آیا قراردادهای هوشمند از مشروعیت قانونی برخوردار هستند؟ چگونه؟
هر چند از لحاظ قانونی درج یک قرارداد بر روی کاغذ الزامی نیست، اما لازم است بدانیم که جایگاه قانونی قرارداد های هوشمند کجاست؟
آیا قرارداد های هوشمند قانونی هستند؟
آیا ضمانت اجرایی دارند؟ آیا قرارداد های هوشمند جایگزین قرارداد های سنتی در حوزه کسب و کار های قانونی خواهند شد؟ این سوالات از مهمترین مواردی است که قبل از به کارگیری قرارداد هوشمند، باید پاسخ داده شود و در این نوشته مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با کوین ایران همراه باشید.
یک قرارداد چیست؟
در مشاغل خرد رایج (در ایالات متحده)، یک قرارداد به توافقات بین طرفین (یک یا چند نفر) اطلاق می شود که در آن خدمات و یا هر چیز با ارزش دیگری بین افراد طرف قرارداد، جا به جا می شود. همچنین این موارد صرفا باید در راستای قانون باشند. در یک تعریف دیگر، به توافقات بین یک یا چند نفر که از ضمانت اجرایی و تایید قانونی برخوردار است، قرارداد گفته می شود.
ذکر چند نکته در این بخش ضروری است. اول اینکه بر اساس تعاریف موجود، مکتوب بودن یک قرارداد روی کاغذ الزام آور نیست. در واقع در هیچ جا ذکر نشده که برای اینکه یک قرارداد در چهارچوب قانونی قابل پیگیری باشد، باید روی کاغذ نوشته شود. البته باید دقت نمود که هر کشور یا ایالتی قوانین خود را دارد و تعریف ثابت و مشخصی که جهان شمول باشد، وجود ندارد. نکته دیگری که باید به آن توجه نمود این است که محتوای قرارداد نباید فراتر از موارد ذکر شده در قانون باشد. این یعنی توافقی که برای انجام یک کار غیر قانونی بین افراد مختلف به وجود می آید، فاقد وجاهت قانونی خواهد بود.
قرارداد های سنتی در مقابل قرارداد های هوشمند
اکنون می دانیم که یک قرارداد هوشمند، می تواند قانونی باشد. اگر فرض کنیم یک قرارداد هوشمند از تمام الزامات قانونی برخوردار است، مزیت ها و چالش های آن شامل چه مواردی می شود؟
یکی از مهمترین مزایای استفاده از قرارداد های هوشمند، توانایی آن در اثبات صحت مورد ذکر شده در قرارداد است.
قراردادی که بر روی کاغذ نوشته شود و تقریبا سایر قرارداد های بی بهره از بلاک چین، قابل تغییر و دستکاری خواهند بود. یک مثال واضح در این زمینه قرارداد های بسیار طولانی است که چندین نسخه کپی از آن وجود دارد. فردی که قصد پذیرفتن این قرارداد را دارد، در بهترین حالتِ ممکن، نسخه اصلی را خوانده و سایر نسخه را بدون دقت کافی امضاء خواهد کرد. در حالی که ممکن است در نسخه های کپی، تغییرات جزئی وجود داشته باشد که حقوق قانونی وی را تحت تاثیر قرار دهد.
در یک قرارداد هوشمند، توافقات بین طرفین به صورت غیر قابل تغییر در بلاک چین ثبت می شود که تاریخ و محتوای دقیق قرارداد در آن مهر و موم شده و بین هزاران گره (NODE) بلاک چینی منتشر می شود. این قابلیت باعث می شود که تغییر و حذف اطلاعات قید شده تقریبا غیر ممکن گردد.
مشکل دیگری که در قرارداد های سنتی وجود دارد امکان تغییر آن از سوی یکی از طرفین قرارداد، بدون اطلاع طرف مقابل است. به عنوان مثال استفاده از ماشین های امضاء الکترونیکی است که autopen یک نمونه کاربردی از این مسئله است. در مقابل، کلید های دیجیتالی یک قرارداد هوشمند، ایجاد چنین تغییری را برای هر یک از طرفین قرارداد غیر ممکن می سازد.
مشکلات قرارداد هوشمند
قرارداد های هوشمند، بدون ایراد نیستند. برای قانونی بودن یک قرارداد، باید تمام افراد در گیر قابل شناسایی باشند. در حالی که وقتی به تراکنش های رمز ارز ها دقت کنیم، هویت افرادی که تراکنش های موجود در بلاک چین را به وجود آورده اند، مخفی است. در اغلب موارد، طرفین قرارداد یکدیگر را از طریق آدرس های مربوط به کیف پول بلاک چینی شناسایی می کنند. در صورتی که یکی از طرفین اقامه دعوی کند، یافتن طرف مقابل برای احضار به دادگاه تقریبا غیر ممکن است. دلیل ساده ای برای این مسئله وجود دارد و آن این است که دادگاه نمی تواند افراد را از طریق یک آدرس بلاک چینی شناسایی کند. مبحث شناخت مشتری (KYC) تا حدودی این مشکل را برطرف می سازد. اما هیچ تضمینی برای قطعی بودن آن وجود ندارد؛ زیرا ممکن است فردی هویت جعلی ساخته و از این طریق سایرین را به اشتباه بیندازد.
مشکل جدی دیگر در استفاده از قرارداد های هوشمند زمانی به وجود می آید که یک قرارداد هوشمند، از کیفیت کافی برخوردار نباشد و به صورت ناصحیح و نامناسب نوشته شود. این مسئله در قرارداد های سنتی نیز دیده می شود. برای بررسی این مسئله از دیدگاه قانونی باید بدانیم که در این حالت، قرارداد منعقد شده از ضمانت اجرایی برخوردار نخواهد بود.
یکی از دلایل محبوبیت قرارداد های هوشمند، داشتن پتانسیل مناسب برای پایین نگه داشتن هزینه این قرارداد ها است. امروزه عقد قرارداد های رسمی، می تواند بسیار پرهزینه و زمان بر باشد. همین مسئله مشاغل و کسب و کارهای خرد را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است. قرارداد های هوشمند از ظرفیت بسیار بالایی برای کسب محبوبیت لازم در این مشاغل برخوردار است.
برای استفاده از قرارداد های دیجیتالی، نوشتن کد های دستوری یک الزام نیست. به عنوان مثال در یک توافق محرمانه بین یک یا چند نفر (NDA)، موضوع مورد توافق قید شده و اصلا نیاز به نوشتن کد های دستوری وجود ندارد. همچنین زمانی که مشکلی به وجود آید، این قرارداد قابل ارائه به دادگاه خواهد بود. (البته برای این موضوع هنوز در کشور ما قانون مشخصی وضع نشده است)
زمان تحقق قرارداد های هوشمند
احتمالا تا زمان محقق شدن قرارداد های هوشمند و پذیرفته شدن آن در مشاغل مختلف، راه زیادی در پیش است. ممکن است ده ها سال طول بکشد که این موضوع تبدیل به یکی از مسائل عادی در کسب و کار ها شود. دلیل اصلی این موضوع، عدم آزمایش آن در حیطه عملی است. طبیعتا نمی توان انتظار داشت مشاغل کلان میلیون ها دلار از سرمایه خود را در قراردادی قید کنند که خروجی آن نامشخص است. اما در اختیار داشتن زمان کافی به همه افراد اجازه می دهد که نتایج به دست آمده را مورد بررسی و مطالعه قرار دهند.
دیدگاه هایی که در این مقاله ارائه شده اند متعلق به نویسنده می باشند و لزوماً مربوط به کوینایران نیستو نباید به آن نسبت داده شود.
