چگونه از دارایی‌های خود در برابر پامپ و دامپ رمزارزها محافظت کنیم؟

بازار کریپتوکارنسی همیشه محل کلاهبرداری بوده است و طرح‌های پامپ و دامپ یکی از رایج‌ترین آن‌هاست. در این طرح، تعدادی از افراد با یکدیگر تبانی می‌کنند تا قیمت یک رمزارز را به‌طور غیرطبیعی بالا ببرند و پس از افزایش تقاضا و صعود قیمت، دارایی‌های خود را همزمان با هم می‌فروشند. خالی کردن بازار توسط این گروه از کلاهبرداران، باعث ریزش شدید و ناگهانی قیمت آن رمزارز می‌شود و سرمایه‌گذاران ناآگاه با زیان‌هایی سنگین مواجه می‌شوند. شناخت این طرح‌های کلاهبرداری و آشنایی با روش‌های محافظت در برابر پامپ و دامپ به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا در بازار کریپتوکارنسی قربانی نشوند. در این مطلب، نحوۀ عملکرد این طرح‌ها، نشانه‌ها و علائم خطری که باید به آن‌ها توجه کرد و چگونگی محافظت در برابر پامپ و دامپ را بررسی خواهیم کرد.

 پیشنهاد مطالعه: ۱۲ مورد از جدیدترین کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال

استراتژی پامپ و دامپ چیست؟

استراتژی پامپ و دامپ (Pump and Dump) یک کلاهبرداری سرمایه‌گذاری است که در آن گروهی از افراد قیمت یک دارایی مانند یک ارز دیجیتال را با انتشار اخبار و اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده در مورد ارزش یا پتانسیل واقعی آن، به‌ طور مصنوعی افزایش می‌دهند و هنگامی که قیمت تا سطح معینی بالا رفت، دارایی‌های خود را به‌صورت همزمان و ناگهانی می‌فروشند. این اتفاق، باعث ریزش ناگهانی قیمت و ضررهای هنگفت سرمایه‌گذاران دیگر می‌شود.

برای نمونه، در سال ۲۰۱۷، بنیانگذار PlexCoin یک ICO (عرضۀ اولیۀ کوین) ترتیب داد، آن را با ادعاهای نادرست به بازار عرضه کرد و قیمتش را از ۰.۱۳ دلار به ۰.۸۰ دلار رساند. در حالی که قیمت این ارز دیجیتال غیرواقعی بود و یک کلاهبرداری محسوب می‌شد. بنابراین، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) ناگزیر به مداخله شد، دارایی‌ها را مسدود و اتهاماتی را مبنی بر تقلب در اوراق بهادار اعلام کرد.

البته، طبق قوانین فعلی، ارزهای دیجیتال اوراق بهادار محسوب نمی‌شوند. به همین دلیل، با وجود این‌که طرح‌های پامپ و دامپ از نظر اخلاقی و قانونی بحث‌برانگیزند، ناقض قوانین موجود کشورها نیستند. بااین‌حال، این طرح‌ها در فضای نظارت‌شدۀ مبادلات رمزارزها غیرمجاز تلقی می‌شوند.

طرح‌های پامپ و دامپ چگونه عمل می‌کنند و چه تاثیری بر سرمایه‌گذاران دارند؟

طرح‌های پامپ و دامپ با ایجاد تقاضای مصنوعی برای یک ارز دیجیتال، بالا بردن قیمت، و سپس سقوط آن، بر روی سرمایه‌گذاران ناآگاه تاثیر می‌گذارند. پامپ‌کننده‌ها از شیوه‌های مختلفی مانند جوسازی‌ و هیاهوی تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی، پخش اخبار جعلی و انواع دیگر تبلیغات، به توهم تقاضا برای ارز دیجیتال موردنظر دامن می‌زنند تا بتوانند سرمایه‌گذاران ناآگاه و جوگیر را جذب کنند. هنگامی که قیمت به سطح معینی رسید، پامپ‌کننده‌ها دارایی‌های خود را به‌طور همزمان می‌فروشند و باعث خالی شدن بازار و سقوط ناگهانی قیمت می‌شوند.

این طرح‌ها تاثیر مخربی بر سرمایه‌گذاران بی‌تجربه و ناآگاه می‌گذارند و باعث می‌شوند اغلب آن‌ها مقدار قابل‌توجهی از سرمایۀ خود را به‌یکباره از دست بدهند. بسیاری از سرمایه‌گذاران طعمۀ این طرح‌ها می‌شوند، زیرا قبل از سرمایه‌گذاری تحقیقات کامل یا بررسی دقیقی انجام نمی‌دهند. سرمایه‌گذاران می‌بایست نسبت به هر فرصت سرمایه‌گذاری که بیش از حد خوب و اغواکننده به‌نظر می‌رسد محتاط باشند و قبل از سرمایه‌گذاری در هر ارز دیجیتال، تحقیقات مفصلی دربارۀ آن انجام دهند.

۵ نشانۀ کلیدی پامپ (Pump) و دامپ (Dump) در دنیای رمزارزها

هرچند براساس برخی شاخص‌ها می‌توان حدس زد که یک رمزارز در معرض پامپ است، اما نمی‌توان در مورد آن مطمئن بود. شاخص‌هایی مانند:

• جهش ناگهانی قیمت؛
• افزایش ناگهانی حجم معاملات؛
• هیاهوی تبلیغاتی و اخبار گمراه‌کننده؛
• فقدان ارزش بنیادی؛
• فقدان شفافیت؛

می‌توانند سرمایه‌گذاران را به شک بیندازند، اما تضمینی برای وقوع پامپ ارز دیجیتال نیستند.

در ادامه، به ۵ نشانۀ کلیدی و علامت خطر اشاره می‌کنیم که می‌تواند به شناسایی طرح‌های پامپ و دامپ کمک کند:

۱-افزایش ناگهانی قیمت

افزایش قابل‌توجه و ناگهانی قیمت یک ارز دیجیتال معمولا اولین نشانۀ پامپ و دامپ محسوب می‌شود. این نوسان قیمت اغلب با حجم معاملات بالا همراه است و این تصور را ایجاد می‌کند که تقاضا برای ارز دیجیتال موردنظر افزایش یافته است. بنابراین، سرمایه‌گذاران ناآگاهی که به‌دنبال کسب سود سریع هستند، جذب این داده‌ها می‌شوند و در آن رمزارز سرمایه‌گذاری می‌کنند. هنگامی که قیمت به سطح معینی رسید، پامپ‌کننده‌ها به‌طور همزمان دارایی‌های خود را می‌فروشند و باعث می‌شوند که قیمت خیلی ناگهانی سقوط کند و سرمایه‌گذاران ناآگاه زیان قابل‌توجهی را متحمل شوند.

 ۲-افزایش ناگهانی حجم معاملات

افزایش ناگهانی حجم معاملات بدون هیچ خبر واقعی یا به‌روزرسانی قابل‌توجهی در ارتباط با یک کریپتو، نشانۀ دیگری برای پامپ و دامپ است. این افزایش ناگهانی در حجم معاملات اغلب نشان‌دهندۀ دستکاری مصنوعی توسط پامپ‌کننده‌ها است. در واقع، پامپ‌کننده‌ها حجم معاملات یک کریپتو را بالا می‌برند تا این تصور را ایجاد کنند که تقاضای زیادی برای آن ارز دیجیتال وجود دارد و همین، باعث صعود ناگهانی قیمت می‌شود. با این حال، این تقاضا به‌هیچ عنوان واقعی نیست، و هنگامی که پامپ‌کننده‌ها دارایی‌های خود را می‌فروشند، قیمت به‌طور ناگهانی سقوط می‌کند و سرمایه‌گذاران ناآگاه با زیان قابل‌توجهی مواجه می‌شوند. 

۳-هیاهوی تبلیغاتی و اخبار گمراه‌کننده

طرح‌های پامپ و دامپ به‌شدت به تبلیغات به‌ویژه جوسازی‌ و هیاهوی تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی در مورد یک ارز دیجیتال متکی هستند. پامپ‌کننده‌ها از اخبار جعلی، پست‌های شبکه‌های اجتماعی و سایر انواع تبلیغات استفاده می‌کنند تا این تصور را ایجاد کنند که تقاضا برای ارز دیجیتال موردنظرشان خیلی بالا است. این هیاهوی تبلیغاتی، برای جذب سرمایه‌گذاران جوگیر و ناآگاهی استفاده می‌شود که به‌دنبال کسب سود سریع هستند. پامپ‌کننده‌ها همچنین در شبکه‌های اجتماعی حساب‌های جعلی ایجاد می‌کنند تا به توهم تقاضا برای ارز دیجیتال دامن بزنند.

۴-فقدان ارزش بنیادی (Fundamental Value)

این طرح‌ها اغلب ارزهای دیجیتالی را هدف قرار می‌دهند که هیچ ارزش یا کاربرد واقعی ندارند و به همین دلیل اهداف آسانی برای دستکاری تلقی می‌شوند. چنین رمزارزهایی معمولا فاقد یک طرح تجاری یا محصول قوی هستند و در مقابل دستکاری قیمت‌ها آسیب‌پذیرند. پامپ‌کننده‌ها سعی می‌کنند با ارائۀ روایتی نادرست در مورد آن ارز دیجیتال، ارزش واقعی آن را بیشتر جلوه دهند. آن‌ها همچنین از اصطلاحات فنی پیچیده برای گیج کردن سرمایه‌گذاران بی‌تجربه و ایجاد این تصور قلابی استفاده می‌کنند.

۵-فقدان شفافیت

طرح‌های پامپ و دامپ کریپتو، اغلب توسط افراد یا گروه‌های ناشناس اجرا می‌شوند و همین امر، ردیابی فعالیت‌های آن‌ها یا تایید اطلاعاتی که ارائه می‌دهند را دشوار می‌سازد. پامپ‌کننده‌ها معمولا از نام‌ها یا هویت‌های جعلی برای پنهان کردن مقاصد واقعی خود استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین از حساب‌های جعلی شبکه‌های اجتماعی و سایر شیوه‌‌های کلاهبردارانه برای ایجاد توهم تقاضا برای ارزهای دیجیتال بهره می‌برند. فقدان شفافیت باید یک علامت خطر برای سرمایه‌گذاران باشد و آن‌ها را ترغیب کند تا قبل از سرمایه‌گذاری در هر ارز دیجیتال، بررسی‌های لازم را انجام دهند. 

۳ نمونه از طرح‌های پامپ و دامپ کریپتو

در این سال‌ها، طرح‌های پامپ و دامپ زیادی اجرا شده است. در ادامه، به ۳ نمونه از معروف‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• Bitconnect) BCC)

رمزارز Bitconnect از طریق یک برنامۀ وام‌دهی، بازدهی بالایی را وعده می‌داد. در حالی که این ارز دیجیتال یک طرح کلاسیک پامپ و دامپ بود که هزاران سرمایه‌گذار در سراسر جهان را جذب کرد. این طرح، با ایجاد تقاضای مصنوعی برای ارز دیجیتال، بالا بردن سریع قیمت و سپس خالی کردن ناگهانی بازار توسط پامپ‌کننده‌ها عمل کرد. در ژانویۀ ۲۰۱۸، قیمت Bitconnect سقوط کرد و ضررهای قابل‌توجهی به سرمایه‌گذاران ناآگاه وارد شد.

• SafeMoon

رمزارز SafeMoon از طریق مدل توکنومیکس (Tokenomics) خود وعدۀ بازدهی بالایی را داده بود. مدل توکنومیکیس، پارامترهایی است که مشخص می‌کند یک ارز دیجیتال پتانسیل خلق چه مقدار ارزش اقتصادی در آینده را دارد. این ارز دیجیتال با همین وعده‌ها در شبکه‌های اجتماعی محبوبیت پیدا کرد که باعث افزایش قیمت و جذب هزاران سرمایه‌گذار شد. اما همۀ این‌ها یک طرح کلاسیک پامپ و دامپ بود که با ایجاد تقاضای مصنوعی برای ارز دیجیتال عمل می‌کرد و سرمایه‌گذاران ناآگاه را گیر می‌انداخت. قیمت این رمزارز پس از مدتی سقوط کرد و سرمایه‌گذاران بسیاری متضرر شدند. 

• VikingsChain) VKG)

رمزارز VKG با چندین طرح‌ پامپ و دامپ همراه بوده که در همۀ آن‌ها قیمت این ارز دیجیتال به‌سرعت افزایش یافته و به‌دنبال آن کاهش شدیدی را تجربه کرده است. یکی از این موارد در نوامبر ۲۰۲۱ رخ داد، زمانی که VKG پس از توییت ایلان ماسک در مورد ماه و وایکینگ‌ها، شاهد افزایش قیمت حدود ۳۵۰درصدی بود.

محافظت در برابر پامپ و دامپ؛ چگونه از افتادن در دام طرح‌های پامپ و دامپ جلوگیری کنیم؟

یک طرح‌ پامپ و دامپ می‌تواند برای سرمایه‌گذاران، به‌ویژه کسانی که تازه وارد بازار ارزهای دیجیتال شده‌اند، بسیار وسوسه‌کننده باشد. با این حال، راه‌هایی برای محافظت از خود در برابر این طرح‌ها وجود دارد. در ادامه به ۵ مورد از مهم‌ترین روش‌‌های محافظت در برابر پامپ و دامپ اشاره می‌کنیم: 

۱-قبل از سرمایه‌گذاری، دربارۀ ارز دیجیتال و مبانی آن تحقیق کنید

انجام تحقیقات کامل قبل از سرمایه‌گذاری در هر ارز دیجیتال، ضروری است. این بررسی‌ها، تحقیق در مورد تیم پشت پروژه، نقشۀ راه و وایت‌پیپر پروژه، ارزش بازار و حجم معاملات آن رمزارز را شامل می‌شود. همچنین می‌بایست به‌دنبال هرگونه علائم خطر، مانند اخبار جعلی یا فعالیت‌های تبلیغی در شبکه‌های اجتماعی باشید. 

۲-برای تحقیق، از ابزارهای تحلیلی مانند De.Fi استفاده کنید

ابزارهای مفیدی برای جلوگیری از افتادن در دام کلاهبرداری‌های پامپ و دامپ وجود دارد؛ ابزارهایی مانند De.Fi، یک پلتفرم آنلاین رایگان که به کاربران اجازه می‌دهد اطلاعات ارزشمند و مفصلی در مورد توکن‌ها، پلتفرم‌های DeFi و قراردادهای هوشمند کسب کنند.

De.Fi با یک اسکنر آدرس قرارداد، می‌تواند به محافظت کاربران در برابر پامپ و دامپ کمک کند. شما می‌توانید قرارداد توکن موردنظر خود را وارد کنید و اطلاعاتی دربارۀ آن به دست آورید. برای نمونه، اسکن قرارداد TrueUSD) TUSD) را در زیر ‌ببینید.

پلتفرم De.Fi در عرض چند ثانیه، اطلاعات مفصلی در مورد توکن TUSD در اختیار شما می‌گذارد. در تصویر، فلش‌های شماره‌دار اطلاعاتی را نشان می‌دهد که می‌تواند به تشخیص توکن‌های در معرض پامپ و دامپ کمک کند.

۱#- آدرس قرارداد توکن. اگر به دنبال خرید یک توکن بر اساس آدرس توکن هستید، حتما آن آدرس را در پایگاه داده بررسی کنید تا مطمئن شوید که توکن موردنظر شما معتبر و رسمی است و نه یک توکن کلاهبرداری که توسط کلاهبرداران ایجاد شده است.

۲#- De.Fi تجزیه و تحلیل جامعی در مورد توکن ارائه می‌دهد. اگر علامت خطری وجود داشته باشد، به‌جای تیک‌های آبی تصویر، با علامت تعجب قرمز مشخص می‌شود. 

۳#- تحلیل نقدینگی توکن. نقدینگی کم می‌تواند یک علامت هشدار باشد، زیرا باعث می‌شود قیمت توکن به‌راحتی افزایش یابد. این بخش، اطلاعات ارزشمندی در مورد نقدینگی توکن به شما ارائه می‌دهد. همچنین می‌توانید در مورد درصد توکن‌های سوزانده‌شده یا توکن‌های قفل‌شده و توکن‌هایی که قفل‌شان باز شده یا هولد شده‌اند نیز اطلاعات مفیدی به دست آورید. 

۴#- ۱۰ دارندۀ برتر توکن. این موضوع اغلب توسط مبتدیان نادیده گرفته می‌شود، اما می‌تواند یکی از مهم‌ترین علائم خطر باشد. اگر درصد زیادی از توکن‌ها توسط یک یا دو آدرس نگهداری شوند و آن هولدرها تصمیم بگیرند همۀ توکن‌های خود را به‌یکباره بفروشند، منجر به فشار فروش جدی خواهد شد. نگه‌داشتن متمرکز توکن توسط هولدرها می‌تواند نشانه‌ای از یک طرح پامپ و دامپ قریب‌الوقوع یا راگ پول (Rug-pull) باشد.

۳-از تحلیل تکنیکال برای شناسایی حرکات غیرعادی قیمت و حجم استفاده کنید

تحلیل تکنیکال، ابزاری مفید و کارآمد برای شناسایی حرکات غیرعادی قیمت و حجم معاملات مشکوک در بازار ارزهای دیجیتال است. شما می‌توانید از نمودارها و شاخص‌ها برای تجزیه و تحلیل داده‌های قیمت و حجم یک ارز دیجیتال و شناسایی هرگونه الگو یا روند غیرعادی بهره ببرید. برای مثال، جهش ناگهانی قیمت یا حجم بالای معاملات می‌تواند نشانه‌هایی از یک طرح پامپ و دامپ باشد.

۴-از سرمایه‌گذاری‌های جوگیرانه و تحت تاثیر FOMO (ترس از دست دادن) اجتناب کنید

یکی از رایج‌ترین روش‌هایی که سرمایه‌گذاران را طعمۀ طرح‌های پامپ و دامپ می‌کند، متاثر شدن از جو تبلیغاتی و ترس از دست دادن سودهای بالقوه است. شما می‌بایست به‌طور جدی از سرمایه‌گذاری در یک ارز دیجیتال که صرفا براساس جوگیری یا ترس از دست دادن سودهای بالقوه است، اجتناب کنید. در عوض، تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را به‌طور آگاهانه بر مبنای تحقیق و تجزیه و تحلیل‌های همه‌جانبه بگیرید.

پیشنهاد مطالعه: شاخص ترس و طمع (Fear and Greed) چیست؟ چگونه از شاخص ترس و طمع در بازار رمز ارزها استفاده کنیم؟

۵-در مورد اخبار و روندهای بازار به‌روز باشید

به‌روزماندن در مورد اخبار و روندهای بازار می‌تواند به شما کمک کند تا طرح‌های بالقوۀ پامپ و دامپ را قبل از وقوع آن‌ها شناسایی کنید. شما می‌بایست منابع خبری معتبر را دنبال کنید و از روندها و تحولات بازار ارزهای دیجیتال آگاه باشید. این کار به شما کمک می‌کند تا تصمیم‌های سرمایه‌گذاری آگاهانه‌ای‌ بگیرید و از قربانی شدن در طرح‌های پامپ و دامپ در امان بمانید.

جمع‌بندی

طرح‌های پامپ و دامپ، چیز جدیدی نیستند، اما با ظهور ارزهای دیجیتال، رایج‌تر و پیچیده‌تر شده‌اند. ماهیت غیرمتمرکز و غیرقابل تنظیم رمزارزها، اجرای این طرح‌ها را برای کلاهبرداران آسان‌تر کرده است، بدون این‌که عواقبی برایشان داشته باشد.

طرح‌های پامپ و دامپ، بیش از همه برای سرمایه‌گذارانی وسوسه‌انگیزند که به‌دنبال کسب سود سریع در بازار ارزهای دیجیتال هستند. بنابراین، مهم است که بتوانیم این طرح‌ها را از روی نشانه‌هایشان شناسایی کنیم تا قربانی کلاهبرداران نشویم. هرگونه حرکت ناگهانی قیمت، حجم بالای معاملات، فقدان ارزش بنیادی، جوسازی‌ها و تبلیغات غلوآمیز و فقدان شفافیت، از جمله مهم‌ترین علائم خطر است که می‌بایست مراقب آن‌ها بود.

برای محافظت در برابر پامپ و دامپ، انجام تحقیقات کامل، استفاده از تحلیل تکنیکال، اجتناب از سرمایه‌گذاری بر اساس جوگیری یا ترس از دست دادن سودهای بالقوه و به‌روز ماندن در مورد اخبار و روندهای بازار بسیار مهم است. به یاد داشته باشید که سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال یک فعالیت پرخطر است و همیشه باید دربارۀ آن احتیاط کرد.

اگر شما هم تجربه‌ای از کلاهبرداری‌های پامپ و دامپ داشته‌اید، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.