قراردادهای هوشمند انواع مختلف فرآیند و عملیات را خودکار می سازند. بارزترین مورد استفاده در پرداخت و شرایطی است که یک پرداخت به آن بستگی پیدا می کند. اما قابلیت‌های قراردادهای هوشمند را می توان به بسیاری از کسب و کارها و فعالیت های اداری و سازمانی بسط داد.
یک جزوه از سوی «دفتر بازرگانی دیجیتالی» (Chamber of Digital Commerce) با حمایت از «اتحادیه برای قراردادهای هوشمند» (Smart Contract Alliance) دوازده مورد استفاده قراردادهای هوشمند را برای کسب و کارها و بیشتر از آن معرفی می کند.
نیک ژابو (Nick Szabo) در سال ۱۹۹۶، یک قرارداد هوشمند را «مجموعه ای از قول و وعده ها » توصیف کرد که «به شکل دیجیتالی بوده از جمله پروتوکول هایی که در آن طرفین می توانند به این وعده ها عمل کنند.» این تعریف هنوز هم توصیف خوبی از این اصطلاح است. اما فن آوری پیشرفت کرده و انواع جدیدی از قراردادهای هوشمند ممکن است.
قراردادهای هوشمند در یک دوره زمانی کوتاه، کارهایی بیش از اجرای خودکار مفاد یک قرارداد را انجام می دهند. قراردادها برای حل اختلاف نظر یک مثال از آن است که مداوما موجودی ها را تنظیم کرده و باعث حرکت پول نقد بنا به قیمت بروز بازار می شوند.
اما همراه با این فرصت های جدید، چالش های جدید هم پیش می آیند.
صرف نظر از مدل، کد درج شده، تمامی قراردادهای هوشمند ممکن است آنطور که مد نظر است اجرا نشوند. پیام ها را می توان به تاخیر انداخت یا جلوی آن را گرفت و داده ها در هنگام ارسال می توانند خراب یا دستکاری شوند. کلیدهای رمزی خصوصی را می توان با هک تغییر داد. پیامدهای چنین اتفاقاتی روی بدهی ها را باید مد نظر داشت.
در ادامه، دوازده موارد استفاده قراردادهای هوشمند ذکر می شود:
هویت دیجیتالی
قراردادهای هوشمند به افراد اجازه می دهند تا هویت دیجیتالی خود را داشته یا کنترل کنند. این هویت دیجیتالی شامل اطلاعات، شهرت و دارایی دیجیتالی است. مردم می توانند تصمیم بگیرند که کدامیک از اطلاعات در دسترس طرف مقابل قرار گیرد و به شرکت ها این فرصت را می دهد تا همیشه مشتریان خود را بشناسند.
طرفین قرارداد نیازی نیست که برای تایید تراکنش ها، اطلاعات حساس یکدیگر را داشته باشند. این امر مسئولیت را کاهش می دهد و در عین حال امکان شناخت مشتریان را تسهیل می کند. این امر همچنین امکان انطباق بیشتر با طرفین، قابلیت همکاری و انعطاف در کار را افزایش می دهد.
ثبت ها
قراردادهای هوشمند می توانند «قوانین تجاری متحدالشکل» (Uniform Commercial Code) را به صورت اطلاعات دیجیتالی درآورده و تغییرات و بروزرسانی در این قوانین را خودکار سازند. برای مثال، می توانند وام با بهره را برای یک قرض دهنده، خودکار سازند.
قراردادهای هوشمند می توانند قوانینی را که لازم است در یک تاریخ مشخص در آینده باطل شوند را به صورت خودکار در آورد. همچنین این امکان را بوجود می آورند تا قوانین تجاری متحدالشکل، به صورت خودکار منتشر شده یا تجدید شوند یا ضمانت های جدید را اضافه کنند. در اجرای چنین کارهایی، قراردادهای هوشمند هزینه های قانونی را کاهش می دهند.
اوراق بهادار
قراردادهای هوشمند می توانند مدیریت درصد مالکیت سرمایه گذاران و سهام داران را ساده کند. آنها همچنین وجود واسطه ها در زنجیره اوراق بهادار را از بین می برند و امکان پرداخت خودکار سود سهام، انشعابات سهام و مدیریت بدهی را تسهیل می کنند و در عین حال، ریسک های عملیاتی را کاهش می دهند.
قراردادهای هوشمند با وجود اوراق بهادار در یک دفتر توزیعی، جریان کار را دیجیتالی می کنند.
ملاحظاتی چند درباره اوراق بهادار وجود دارد. امضای رمزنگاری یک ایالت ممکن است به قوانینی نیاز داشته باشد که تصریح کند که آیا قانون ثبت روی یک دفتر توزیعی را به رسمیت شناخته و معتبر می داند.
با اینکه صادر کنندگان اوراق از این استقبال می کنند که معلوم باشد که چه کسانی صاحب اوراق بهادار ایشان هستند، اما برخی از شرکت های خریدار ممکن است بخواهند این اطلاعات را محفوظ نگاه دارند.
تراکنش های مالی
قراردادهای هوشمند می توانند نقل و انتقالات بین المللی کالا را از طریق اعتبارنامه ها یا پیش پرداخت تسهیل کنند و در عین حال نقدینگی بیشتری از دارایی مالی را میسر می سازند.
همچنین می توانند کارآیی مالی را برای خریداران، عرضه کنندگان و نهادها بهبود بخشند.
اما ملاحظات مالی تجاری چندی وجود دارد. استانداردهای صنعتی برای قراردادهای هوشمند نیازمند قابلیت پذیرش بیشتری است. پیامدهای قانونی در مورد اختلاف و پیش فرضیات سر شرایط قرارداد باید مشخص شود.
سیستمی برای حل و فصل اختلافات، ضروریات فن آوری و مبادلاتی که خارج از زنجیره بلاک چین صورت می گیرند، همگی برای موفقیت کار ضروری هستند.
مشتقات (یک دارایی که ارزش آن از دارایی دیگر مشتق می شود)
قراردادهای هوشمند می توانند فرآیند بعد از مبادله را تسهیل کنند (مثلا فاکتور فروش بعد از انجام مبادله یا در مورد اوراق بهادار، بعد از مبادله، طی فرآیندی جزئیات مبادله مانند مالکیت اوراق، نهایی شدن پرداخت و غیره باید تنظیم، مقایسه و بررسی شوند.) طوری که دیگر نیازی نباشد هر دو طرف جداگانه این کارها را انجام دهند. قراردادهای هوشمند می توانند مجموعه استانداردی از شرایط قرارداد را مشخص کرده و تجارت مشتقاتی که خارج از بورس فروخته می شوند را بهینه سازند. همچنین می توانند باعث ارزش یابی لحظه ای موقعیت ها و رصد کردن و تقلیل خطاها شوند.
هنگام در نظر گرفتن قراردادهای هوشمند برای مشتقات، مهم است که تغییرات پروتوکول مرتبط با اصلاحات قانونی را بررسی کنید.
ثبت داده های مالی
سازمان های مالی می توانند از قراردادهای هوشمند برای ثبت دقیق و شفاف داده های مالی استفاده کنند. قراردادهای هوشمند امکان ایجاد داده های مالی یکنواخت و یکشکل در کل سازمان را میسر ساخته، گزارش مالی را بهبود بخشیده و هزینه های حسابداری را کاهش می دهند.
با یکپارچه تر شدن داده ها، قراردادهای هوشمند ثبات در بازار را افزایش می دهند. همچنین با ایجاد امکان به اشتراک گذاری هزینه ها در میان سازمان ها می توانند هزینه های حسابداری را کاهش دهند.
قابلیت همکاری در شبکه دفتر توزیعی و دیگر سیستم های قدیمی در گزارش مالی امری مهم است.
وام ها
قراردادهای هوشمند می توانند قراردادهای وام را با ارتباط خود کار طرفین، به صورت خود کار در آورند و خطاها در روال کار را کمتر سازند. این قراردادها می توانند به صورت خودکار فرآیند پرداخت را انجام دهند و وقتی وام پرداخت شد، گرو را از ثبت زمین بردارند.
آنها همچنین می توانند ثبت داده ها را برای تمامی طرفین قرارداد شفاف سازند و مسیریابی و تایید پرداخت را تسهیل کنند. این امر خطاها و هزینه های انجام کار به صورت دستی را کاهش می دهد.
برای این کار هویت دیجیتالی ضروری است.
ثبت مالکیت زمین
قراردادهای هوشمند با تسهیل انتقال مالکیت، مانع فساد و تقلب می شوند و شفافیت و کارآیی تراکنش مالی را بهبود بخشیده و اعتماد به هویت افراد را بیشتر می کنند. همچنین هزینه های حسابداری در این امر را کاهش می دهند.
برای ثبت الکترونیکی، به پروتوکول های مشترک نیاز است.
زنجیره های عرضه
قراردادهای هوشمند می توانند مشاهده لحظه ای را برای هر گام از زنجیره عرضه کالاها، تامین کنند. ابزارهای مربوط به «اینترنت اشیا» (یعنی هرچیزی که به اینترنت قابل وصل و مدیریت و کنترل است) می توانند هر گام از حرکت محصول از کارخانه به فروشگاه را ردیابی و ثبت کنند.
آنها با مسیریابی فهرست و تعداد اقلام، امور مالی عرضه کالاها، بیمه و ریسک ها را بهبود می بخشند. با افزایش قدرت مسیر یابی و تایید، امکان دزدی و تقلب کاهش می یابد.
هویت افراد و چیزهایی که در زنجیره عرضه و تامین کالاها نقش دارند از جمله شرکت ها، نهادها، افراد، سنسورها، امکانات و محصولات، باید طی زمان تایید شوند.
بیمه ماشین
قراردادهای هوشمند می توانند فرآیند پرهرج و مرج بیمه ماشین را بهبود بخشند. یک قرارداد هوشمند می تواند داده ها و گزارش های مربوط به راننده را ثبت کرده و اجازه می دهند تا وسایل نقلیه مجهز به اینترنت دعویات بعد از یک تصادف را اجرا کنند.
آنها فرآیند دعویات، تایید و پرداخت را خودکار می سازند. مخزن اطلاعات پلیس شامل داده های مربوط به گواهی رانندگی، وسیله نقلیه و تاریخ گزارش تصادف است. حذف گزارش های اضافی و بی مورد منجر به صرفه جویی در زمان و پول خواهد شد.
مشارکت بین صنایع برای رسیدگی به چالش های مالی، قانونی و فنی لازم است.
آزمایشات بالینی
قراردادهای هوشمند می توانند آزمایشات بالینی را از طریق دسترس پذیری اطلاعات بین نهادها بهبود بخشند. با محاسبه میزان حفظ مسائل خصوصی، قراردادهای هوشمند اطلاعات به اشتراک گذاری شده بین نهادها را بهبود بخشیده و در عین حال اطلاعات بیمار به صورت خودکار در می آید.
فرآیند آزمایشات، دسترسی به داده ها از سازمان ها و نهادهای دیگر نیز ساده شده و اعتماد به حفظ حریم خصوصی بیمار بیشتر می شود.
احراز هویت و کسب اجازه مسائلی هستند که برای اجرای قراردادهای هوشمند روی بلاک چین باید در نظر گرفته شوند.
تحقیقات روی سرطان
قراردادهای هوشمند می توانند به اشتراک گذاری داده های مربوط به سرطان را تسهیل کنند. می توانند جلب رضایت بیمار و جمع آوری داده ها و به اشتراک گذاری در حین حفظ حریم خصوصی را بهبود بخشند.
شکل های جدیدی از فن آوری بلاک چین برای دسترسی لحظه ای و حمایت از حریم خصوصی و اطلاعات محرمانه لازم است.
ملاحظات مربوط به قراردادهای هوشمند
این جزوه همچنین بررسی می کند که متن کد قرارداد هوشمند چگونه روی تحلیل قانونی تاثیر می گذارد.
وقتی کد به یک قرارداد تبدیل می شود که نتیجه امر ایجاد یک قرارداد هوشمند است، کاربرد قوانین مربوط به قرارداد به مسئله ای پیچیده تبدیل می شود. قراردادهای هوشمند ارکان اصلی و دیرپای قوانین مربوط به قرارداد را دگرگون نمی کنند. اما دادگاه ها برای قراردادهای هوشمندی که کاملا به صورت کد نوشته شده اند، با چالش هایی در به کار بردن قوانین مربوط به قرارداد مواجه هستند مثلا اینکه چه زمانی قرارداد بسته شده و یا اینکه آیا طرفین به تعهدات خود جامعه عمل پوشانده اند و یا آیا یکی از طرفین قرارداد را نقض کرده است و مانند این.
پیشرفت های قوانین مربوط به قرارداد در حیطه توافقات آنلاین می تواند راهنمایی باشد برای اینکه چگونه قوانین مربوط به قرارداد برای قراردادهای هوشمند به کار خواهند رفت.
طی ده سال گذشته، دادگاه ها قراردادهای الکترونیکی در نهادهای مالی را پذیرفته اند. دادگاه ها همچنین قرادادهایی که صرفا با کلیک کردن انجام می شود را نیز به عنوان اشکال رسمی قرارداد پذیرفته اند.
قراردادها باید صریح و روشن باشند از جمله قراردادهای مربوط به بیمه و توزیع سپرده ها و تخفیف ها. دیگر قراردادها مستلزم قضاوت ذهنی بیشتری هستند که اجرای خودکار قرارداد را امری چالش برانگیز می سازند.
در مواردی که موقعیت نیازمند استرداد پول، تحلیل ذهنی، برنامه نویسی اصول پیچیده و مبهم، یا بسط آن به خارج از بلاک چین باشد، این قراردادهای هوشمند را به دشواری بتوان به کار برد.
همچنین طرفین قرارداد باید توافق کنند که اطلاعات چگونه وارد بلاک چین می شود. در برخی از موارد، باید به یک عامل بیرونی اعتماد کرد.
در مورد مشاجرات، مفاهیمی باید باشد که میزان مداخله دادگاه و وکلا را مشخص کند. به رغم اطمینانی که قراردادهای هوشمند فراهم می آورند، قوانین مربوط به قرارداد باید سطحی از انعطاف برای مدیریت موارد ذهنی و تفسیری داشته باشد.
کدنویسان این قراردادها برای ایجاد مبادله منصفانه، حسن نیت و مفاهیم ذهنی دیگر در قرارداد، با چالش روبرو خواهند شد.
با اینکه قراردادهای هوشمند نیاز به نیروی انسانی را کاهش می دهد، یک نظارت قانونی همیشگی لازم است. تفسیر کد یک قرارداد هوشمند به مجموعه مهارت های قانونی جدید نیاز دارد.
