معرفی تکنولوژی‌های دنیای متاورس

ایدهٔ دنیای متاورس (Metaverse) نخستین‌ بار توسط نویسنده‌ای به‌نام نیل استفنسون (Neal Stephenson) در سال ۱۹۹۲ مطرح شد. وی در کتاب علمی-تخیلی خود باعنوان «Snow Crash» دنیایی آنلاین را ترسیم کرد که افراد در آن می‌توانستند به‌ کمک آواتارهای دیجیتالی از دنیای واقعی فرار کرده و به‌ گشت‌وگذار در یک قلمروی مجازی مشغول شوند. پس از گذشت نزدیک به دو دهه، شرکت‌های برتر فناوری اقدام به‌ ساخت نسخه‌ی شخصی خود از یک متاورس آینده‌نگرانه کردند. حال شاید بپرسید متاورس چیست و رویکرد غول‌های فناوری در قبال آن چگونه است؟ در این مقاله قصد دارید تکنولوژی‌های پشت متاورس و شرکت‌های توسعه‌دهندهٔ آن را معرفی کنیم.

متاورس به زبان ساده

متاورس را در‌ ساده‌ترین حالت می‌توان دنیایی مفهومی، سه‌بعدی و آنلاین دانست که دارای زمین و اشیای مجازی است. دنیایی را متصور شوید که در آن قادر به دورکاری یا کار ریموت بوده و امکان بازدید از موزه‌ها و جدیدترین آثار هنری را داشته باشید. در چنین دنیایی حتی می‌توانید درحالی‌که بر مبل راحتی خود نشسته‌اید در کنسرت گروه راک موردعلاقه‌ی خود حضور یابید.

پروژه‌هایی ازقبیل سندباکس (The Sandbox)، اَکسی اینفینیتی (Axie Infinity) و دیسنترالند (Decentraland) تلاش کرده‌اند تا برخی از جنبه‌های دنیای واقعی را در فضای آنلاین متاورس بگنجانند. علی‌رغم پیشرفت‌های صورت‌گرفته، دنیای متاورس همچنان در مراحل اولیه‌ی توسعه‌ی خود به‌سر می‌برد. هنوز کسی نمی‌داند که آیا قرار است یک دنیای فراگیر و بزرگ متاورس وجود داشته باشد، یا متاورس‌های متعددی که کاربران قادر به بازدید آن‌ها باشند.

پیشنهاد مطالعه: سندباکس چیست؟ (Sandbox) آموزش کسب درآمد از بازی سندباکس

مفهوم متاورس پیوسته درحال توسعه است و انتظار می‌رود که دامنه‌ی آن بسیار فراگیرتر از پلتفرم‌های اجتماعی و بازی‌های ویدئویی باشد. برخی از ظرفیت‌های بالقوه‌ی متاورس را می‌توان دورکاری، مدیریت غیرمتمرکز و سیستم هویت دیجیتالی دانست. این پدیده حتی قادر است تا با بهره‌مندی از لوازم جانبی واقعیت مجازی (هدست و عینک‌ها) به قابلیت‌های چندبعدی بیشتری دست یابد؛ درنتیجه کاربران می‌توانند با جابه‌جایی فیزیکی در دنیای متاورس محیط‌های سه‌بعدی را به‌ آسانی کشف و تجربه کنند.

تازه‌ترین تحولات دنیای متاورس

متاورس پس از تغییر نام فیسبوک به Meta در اکتبر ۲۰۲۲ به محبوبیت بالایی دست یافت. فیسبوک برای تقویت برند جدید خود منابع مالی گسترده‌ای، حداقل ۱۰میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱، را در یک بخش جدید موسوم به «Reality Labs» تزریق و سرمایه‌گذاری کرد. زاکربرگ، مدیرعامل فیسبوک، معتقد است ازآنجایی‌که محتوای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری متاورس (گجت‌های AR و VR) در‌آینده‌ی نزدیک مانند تلفن‌های هوشمند فراگیر خواهند شد، طراحی و توسعه‌ی آن‌ها باید در دستورکار شرکتش قرار گیرد.

شاید برایتان عجیب باشد اگر بدانید فراگیری بیماری کووید-۱۹ و سویه‌های مختلف آن موجب اشتیاق توسعه‌ی متاورس شده است. با قرنطینه و خانه‌نشینی مردم، تقاضای بیشتری برای روش‌های جدید تعاملی با افراد به‌شکل ریموت و از راه‌دور صورت گرفته و فضاهای کاری سه‌بعدی مجازی‌ای که به تیم‌های کاری اجازه‌ی ملاقات و همکاری بدهد، با استقبال بالایی روبه‌رو شده‌اند. یکی از این محیط‌های کاری، Microsoft Mesh است که در نوامبر ۲۰۲۱ فعالیت خود را رسما آغاز کرد و دارای یک فضای غنی برای ارتباط کاربران و برگزاری جلسات است.

پیشنهاد مطالعه: آینده متاورس چه خواهد بود؟ ۱۰ پروژهٔ هیجان‌انگیز متاورس در سال ۲۰۲۲

پدیده‌ی متاورس ازسوی برخی از بازی‌های ویدئویی نیز پذیرفته شده است. شاید Pokémon Go را بتوان نخستین بازی موبایلی مبتنی بر واقعیت افزوده دانست که از این مفهوم بهره‌ برد و به بازیکنان امکان شکار سایر دشمنان بازی را با پیمایش تلفن‌های هوشمند خود در دنیای واقعی می‌داد. Fortnite یکی دیگر از بازی‌های موبایلی پرطرفدار است که از محصولات، برندهای گوناگون، کنسرت‌ها و رویدادهای مختلفی در جهان مجازی خود میزبانی نمود.

علاوه‌بر پلتفرم‌های اجتماعی و بازی‌های ویدئویی، شرکت‌های بزرگ فناوری همچون غول سازنده‌ی پردازنده‌های گرافیکی انویدیا (Nvidia) نیز فرصت‌های بدیعی در این جهان‌های مجازی فراهم ساخته‌اند. پلتفرم منبع باز Nvidia Omniverse به‌گونه‌ای طراحی شده است که امکان تعامل مجازی را بین مهندسین، طراحان و سازندگان تسهیل کند. این پلتفرم نوین درحال‌حاضر به‌وسیله‌ی شرکت‌ها و صنایع مختلفی مورد استفاده قرار گرفته؛ برای نمونه گروه خودروسازی معتبر آلمانی BMW از آن برای کاهش زمان تولید، افزایش کیفیت محصولات و هوشمندسازی خط‌ تولید بهره می‌برد.

فناوری‌های مهم در توسعه‌ی دنیای متاورس

شرکت‌های حاضر در فضای رمزنگاری برای فراگیری هرچه بیشتر تجربه‌ی کاربری متاورس از فناوری‌های گوناگونی ازقبیل بلاک‌چین، واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR)، بازسازی‌های سه‌بعدی، هوش مصنوعی (AI) و اینترنت اشیا (IoT) استفاده می‌کنند. در ادامه به معرفی این فناوری‌ها می‌پردازیم.

بلاک‌چین و رمز ارزها

فناوری بلاک‌چین عرضه‌کننده‌ی راهکارهای غیرمتمرکز و شفاف برای اثبات مالکیت دیجیتال، جمع‌آوری دیجیتال، انتقال ارزش، حاکمیت، دسترسی و تعامل چندجانبه است. رمز ارزها نیز به کاربران امکان انتقال ارزش را درحین فعالیت در بسترهای سه‌بعدی دنیای دیجیتال خواهند داد.

برای مثال از رمز ارزها می‌توان برای خرید زمین مجازی در دیسنترالند (Decentraland) بهره برد. کاربرانی که از این دنیای مجازی استفاده می‌کنند با توکن بومی آن یعنی مانا (MANA) قادر به‌ خرید قطعه زمین‌هایی درقالب توکن‌های غیرقابل‌تعویض (NFT) و به متراژ ۱۶×۱۶ متر خواهند بود. پشتیبانی فناوری بلاک‌چین از دیسنترالند، مالکیت این زمین‌های مجازی را ثبت و ایمن می‌سازد.

رمز ارزها در آینده می‌توانند افراد را برای استفاده‌ی کاربردی‌تر از متاورس تشویق کنند. با حضور هرچه بیشتر دفاتر مجازیِ شرکت‌ها در پلتفرم‌های مجازی برای بهبود شرایط دورکاری، حتی می‌توان انتظار فرصت‌های شغلی مرتبط با متاورس‌های گوناگون را درآینده‌ای نزدیک داشت.

پیشنهاد مطالعه: آموزش خرید زمین در دسنترالند (گام‌ به‌ گام + عکس)

واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR)

واقعیت افزوده (Augmented Reality) و واقعیت مجازی (Virtual Reality) دو فناوری نوینی هستند که به کاربران برای داشتن یک تجربه‌ی سه‌بعدی غنی کمک شایانی می‌کنند و به‌نوعی دروازه‌ی ورود به جهان‌های مجازی هستند. اما شاید برایتان این پرسش مطرح شود که تفاوت AR و VR در چیست؟

در «واقعیت افزوده» از عناصر بصری و شخصیت‌های دیجیتال برای دگرگونی و تغییر دنیای واقعی استفاده می‌شود. دسترسی به‌ این فناوری از واقعیت مجازی راحت‌تر بوده و به‌ آسانی به‌کمک تلفن‌های هوشمند و هر گجتی که دارای دوربین باشد میسر خواهد بود. همانند بازی موبایلی Pokémon GO، کاربران بااستفاده از اپلیکیشن‌های AR قادرند محیط پیرامون خود را با جلوه‌های بصری تعاملی-دیجیتالی مشاهده کنند. در بازی فوق بازیکنان با اجرای برنامه‌ی دوربین در تلفن‌های هوشمند خود می‌توانستند هیولاها و شخصیت‌های Pokémons را در دنیای واقعی و محل زندگی خود ببینند.

اما عملکرد واقعیت مجازی (VR) متفاوت است و مانند متاورس به‌کمک فناوری رایانه‌ای شروع به طراحی و ایجاد محیط‌های کاملا مجازی می‌کند. این محیط مجازی ازطریق هدست‌ها، دستکش‌‌ها و انواع حسگرهای واقعیت مجازی قابل مشاهده و گشت‌وگذار است.

فناوری‌های واقعیت افزوده و مجازی را می‌توان دونمونه از نخستین مراحل توسعه‌ی متاورس‌ها دانست. در فضای واقعیت مجازی، دنیایی با محتوای بصری و داستانی تولید می‌شود که با پیشرفت تدریجی‌‌ و بهره‌مندی از سخت‌افزارهای VR این مقوله به تجارب گسترده و شبیه‌سازی‌های فیزیکی نیز بسط خواهد یافت. این پدیده کاربران را قادر به تماس و مکالمه با سایر افراد در سایر نقاط دنیا خواهد کرد. با درنظرداشتن حجم بالای شور و هیجانی که دنیای متاورس را احاطه کرده است، می‌توان انتظار داشت در آینده‌ی نزدیک شرکت‌های بزرگ و بیشتری برای توسعه‌ی این فضای مجازی اقدام به سرمایه‌گذاری در تجهیزات AR و VR کنند.

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence)

هوش مصنوعی که به‌ اختصار آن را (AI) می‌نامند، طی سال‌های اخیر به‌طور گسترده‌‌ای با زندگی روزانه‌ی ما ادغام شده است، به‌طوری‌که ردپای آن را در برنامه‌ریزی پیشبردی اقتصادی، محاسبات سریع‌تر، سامانه‌های تشخیصی چهره، فرایندهای تصمیم‌گیری و زمینه‌‌هایی دیگر مشهود است. از این‌رو متخصصان علم هوش مصنوعی درحال مطالعه‌ی روش‌های ممکن برای کاربرد این فناوری در طراحی هرچه بهتر متاورس‌ها هستند.

هوش مصنوعی توانایی این را دارد تا حجم بالایی از داده‌ها را با سرعت سرسام‌آوری پردازش کند. الگوریتم‌های این فناوری با بهره‌مندی از روش‌های یادگیری ماشینی قادرند تا از الگوهای تکرارشونده یاد گرفته و با استناد بر داده‌های تاریخی، خروجی‌ها و پیش‌بینی‌های منحصربه‌فردی ارائه دهند.

پیشنهاد مطالعه: خبرنامه متاورس (۲) – مدل‌های درآمدی مبتنی بر متاورس

در یک دنیای متاورسی می‌توان در شخصیت غیرقابل‌بازی (NPC) در شرایط مختلفی استفاده نمود. این نوع شخصیت‌ها که در اغلب بازی‌ها وجود دارند، بخشی از جهان طراحی‌شده‌ی بازی بوده که به اعمال آواتارهای بازیکنان واکنش و پاسخی متقابل ارائه‌ می‌دهند. این NPCها هنگامی که به فناوری پردازشی هوش مصنوعی مجهز شوند، به‌راحتی قادرند تا در هر نقطه از محیط بازی‌های سه‌بعدی با کاربران مکالمات واقعی برقرار نموده و یا کارهای ‌خاصی انجام دهند. NPCهای دارای هوش مصنوعی برخلاف بازیکنان اصلی قادرند تا به‌طور خودمختار رفتار کرده و با میلیون‌ها بازیکن دیگر تعامل همزمانی داشته باشند. این نوع شخصیت‌های غیرقابل‌بازی توانایی صحبت به چندین زبان گوناگون را نیز دارند.

کاربرد جالب دیگرِ هوش مصنوعی، استفاده از آن در طراحی و ساخت آواتارهای متاورس است. موتور‌های هوش مصنوعی به قابلیت‌های ویژه‌ای مجهزند که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با تحلیل تصاویر دوبعدی یا داده‌های به‌دست‌آمده از اسکنرهای سه‌بعدی، آواتارهایی بسیار واقعی و دقیق را توسعه دهند. برای پویانمایی بیشتر فرآیند آواتارسازی، فناوری هوش مصنوعی توانایی ساخت حالات مختلف چهره، مدل‌های مو، پوشاک و سایر ویژگی‌ها را برای ارتقای شخصیت‌های موجود در متاورس دارد.

بازسازی سه‌بعدی

بازسازی سه‌بعدی یا «۳D reconstruction» با آنکه فناوری نوینی نیست، اما استفاده از آن درطول دوران همه‌گیری کرونا با استقبال روبه‌رو بوده است. عمده کاربرد آن در دوسال اخیر در حوزه‌ی املاک و مستغلات رخ داده که قرنطینه‌ی خانگی مانع از بازدید حضوری خریداران و مشتریان از منازل موردنظر شده است. ازاین‌رو برخی از فعالان این حوزه با اتخاذ فناوری بازسازی سه‌بعدی، به ایجاد تورهای مجازی پرداخته‌اند. در این تورها که شباهت بسیار زیادی به سایر جهان‌های شناخته‌شده‌ی متاورس دارند، خریداران امکان بازدید از املاک موجود در مناطق مختلف را داشته و درصورت پسند، آن را بدون خروج از منزل می‌توانند خریداری کنند.

از چالش‌های بزرگ هر جهان متاورسی، شبیه‌سازی هرچه بیشتر یک محیط دیجیتالی براساس دنیای واقعی ما است. این جایی است که بازسازی سه‌بعدی بسیار مفید واقع شده و مناظر بسیار واقع‌گرایانه و طبیعی خلق می‌نماید. ما می‌توانیم با استفاده از دوربین‌های ویژه‌ی سه‌بعدی، دنیای خود را به‌صورت مدل‌های بسیار دقیق دیجیتالی که شامل ساختمان‌ها، مکان‌های فیزیکی و اشیای گوناگونی است، تبدیل و در پلتفرم‌های آنلاین بارگذاری کنیم. این داده‌های سه‌بعدی و عکس‌های K HD4 در مرحله‌ی بعدی به کامپیوترها منتقل شده تا برای ایجاد یک نسخه‌ از دنیای متاورسی پردازش شوند. به چنین مدل‌هایی که شباهت زیادی با همتای دنیای فیزیکی خود دارند، دوقلوهای دیجیتالی می‌گویند.

پیشنهاد مطالعه: آموزش خرید زمین در متاورس | چگونه در متاورس زمین بخریم؟

اینترنت اشیا (IoT)

اصطلاح «اینترنت اشیا» (Internet of things) مفهومی‌ست که نخستین بار در سال ۱۹۹۹ به جهان معرفی شد. به‌ بیان ساده اینترنت اشیا را باید سیستمی دانست که می‌تواند با فراگیری تمام اشیای موجود در دنیای فیزیکی، آن‌ها را به‌کمک حسگرها و سخت‌افزارهای ویژه به اینترنت متصل سازد. پس از آنکه این اشیا به اینترنت متصل شوند، حسگرها و هویت‌سنج‌های منحصربه‌فردی قادر خواهند بود تا اطلاعات لازم را به‌طور خودکار ارسال و دریافت نمایند. برخی از کاربردهای فعلی اینترنت اشیا (IoT) را می‌توان ارتباط با ترموستات‌ها یا دستگاه‌های تنظیم حرارت، بلندگوهای حساس به صدا، تجهیزات پزشکی و ارتباط طیف وسیعی از داده‌های دیگر دانست.

از اینترنت اشیا برای جمع‌آوری داده‌ها از دنیای فیزیکی و انتقال آن‌ها به دنیای متاورس استفاده می‌شود تا دقت تصویرسازی‌های دیجیتال را به واقعیت نزدیک‌تر نماید. برای نمونه از داده‌های IoT می‌توان در تغییر عملکرد برخی از اشیای موجود در متاورس براساس وضعیت فعلی آب‌وهوایی استفاده کرد.

پذیرش و استفاده از این فناوری، امکان اتصال یکپارچه‌‌ی دنیاهای سه‌بعدی به گستره‌ی وسیعی از دستگاه‌های موجود در زندگی واقعی و نیز شبیه‌سازی همزمان دنیای فیزیکی در جهان‌های مبتنی بر متاورس را فراهم می‌کند. اینترنت اشیا برای بهینه‌سازی هرچه بیشتر محیط‌های متاورسی حتی قادر به استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای مدیریت داده‌های جمع‌آوری‌شده است.

چالش‌های موجود در جهان‌های متاورسی

متاورس بسیار نوپا بوده و همچنان در مراحل نخستین توسعه‌ی خود به‌سر می‌برد. این پدیده درحال‌حاضر با چالش‌هایی ازقبیل احراز هویت و امنیت حریم شخصی روبرو است؛ در دنیای فیزیکی شناسایی هویت واقعی افراد کار دشواری نیست، اما با مهاجرت افراد در جهان‌های مجازی و استفاده از آواتارها به‌سختی می‌توان به شخصیت واقعی افراد پی برد. برای روشن‌تر شدن این موضوع تصور کنید افراد مجرم و یا حتی بات‌های نرم‌افزاری وارد این فضا شده و خود را به‌جای فرد دیگری معرفی کنند. این اقدام می‌تواند برای تخریب هویت افراد واقعی و یا کلاه‌برداری از سایر کاربران حقیقی استفاده شود.

حریم شخصی و امنیتِ وابسته به آن از دیگر چالش‌های مهم دنیای متاورس است. این دنیای نوین جهت عرضه‌ی یک تجربه‌ی کاربری غنی و فراگیر از فناوری‌های واقعیت مجازی و افزوده (VR، AR) و انواع گجت‌های وابسته به‌ آن‌ها استفاده می‌کند و دستگاه‌های فوق که به هویت‌سنج‌ها و دوربین‌های پیشرفته مجهز شده‌اند می‌توانند ناخواسته دچار نشت اطلاعات شخصی شوند.

پیشنهاد مطالعه: خبرنامه متاورس (۳) – وجوه تاریک پروژه متاورس

نتیجه‌گیری

علی‌رغم فاز آزمایشی متاورس، بسیاری از شرکت‌ها مشغول بررسی ظرفیت‌های بالقوه‌ی آن هستند. شاید وقتی صحبت از دنیای متاورس می‌شود نخستین نام‌هایی که به ‌ذهن کاربران خطور کند دیسنترالند و سندباکس باشد، اما بهتر است بدانیم اغلب غول‌های فناوری همچون مایکروسافت، انویدیا و فیسبوک نیز هم‌اکنون دراین فضا حضور دارند. با پیشرفت روزانه و پیوسته‌ی فناوری‌های AR ،VR و AI که در این مقاله به توضیح آن‌ها پرداختیم؛ باید منتظر ظهور ویژگی‌ها و امکانات مهیج جدیدی در این جهان‌های مجازی و بی‌مرز باشیم.

این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاورهٔ تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.

منبع