفظ حریم خصوصی مرتبط با اطلاعات تراکنش‌ها و قابلیت ایجاد دسترسی محدود
- تمام شرایط مرتبط به حقوق سهام‌داران از پیش در برنامه‌ریزی سرمایه لحاظ شده و می‌توان از طریق فرآیند دیجیتالی رای‌گیری تغییرات لازم را در آن به‌وجود آورد. در این روش حقوق سهام‌داران به هیچ عنوان ضایع نخواهد شد و امکان سواستفاده و دخل و تصرف در قوانین به صفر می‌رسد.
- امکان در نظر گرفتن جوایز تشویقی و جریمه‌های مالی در راستای افزایش مشارکت اعضا و جلوگیری از اعمال مفسدانه
- افزایش تسلط سهام‌داران بر امور جاری و تغییرات پیش رو به واسطه شفافیت در ثبت اطلاعات
فناوری بلاکچین چگونه بر سیستم‌های پرداخت جهانی تاثیر می‌گذارد؟
در حال حاضر تبادلات مالی برون‌مرزی از طریق حلقه‌های واسط متعددی است که هزینه‌های قابل‌توجهی نیز به همراه داد. این حلقه‌های واسط برای تایید اصالت درخواست‌ها و انتقال پول به ۲ تا ۷ روز زمان نیاز دارند و اگر بخواهید به‌عنوان نمونه ۲۰۰ دلار را به کشور دیگری منتقل کنید، باید بیش از ۶درصد کارمزد پرداخت کنید. هزینه‌های سالانه این تبادلات مالی رقمی بالغ بر ده‌ها میلیارد دلار را به تاجران و معامله‌گران تحمیل می‌کند. با استفاده از بلاکچین برای انجام فرآیند تبادل مالی، این هزینه‌ها تا ۱۰ برابر کاهش یافته و زمان موردنیاز برای انجام تراکنش به‌شدت کاهش می‌یابد. به‌طورکلی استفاده از فناوری بلاکچین در ساختار سیستم‌های پرداخت به ما اجازه می‌دهد که:
- سرعت امنیت تبادلات خرد را ارتقا دهیم.
- سرعت و امنیت تبادلات کلان و قراردادهای اوراق بهادار را افزایش دهیم.
- سرعت و امنیت مبادلات برون مرزی را متحول کرده و هزینه و زمان آن را کاهش دهیم.
- تسویه‌حساب‌های میان بانک‌های مرکزی و دیگر بانک‌های مستقل را به‌صورت آنی انجام دهیم.
- فرآیند احراز هویت (KYC/AML) را با دسترسی به سوابق تاریخی حساب‌ها سرعت بخشیم و ریسک سواستفاده و خطای انسانی را کاهش دهیم.
- تنوع سرمایه‌های مبادله‌شده را افزایش دهیم.
پیشنهاد مطالعه: کاربرد بلاکچین در سیستم‌های پرداخت
فناوری بلاکچین چگونه بر سیستم‌های بانکداری و وام‌دهی تاثیر می‌گذارد؟
فعالیت بانک‌ها علاوه بر خدمات پرداخت، شامل خدمات مرتبط با ارائه سرمایه تحت عنوان وام نیز می‌شود. در ساختار بانکداری سنتی، معمولا محاسبه امتیاز حساب، تخمین توان وام‌دهی و بررسی تضامین درخواست کننده، یک تا دو ماه زمان می‌برد؛ درصورتی‌که با استفاده از فناوری بلاکچین در فرآیند مذکور، زمان موردنیاز به‌شکل چشمگیری کاهش یافته و دقت در عملکرد سیستم افزایش می‌یابد. استفاده از فناوری بلاکچین در سیستم وام‌دهی بانک‌ها امکانات زیر را دراختیار کاربران قرار می‌دهد:
- فرآیند احراز هویت و تایید اعتبار حساب به‌شکل آنی انجام شده و احتمال خطا یا دخل و تصرف در مدارک به صفر می‌رسد.
- فرآیند محاسبه امتیاز حساب و توان وام‌دهی بانک با متصل شدن شبکه بلاکچین به شبکه یکپارچه اطلاعات به شکل دقیق صورت می‌‌گیرد و زمان موردنیاز برای آن کاهش می‌یابد.
- روند پرداخت وام و محاسبه بهره و جریمه آن، به‌شکل خودکار توسط بلاکچین انجام شده و کاربران می‌توانند به‌شکل مستقیم با مدیریت مبتنی بر بلاکچین در ارتباط باشند.
- ورود بلاکچین به فرآیند وام‌دهی می‌تواند تنوع وثیقه‌ها را افزایش داده و از سرمایه‌های دیجیتال در راستای تضمین موردنیاز استفاده کرد. این امر به کاربر اجازه خواهد داد که از افت ارزش سرمایه‌های خود در مدت بازپرداخت وام جلوگیری کند.
پیشنهاد مطالعه: کاربرد بلاکچین در بانکداری + مثال‌هایی از به‌کارگیری بلاکچین در بانک‌ها
فناوری بلاکچین چگونه بر ساختار بیمه‌ها تاثیر می‌گذارد؟
بیمه‌ها در میان شاخه‌های گوناگون خدمات مالی، جزو بخش‌های حساس محسوب می‌شوند. احتمال اشتباه یا تقلب در ساختار بیمه‌ها از هر دو طرف بسیار بالا است؛ از افراد سودجویی که برای دریافت پول از بیمه‌ها در ادعای خسارت دخل و تصرف می‌کنند، تا خود شرکت‌های بیمه‌ای که تلاش می‌کنند خسارت واردشده را تقلیل دهند. از طرفی زمان موردنیاز از ادعای خسارت تا پرداخت آن بسیار طولانی است. ورود بلاکچین به حوزه خدمات بیمه‌ای می‌تواند این مسائل را تا حد زیادی برطرف کند:
- بلاک‌چین‌ها می‌توانند فرآیند احراز هویت، ادعای خسارت و سوابق فرد بیمه‌شده را با سرعت و دقت بیشتری بررسی کنند.
- قراردادهای هوشمند می‌توانند به‌شکلی طراحی شوند که خسارت واردشده را به‌طور خودکار محاسبه کرده و احتمال خطا یا دخل و تصرف در مبالغ را به صفر برسانند.
- مبلغ ماهیانه بیمه می‌تواند با اتصال بلاکچین به حساب‌های رمز ارزی به‌شکل خودکار تسویه شود و در هزینه‌ها و نیروی انسانی صرفه‌جویی کند.
پیشنهاد مطالعه: کاربرد بلاکچین در صنعت بیمه + معرفی شرکت‌های فعال
جمع‌بندی
به‌طور کلی فناوری بلاکچین تمام حوزه‌های مرتبط با خدمات مالی را تحت‌تاثیر قرار داده است. مزایای شبکه بلاکچین باعث شده تا زمینه‌ای برای ارتقای کیفیت خدمات در تمامی حوزه‌ها فراهم شود. در این مقاله سعی کردیم با توضیح برتری شبکه بلاکچین نسبت به ابزارهای سنتی به‌کار گرفته‌شده در ساختار خدمات مالی، قابلیت‌های صنعت بلاکچین را در هر یک از حوزه‌های خدمات مالی بررسی کنیم.
می‌توان گفت که مزیت اساسی بلاکچین که در هر حوزه‌ای به شکلی متفاوت بروز پیدا می‌کند، در غیرمتمرکز بودن، افزایش سرعت و امنیت و کاهش هزینه‌ها نهفته است. این ساختار نوین می‌تواند در آینده‌ای نزدیک جایگزین سیستم‌های پرهزینه و زمان‌بر سنتی شود.
