آیا مطابق آنچه پروفسور Dowd می گوید سرنوشت بیت کوین محتوم به شکست است؟
Kevin Dowd، استاد رشته اقتصاد بر این باور است که بیت کوین در نهایت با شکست مواجه خواهد شد. در این مقاله به نقد و بررسی دلایل وی بر این ادعا می پردازیم.
Kevin Dowd استاد رشته مالی و اقتصاد دانشکده کسب و کار دانشگاه دورهام انگلستان، همراه با Martin Hutchinson، تحلیلگر بازار در سال ۲۰۱۵ مقاله ای را با عنوان Bitcoin Will Bite the Dust (بیت کوین شکست خواهد خورد) برای موسسه libertarian Cato واقع در واشنگتن دی‌سی به رشته تحریر درآوردند.
چندی پیش با گذشت چهار سال از انتشار آن مقاله، Dowd مجددا دست به قلم شد و به عنوان نویسنده میهمان، با پافشاری بر موضع پیشین خود یادداشتی در وب سایت کوین دسک منتشر کرد با این عنوان که: کماکان بیت کوین محتوم به شکست است.
آنچه او دقیقا می گوید این است که پروژه بیت کوین با شکست مواجه خواهد شد و فهوای کلامش این است: بیت کوین نمی تواند در بلندمدت جان سالم به در ببرد و من فکر می کنم که قیمت تعادلی درازمدت بیت کوین برابر با صفر است؛ با این حال، هنوز به آن نقطه نرسیده ایم.
البته دیدگاه او چندان هم پر بیراه به نظر نمی رسد و اگر بخواهیم در افق بسیار دور دست به این پروژه یا هر پروژه دیگری نگاه کنیم به یاد این نقل قول از John Maynard Keynes اقتصاددان بریتانیایی می افتیم که می گوید:
راهنمای مطالعه نمایشدر درازمدت، همه ما خواهیم مرد.
اما پیش از آنکه دلایل پروفسور Dowd را بر ادعایش مبنی بر شکست حتمی بیت کوین بیان کنیم، بهتر است بدانیم که او کیست و از کجا آمده. در ادامه گزیده ای از آنچه در مورد وی در دانشنامه ویکی پدیا آمده با هم مرور می کنیم:
موضوعات اصلی پروژهش های Dowd معطوف بر حوزه هایی نظیر پول خصوصی و سیستم های مالی و بانکداری آزاد در غیاب هرگونه دخالت دولت ها یا بانک های مرکزی است. او بیشتر بر مطالعه بانکداری مرکزی و دیگر اشکال مداخلات دولتی در اقتصاد، از جمله صندوق های تضمین سپرده، موسسات تامین نقدینگی برای بانک ها، و مقررات کفایت سرمایه بانکی متمرکز است. وی بارها و بارها خواستار انحلال بانک های مرکزی و خاتمه مداخلات دولتی در سیستم مالی شده است.
خب، پس تا اینجا دانستیم که پروفسور Dowd احتمالا دوست دارد که بیت کوین به موفقیت دست پیدا کند؛ اما چشمش آب نمی خورد که این اتفاق رخ دهد. از این رو فکر می کنم که باید برای ادعای خود مبنی بر شکست بیت کوین دلایل جالبی در آستین داشته باشد.
آیا Dowd به جز اینکه گفته بیت کوین شکست خواهد خورد، ادعای دقیق تری هم مطرح کرده یا خیر؟
اگر هزاران سال بعد، وقتی که پای بشر به کرات دیگر باز شده و تمدن بین ستاره ای در سال ۴۰۷۵۰ میلادی شکل گرفته است، کسی نباشد که با بلاک چین و بلوک جنسیس استخراج شده توسط ناکاموتو سر و کار داشته باشد، آن گاه شاید روح Dowd بتواند پیش بینی اش مبنی بر شکست بیت کوین را تصدیق کند. با این حساب، این پیش بینی اصلا چه دردی را دوا می کند؟ اگر Dowd راست می گوید و یقین دارد که بیت کوین شکست می خورد، پس مرد باشد و بگوید حدودا چه تاریخی بیت کوین با شکست مواچه خواهد شد.
دلایلی که پرفسور Dowd برای داعیه خود مبنی بر شکست حتمی بیت کوین اقامه کرده است
دلیل اول: بیت کوین یک مونوپولی (انحصار یا تک قطبی) طبیعی است
سیستم بیت کوین برای آنکه بتواند کار کند به رقابت ذره ای (atomistic competition) نیاز دارد تا ماینرها بتوانند با حضور در رقابت برای صحت سنجی بلوک ها، بیت کوین های جدید دریافت کنند. با این حال ردپای مفهوم مزیت مقیاس (Economies of scale) در صنعت ماینینگ به شدت پررنگ است. گفتنی است مزیت مقیاس یا صرفه به مقیاس، مفهومی در اقتصاد خرد است که به کسب مزیت کاهش هزینه در اثر افزایش حجم تولید اشاره دارد.
در واقع، مزیت های مقیاس بیت کوین آن چنان بزرگ است که این صنعت را می توان در رده صنایع ماهیتا تک قطبی و انحصاری جای داد. مسئله این است که رقابت ذره ای و انحصار طبیعی، جمع ناپذیر و ناسازگارند. به عبارتی دیگر، جهت گیری های متمرکز سازیِ نهفته در انحصار طبیعی، به این معناست که بنگاه های ماینینگ روز به روز بزرگتر می شوند و در نهایت می توانند یک انحصار واقعی و فراگیر ایجاد کنند؛ البته به شرطی که تا آن موقع سیستم ماینینگ وجود داشته باشد و دچار فروپاشی نشود.
اما این انگاره صحت ندارد.
درست است که در ماینینگ بیت کوین، ردپای مزیت مقیاس مشهود است؛ با این حال، صنایع بسیاری وجود دارند که به رغم برخورداری از مزیت مقیاس، هیچ گونه انحصاری در بازار ندارند. ماینینگ بیت کوین در زمره ی این صنایع است.
در ادامه یک نمودار دایره ای را مشاهده می کنید که سهم بازار ماینرهای بیت کوین را از نظر توزیع نرخ هش نشان می دهد.
نرخ هش بیانگر تعداد عملیاتی است که رایانه یک ماینر در مدت زمانی مشخص انجام می دهد. هرچه نرخ هش بالاتر باشد، شانس رایانه ماینر برای حل تابع هش بیشتر می شود (حل تابع هش با تولید یک عدد تصادفی صورت می گیرد) و با این ساز و کار، ماینر برای تایید بلوک بعدی در زنجیره انتخاب می شود و پاداشش را در قالب بیت کوین دریافت می کند.
برآوردی از توزیع نرخ هش میان بزرگترین استخرهای استخراج. این نمودار، سهم بازار محبوب ترین استخرهای استخراج بیت کوین را نشان می دهد. البته این صرفا یک برآورد تقریبی است و به دلایل متعدد دقیق نیست
حالا به نظر شما انحصار یا وضعیت تک قطبی در ماینینگ بیت کوین وجود دارد؟
نظر من این است که اتفاقا رقابت بسیاری سالمی میان ماینرها در جریان است.
آن طور که پیداست اشخاص حقیقی و حقوقی پرشماری وجود دارند که با هدف کسب سود یا ذخیره ارزش، وارد وادی ماینینگ بیت کوین شده اند و با آن دست به داد و ستد با سایر کسب و کارها می زنند؛ از جمله:
صرافی ها، شرکت های توسعه دهنده کیف پول ها، و دست آخر توسعه دهندگان فعال در هر یک از این حوزه ها.
اینکه اقتصاد بیت کوین را انحصاری بدانیم و فرض کنیم که افسار کنترل آن در اختیار عده ای انگشت شمار است، کاملا نادرست است. درست همانند قانون اساسی، یک معماری دیجیتال مقاوم و هوشمندانه همراه با یک نظام چندلایه تفکیک قوا در پس بیت کوین قرار دارد که آن را از انحصار دور نگه خواهد داشت.
معماری بلاک چین بیت کوین و دفتر کل دیجیتال عظیمی که در آن ایجاد شده، یک سند دیجیتال پایه ای از یک نظم اقتصادی جدید را شکل داده اند که بر مبانی اصول قدیمی، قابلیت های جدید، و شبکه ای از مردم و رایانه ها که تامین کننده زیرساخت فنی این شبکه هستند، استوار است.
و اما پاسخ به ابهام دوم پروفسور Dowd
Dowd مدعی است که بیت کوین یک محصولِ پَست (inferior product) است. در علم اقتصاد، کالای پَست به کالایی می‌گویند که با افزایش درآمدها تقاضا برای آن کاهش می‌یابد. علت کاهش تقاضا این است که مصرف کنندگان با افزایش درآمدشان به جای مصرف آن کالا، روی به مصرف کالاهایی می‌آورند که کیفیت بالاتری داشته باشند. به عنوان مثالی رایج از کالای پست می‌توان به نان و سیب زمینی اشاره کرد که مصرف‌کنندگان با افزایش میزان درآمدشان ترجیح می‌دهند به استفاده از کالاهای گران‌تری مانند گوشت یا کالاهای رفاهی روی بیاورند.
وی می گوید که قیمت بیت کوین باید به صفر متمایل شود؛ چرا که یک محصول پست است و نمی تواند در غیاب موانع رگولاتوری، در بلندمدت جان سالم به در ببرد.
بیشتر بخوانید: قیمت بیتکوین تا کجا افزایش خواهد یافت
فرض کنید شما بازاری را بدون هیچ گونه مانع ورودی در اختیار دارید. اولین بنگاهی که وارد بازار می شود، می تواند صد در صد سهم بازار را به چنگ بیاورد؛ همان طور که بیت کوین این چنین کرد. سپس رقیبان یکی پس از دیگری وارد گود می شوند و سهمشان را از بازار مطالبه می کنند.
حالا برخی از این رقیبان محصولاتی تولید می کنند که برتر از محصول تولید شده توسط بنگاه اول است؛ دست کم به این دلیل که این محصولات می توانند از نقائص محصول اول درس بگیرند و محصول بهتری بسازند. در نهایت هم رقیبان برتری که یک سر و گردن از بنگاه اول بالاترند، نبض بازار را در اختیار می گیرند و سهام بازار محصول اول به صفر میل می کند.
اما این گونه نیست!
اولا اینکه حرف های Dowd ضد و نقیض است. اول می گوید که بیت کوین به این دلیل شکست خواهد خورد چون هیچ کسی در بازار جان سالم به در نمی برد مگر آنکه توسط رقیبی بزرگتر تملک شود. بعدش هم می گوید که بیت کوین شکست می خورد به این دلیل که ورود به بازار و رقابت با آن برای مردم ساده است.
و به زعم من، هر دوی این داعیه ها نادرست هستند. ادعای اول نادرست است؛ چون که در واقعیت اتفاق دیگری دارد رخ می دهد و انحصار بیت کوین نه از نوع تک قطبی که از گونه چندتایی (oligopoly) است.
ادعای دوم هم غلط است؛ چرا که بیت کوین یک محصول پست نیست. Dowd فرض کرده که یک محصول دومی وجود خواهد داشت که با مزیت نسبی بیشتر، بیت کوین را به ورطه نابودی می کشاند؛ اما این محصول دوم، ممکن است مزیت نسبی بیشتری به محصول اول نداشته باشد.
بیشتر بخوانید: نگاهی مختصر به تاریخچه بیت کوین
آنچه که در مورد بیت کوین می دانیم بر استدلال ما صحه می گذارد؛ چرا که ارزش بازار بیت کوین از مجموع ارزش بازار تمامی رمز ارز های دیگر بیشتر است و این خود گواهی بر این است که بیت کوین کماکان مزیت های نخستین محصول بازار را به دیگر محصولات نباخته است.
این واقعیت که بیت کوین نخستین محصول بازار رمز ارز هاست، آن را تبدیل به یک کشتی نجات در این صنعت کرده است. این رمز ارز بلندترین و قوی ترین بلاک چین را دارد و تاب آوری شبکه آن هم در برابر باگ و حملات، بسیار بالا است. بنابراین نخستین بودن برای بیت کوین، مزیت عمده آن است.
واقعیت دیگر این است که اندازه مطلق بیت کوین باعث شده از مزیت های اثر شبکه ای بهره مند شده و مقاوم ترین شبکه در برابر حمله ۵۱ درصد باشد. بیت کوین در حال حاضر شبکه ای متشکل از هزاران رایانه است که از انرژی و توان پردازشی برای ایجاد گره های واجد شرایط استفاده می کند، و این چیزی است که بیت کوین را قرص و محکم نگاه داشته است. دست گذاشتن روی حجم تراکنش های بیت کوین و بزرگنمایی آن و تلاش عامدانه برای نادیده گرفتن دیگر مزیت های این رمز ارز به معنای منسوخ شدن حتمی آن نیست.
شاید بیت کوین ابزار مناسبی برای انجام تراکنش های روزانه نباشد، اما برای ذخیره ارزش یا مبادله در مواقعی که به تراکنش های کمتری نیاز هست، بسیار مناسب است؛ چرا که هم ارزش بسیار بالایی دارد و هم بازار به آن روی خوش نشان داده است.
احتمال هم دارد که فناوری های لایه دوم بتوانند استفاده از بیت کوین را برای داد و ستدهای روزانه تسهیل کنند؛ چرا که ارتشِ مجهزِ توسعه دهندگان بیت کوین، همواره آن را در صف مقدم محصولات بازار نگه می دارند.
توجه!
مطالب صرفا برای اهداف خبری و آموزشی ارائه می شوند و نباید به عنوان مشاوره ی تجاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش مورد استفاده قرار گیرند.
